Ekonomide en kötü gün henüz geride kalmadı

Ekonomistlerin enflasyonda zirve beklentisi yılın ilk yarısı öncesi Mayıs ayına işaret ederken yılın ikinci yarısında ise yıllık enflasyonda bu yıl sonundaki baz etkisinin de desteğiyle yüzde 30'a doğru düşüş bekleniyor. Ancak bu beklentide, TL'nin daha fazla değer kaybetmeyeceği ve fiyatı kamu tarafından yönlendirilen ürünlerde yeni zam olmayacağı ya da çok sınırlı kalacağı varsayımı bulunuyor. Türkiye için yılbaşındaki tahminler genel olarak yıl içinde TL'deki değer kaybı ve diğer zamlarla birlikte yılsonuna doğru belirgin yukarı yönlü revize ediliyor.

TÜİK verilerine göre, TÜFE Aralık'ta bir önceki aya göre yüzde 9 beklentisinin oldukça üzerinde yüzde 13.58 arttı. Kasım ayında yüzde 21.31 olan yıllık TÜFE'deki artış ise yüzde 36.08'ya yükseldi. Reuters anketinde beklenti yüzde 30.6 idi.

TCMB'nin 2021 Ekim ayı sonunda yayımladığı enflasyon raporunda 2021 için enflasyon tahmini yüzde 18.4 idi. Hükümetin 2022-2024 yıllarını kapsayan planını içeren OVP'ye göre ise TÜFE yüzde 16.2 bekleniyordu.

Verilere göre, Yİ-ÜFE Aralık'ta yüzde 19.08 artarken, yıllık üretici fiyatları enflasyonu Kasım'daki yüzde 54.62'den yüzde 79.89'a yükseldi. TCMB'nin son dönemde daha yakından izlediğini açıkladığı çekirdek enflasyon göstergelerinde de bozulma belirgin düzeyde. Özel kapsamlı TÜFE göstergelerinden "B" yıllık bazda Kasım'daki yüzde 18.43'ten yüzde 34.89'a, "C" ise yüzde 16.47'den yüzde 31.88'e yükseldi.

'REFAH PAYI' EKLEMESİ BEKLENİYOR

Öte yandan bugün açıklanan TÜİK verileri kamu çalışanları ve emeklilerin maaş artışlarını da belirliyor. TÜİK verilerine göre, memur ve memur emeklileri enflasyon farkı nedeniyle yüzde 22.48 ek zam, İşçi ve Bağ-Kur emeklileri ise yüzde 25.48 zam alacak. Ayrıca Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın bugün yapacağı açıklamada ilgili artışlara "refah payı" eklemesi de bekleniyor.

ENFLASYONDA EN KÖTÜ GERİDE KALMADI

Bürümcekçi Araştırma ve Danışmanlık Kurucu Ortağı Haluk Bürümcekçi, "TL'de bugüne göre daha fazla değer kaybının gözlenmediği durumda bile enflasyonun bu yıl Mayıs sonuna kadar yükselişini koruyarak yüzde 40-45 aralığına çıkabileceğini sonrasındaki gerileme ile yılı yüzde 25-30 aralığında kapatabileceğini düşünüyoruz" dedi.

YÜKSELİŞİN DEVAM EDECEĞİNİN EN ÖNEMLİ GÖSTERGELERİ

Ekonomistlere göre, asgari ücrete yapılan yüzde 50 zam, elektirik ücretlerine bazı tarifelerde yüzde 125'e ulaşan artış, doğalgaz ve akaryakıtta yapılan zamlar ve hepsinden önemlisi TL'nin son dönemde kayıplarının bir kısmını telafi etmesine rağmen 2021 yılını yüzde 44 değer kaybı ile tamamlaması TÜFE için yükselişin devam edeceğinin en önemli göstergeleri.

TAMPON İŞLEVİ GÖRECEK

Merkez Bankası (TCMB), Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın düşük faiz çağrısı ile birçok başkan ve yönetici değişimi sonrası geçen yılın son aylarında 500 baz puan faiz indirimine gitmiş, politika faizini yüzde 14'e çekmişti. TCMB üretim, ihracat ve cari dengede fazla verilmesini öngören ekonomik plan çerçevesinde, enflasyonun kısa vadede oynak bir seyir izlemesini beklediğini belirtmişti. Bankaya göre "geçici" unsurların etkisini kaybetmesi sonrasında parasal duruş enflasyonun düşüş eğilimine dönmesini sağlayacak bir tampon işlevi görecek.

Ancak bir süredir piyasa beklentileri TCMB arasında uyum ortadan kalktı. Piyasada enflasyonu geçici görülmüyor ve TCMB'nin para politikası ise enflasyon ile uyumsuzluğu konusunda ciddi eleştiriler alıyor.

TCMB'nin müdahale edebileceği ve edemeyeceği kalemleri ayrıştırarak politika oluşturduğunu söylediğini hatırlatan Spinn Consulting'den Ekonomist Özlem Derici Şengül, verilerin TCMB'nin müdahale etkisi olan kalemleri de içerecek şekilde bir yükselişe ve talep kaynaklı genele yayılmış bir enflasyon döngüsüne işaret ettiğini vurguladı ve şöyle devam etti:

"Bu durum acil olduğundan faiz oranları ivedilikle ve sert bir şekilde yükseltilmeli. Ancak TCMB'nin tepkisi büyük ihtimalle politika faizlerini sabit tutmak olacak. Yıllık enflasyon Mart ayında yüzde 40'lara, belki de yüzde 50 seviyesine ulaşacak. Ocak ayına kadar uygulanan tüm fiyat artışları da buna dahil edilecek. Bu doğal olarak kötü bir durum."

''BİR UYUYUN 6 AY SONRA UYANIN...''

Erdoğan ile Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati dahil siyasiler ise enflasyonun geçici olduğunda hemfikir. Nebati enflasyon için, "Birkaç ay keyif sürecek bazıları. Enflasyon şöyle oldu, böyle oldu (diye). Bu enflasyon önümüzdeki yıl geleceği noktalar...(için) heyecanlanıyorum. Hani şöyle hayal edersiniz ya bir uyusam da 6 ay sonra uyansam diye... Bir uyuyun 6 ay sonra uyanın Türkiye'de... Çok farklı noktalarda olacağız" demişti. Erdoğan ise TL'de yılın son günlerindeki değer kazancına dikkat çekmiş ve lokallerden TL'ye dönmelerini, esnafın da fiyatları artırdığı hızda düşürmesini istemişti.

TÜİK verisinin ayrıntılarına bakıldığında enflasyonun oldukça geniş bir bantta artmasına karşın birçok kalemde de yükselişler belirginleşmiş durumda.

TÜİK verilerine göre Aralık ayında ulaştırma kaleminde enflasyon yüzde 28.5 artarken, yıllık enflasyon ise yüzde 53.66'ya geldi. Ev eşyası grubunda aylık yüzde 16.54 olurken, yıllık enflasyon yüzde 41'e yaklaştı. Gıdada ise aylık yüzde 16, yıllık yüzde 43.8 enflasyon görüldü.

''HER ŞEYİ ELİNE YÜZÜNE BULAŞTIRDIN''

CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu ise, "TÜİK yıllık tüketici enflasyonunu yüzde 36.08 seviyesinde ilan etti. Makyajladıkları rakamlarda bile üretici enflasyonu yüzde 80'e dayanmış. Bu daha az üretim, daha fazla hayat pahalılığı demek. Ey Saraydaki ekonomi dehası, dokunduğun her şeyi eline yüzüne bulaştırdın" dedi.