İş dünyası yetişmiş eleman krizi nedeniyle mavi yakaya öncelik verirken 'beyaz yaka' gözden çıkarıldı

Ekonomi yönetimi, ortalama ücret haline gelen, asgari ücrete ara zam yapılmayacağını söyleyince gözler şirketlere döndü. Bir yandan daralan pazarda ayakta kalmaya çalışan şirketler bir yandan da vasıflı çalışan sorununun pik yaptığı bugünlerde elindeki personeli kaybetmemeye çalışıyor.

Bu da çalışan bulmanın zor olduğu mavi yaka işlerde ara zam yapılırken çalışan sorununun olmadığı beyaz yaka işlerde zam yapılmamasına sebep oldu. İş ve işçi bulma platformlarının anketleri her iki çalışan grubuna da yüzde 10-20 zam yapılacağını söylerken iş dünyası temsilcileri, "2 yıldır mavi yaka daha fazla zam oluyordu bu yıl da böyle olacak. Beyaz yakaya zam zor görünüyor, bırakın zammı işçi çıkarmamak için uğraşıyoruz" diyor.

Mavi yaka iş ilanları "Sendikal haklar+Temmuzda ara zam" vurgusuyla yayınlanıyor. Beyaz yakalıların çalıştığı plazalarda ise "küçülme" söylemleri dolaşıyor. Bu durum beyaz yaka çalışanların zam alamamasına sebep oluyor. TÜİK'in 2023 verilerine göre de yükseköğretim mezunlarının gelir artışı yüzde 80.5 olurken lise mezunlarının yüzde 82, lise altı ortaokul mezunlarının geliri ise yüzde 89.7 arttı.

Bu zamlar arasındaki farkın bu yıl daha da açılması bekleniyor. İş dünyasının önemli derneklerinden temsilciler isim veremese de "Son 2 yıldır mavi yaka büyük zamlar alırken beyaz yaka küçük zamlarla geçiştiriliyordu. Çünkü mavi yaka personel bulamama sorunu var. Bu yıl zam farkı daha da artacaktır. Mavi yakadaki maaşların beyaz yakayı 2'ye 3'e katladığı haberlerini daha çok duyacağız" dedi.

Ülkenin çoklu bir krizle karşı karşıya olduğunu söyleyen Türkiye Makina Federasyonu Başkan Adnan Dalgakıran, "Hiçbir şey eskisi gibi olmayacak. Bırakın zammı işçi çalıştırabilecek miyiz onu düşünün" dedi. Emek yoğun sektörlerdeki sipariş kayıplarının arttığını söyleyen Kocaeli Sanayi Odası Başkanı Ayhan Zeytinoğlu ise, "Şu an herkes işlerin eski rayına dönmesi için bekleme döneminde. Kimse bu dönemde işçi kaybetmek istemiyor ama zam yapacak gücü de yok" diye konuştu.

Son yıllardaki politikalardan en çok beyaz yakalıların mağdur olduğunu belirten Prof. Dr. Hayir Kozanoğlu da şunları söyledi:

"Özel sektörde ücretler asgari ücrete yaklaştı. Asgari ücret sabit kalır, firmalar konjonktürü bahane edip enflasyona paralel bir zam yapmazsa hoşnutsuzluk artar, plaza eylemleri yaygınlaşabilir. Yurtdışına kapağı atma eğilimi körüklenir,”sessiz sıvışma” denen gönülsüz ve düşük verimle çalışma olgusu ortaya çıkabilir. ”Neden okuduk?” sorusu daha sık sorulur."

İstihdam protallarında da bu dönemde ana konu asgari ücret zammı. Çoğunlukla mavi yaka iş ilanları üzerine yoğunlaşan Eleman.net'in yaptığı ankete göre çalışanların yüzde 82'si ara zam bekliyor.

Mavi yaka maaşlarının beyaz yakanın üstünde seyredeceğini söyleyen Eleman.net CEO'su Levent Dicle, "Biz de mavi yaka için yine belirgin bir zam olacağını düşünüyoruz. Şu anki şartlarda beceri ve tecrübe gerektiren vinç operatörü, forklift operatörü, kaynakçı gibi pozisyonlara eleman bulmak çok zor" dedi.

Ağırlıkla beyaz yaka iş ilanlarının yer aldığı Kariyer.net'in yaptığı ankete göre ise çalışanların yüzde 77'si önümüzdeki dönem iş değiştirmeyi planlıyor ve ana sebep yüzde 52 ile maaş yetersizliği. İşverenlerin çoğunluğu ise mavi yakaya da beyaz yakaya da yüzde 10-20 oranında zam düşünüyor. Yine aynı çalışmaya göre işverenlerin yüzde 20'si enflasyondan ziyade çalışan bağlığı için zam yapıyor. 

PATRONUN İNSAFINA KALDI

Bu zam sistemi ile Türkiye'nin asgari ücretliler toplumuna dönüştüğünü söyleyen DİSK Başkanı Arzu Çerkezoğlu, "Biz bu yüzden asgari ücret artırılmalı ve Toplu İş Sözleşmeleri'nin önü açılsın diyoruz işte. Yoksa işçi patronun insafına terk ediliyor, kendisini koruyacak hiçbir şeyi kalmıyor elinde" diye konuştu.