Ortalama emekli aylığının kişi başı gelire oranı 21 yılda yüzde 46’dan yüzde 28’e düştü: İnsanca yaşam istediler

Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) öncülüğünde, dün İstanbul Şişli’de bir araya gelen emekliler, “Emeklilikte insanca yaşamak haktır” başlığıyla bir eylem yaptı. “Saray’a değil emekliye bütçe”, “Kaynak var niyet yok”, “Emekli hesabı sandıkta soracak” sloganlarının atıldığı eylemde emeklilerin yaşadığı sorunlara dikkat çeken DİSK Emekli Sen Genel Başkanı Cengiz Yavuz, şöyle konuştu: “Öncelikle taleplerimizden biri nitelikli ve ücretsiz sağlık hizmeti. Oysa iktidar sağlık sisteminde özelleştirme politikası uyguluyor. Emeklileri sırtında yük olarak görenler, işçilere ‘daha çok çalışın daha az kazanın’ diyorlar. Emeklileri her gün biraz daha yoksullaştıranlar öğrencilerin barınma hakkına göz yumanlardır. Emeklilikte insan onuruna yaraşır bir yaşam istiyoruz. Emekli aylıklarının sadece enflasyona değil milli gelire endeksli olmasını istiyoruz. Bayram ikramiyelerinin en az asgari ücret düzeyine çıkarılması yönünde bir talebimiz var.” 

Eyleme katılan DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu ise DİSK Araştırma Merkezi (DİSK-AR) tarafından hazırlanan ve Türkiye’deki emeklilerin yaşam koşullarını gözler önüne seren “Avrupa’da ve Türkiye’de Emeklilerin Durumu” raporunun sonuçlarını açıkladı. Raporda öne çıkan detaylar şöyle: 

İŞ ARAYAN ÇOĞALDI

• Türkiye’de ortalama emekli aylığı merkez Avrupa ülkelerinin yalnızca 6’da 1’i düzeyinde.
• Türkiye’de emekli aylıkları 2012 ve 2021 arasında Avro cinsinden yüzde 33.6 oranında azaldı. 
• 2012 yılında Türkiye’den daha düşük aylığa sahip 9 Avrupa ülkesi varken bu sayı 2021 yılında 1’e düştü. 
• Emekli aylık ödemelerinin gayrisafi yurtiçi hasılaya (GSYH) oranı 27 Avrupa Birliği ülkesinde ortalama yüzde 9.5 iken Türkiye’de sadece yüzde 4.1. 
• 2002 yılında Türkiye’de emekli ve hak sahiplerinin aylıklarının ortalaması asgari ücretin yüzde 22 fazlası iken, 2023’te yüzde 26 altına düştü. 
• Ortalama emekli aylığının kişi başına GSYH’ye oranı 2002’de yüzde 46.4 iken bugün yüzde 27.7’ye geriledi. 
• 2002 yılında çalışan veya iş arayan emeklilerin oranı yüzde 36.6 iken Aralık 2023’te yüzde 55.3’e yükseldi. 

Öte yandan yine rapora göre SGK’de emekliler için yeterince kaynak var: Prim gelirlerinin emekli aylıklarını ve sağlık ödemelerini karşılama oranı 2002 yılında yüzde 61 iken 2023’te yüzde 76.4’e ulaştı.

‘YOKSULLUK' BİR POLİTİKA 

DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu, yıllarca çalışan, üreten, prim ödeyen emeklilerin insanca bir yaşam sürmesinin ülkeyi yönetenlerin görevi ve sorumluluğu olduğunu ifade etti. Emeklilerin açlık ve yoksulluk ile karşı karşıya kalmasına iktidarın politik tercihlerinin neden olduğunu söyleyen Çerkezoğlu, 2008’de yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile emekli aylık bağlama oranları ve güncelleme katsayılarının düştüğünü anımsattı. Çerkeoğlu “Emekli aylıkları insanca bir yaşam sunmaktan uzaklaşarak adeta bir ek gelire dönüşmüş durumda” dedi. Çerkezoğlu ayrıca, emeklilerin hak ettikleri gibi insanca yaşaması için örgütlü mücadeleyi sürdüreceklerini söyledi.

KIRMIZI KART SEÇİMDE

Eylemde yapılan açıklamalar sonrası, emekliler ellerinde taleplerinin yazılı olduğu “sarı kartları” gösterdi. Emekliler “kırmızı kartı” ise sandıkta göstereceklerini belirttiler.