Ukrayna’da çöküş, Rusya’da siyasi kriz… Savaşta son perde yaklaşıyor mu?

7 ayı aşkın süredir AB’den aldığı sınırlı desteğin yanında ABD tarafından yalnız bırakılan Ukrayna, Donbass bölgesinde geri çekilmeye devam ediyor. Geçtiğimiz hafta ABD kongresinde çokça tartışmaya neden olan 60 milyar dolarlık yardım paketi sonunda kabul edilse de desteğin Ukrayna’ya ulaşması zaman alacak.

Rusya, mühimmatları tükenme noktasına gelen Ukrayna savunmalarını yeni destek ulaşana kadar yıpratmak istiyor. Ukraynalı yetkililer yardımın gecikmesi durumunda yaz başında Donbass’ta ağır bir yenilginin gelebileceğini iddia etmişti. Mühimmat eksiği dışında Ukrayna’nın en önemli çekincelerinden biri insan gücü sorunu. Verilen kayıpların yanında sahadaki askerlerin uzun süredir savaşıyor olması moralleri düşürüyor. Normal şartlarda rotasyona girecek askerler, yedek personelin bulunmaması nedeniyle cephede kalmaya devam ediyorlar.

ASKERLER KOMUTANLARINI DİNLEMİYOR

Ukrayna ordusundaki krizin arkasında bir hiyerarşi sorunu da mevcut. 2024 yılının başında eski Genelkurmay Başkanı Valeriy Zalujniy ve Cumhurbaşkanı Zelenski arasındaki gerginlik zirve noktasına ulaşmıştı. Savaşın gidişatı konusundaki fikir ayrılıkları Zalujniy’nin görevden alınmasıyla sonuçlandı. Yerine, Kara Kuvvetleri Komutanı Oleksandr Sirski atandı.

Çiçeği burnunda komutan Rusların saldırılarını arttırdığı Avdivka’da adeta bir enkaz devraldı. Bölgeye Ukrayna’nın elit birlikleri olarak bilinen 3. Taarruz Tugayı (eski isimleriyle Azov Tugayı) gönderildi. Azovların görevi Avdivka’da sıkışmak üzere olan Ukraynalıları kurtarmaktı. Ancak diğer Ukraynalı askerlerin iddialarına göre emirlere itaatsizlik ettiler. Böylece Ukrayna, Avdivka’da gereğinden fazla kayıp verdi. Olay sonrası eski Genelkurmay Başkanı Zalujniy’nin Azov komutanlarıyla görevi bıraktıktan sonra verdiği fotoğraf gündeme geldi. Eski CIA analisti Larry Johnson’a göre Ukraynalı askerler yeni liderleri Sirski’nin emirlerini dinlemiyordu. Bu sorun muhtemelen önümüzdeki haftalarda daha da büyüyecekti.

İşte benzer bir olay bu hafta meydana geldi. Avdivka yenilgisi sonrası ilerlemeye devam eden Ruslar, Oçeretine isimli kasabayı bir anda direnişle karşılaşmadan ele geçirdiler. Ukrayna yanlısı Telegram hesaplarına göre yine benzer bir “emre itaatsizlik” durumu söz konusuydu. Şu anda Rus birlikleri Oçeretine kasabasının etrafında kontrollerini genişletmeye başladılar. Rusların daha fazla birlik göndermesi durumunda Donbass bölgesinde genel bir çöküşün olabileceğinden korkuluyor. Bu nedenle Ukrayna, Rusların 2023 başında yaptığı gibi derinlemesine tahkimatlar inşa etmeye başladı. Ukrayna ordusu, Rusları olası bir yaz taarruzunda bu tahkimatlarla durdurmaya çalışacak.

RUSYA’DA KRİZ

Ruslar adına işler savaşta iyi giderken yeni bir politik kriz ortaya çıktı. Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu’nun yardımcısı Timur İvanov yolsuzluk iddiasıyla gözaltına alındı. Harici Medya’dan Hazal Yalın’a göre İvanov, Savunma Bakanlığı’nın tüm para akışından sorumlu biriydi. 2016’dan bu yana görevini icra ediyordu. Forbes tarafından Rusya’nın en zengin siyasetçileri arasında gösterildi. Yalın, Rus medyasının İvanov’un Şoygu’ya yakınlığını vurguladığını söyledi. İvanov, Şoygu’nun Moskova Oblastı valiliği döneminden bu yana çalışma grubunda yer alıyordu. Ancak Yalın’a göre Şoygu, Savunma Bakanlığı bünyesinde yapılan birçok yolsuzluk operasyonunun talimatını verdi. Yine de Şoygu’nun bu operasyondan önceden haberdar olup olmadığı hala bilinmiyor.

Geçtiğimiz yıl Wagner paralı asker grubu CEO’su Yevgeni Prigojin’in Moskova’ya yürüyüşü sırasında Şoygu ve Genelkurmay Başkanı Gerasimov’la ilgili çeşitli iddialar gündeme gelmişti. Prigojin, kalkışmadan önce aylarca cephe hattına kasten top mermisi verilmediğini ve Savunma Bakanlığı içinde bir çürüme olduğunu vurguluyordu.

Ukrayna tarafında Wagner kalkışmasında ciddi bir politik krizin ortaya çıkması ve Rusya’nın savaştan çekilmesiyle sonuçlanması gibi bir beklenti vardı. Ancak çatışmanın çok sınırlı kalmasıyla bu ihtimalin önüne geçildi. Wagner isyanı sonrası ülkede daha şahin bir tutum sergileyen ve savaşın gidişatından memnun olmayan kimselere operasyonlar düzenlendi. Bunlardan biri de Donetsk Halk Cumhuriyeti komutanlarından İgor Girkin’di. Girkin, meşhur bir komutan olmasına rağmen Putin’e ve Savunma Bakanlığı’na ciddi anlamda ağır eleştirilerde bulunuyordu.

Operasyonlar sonrası ülkede siyasi gerginlik durulmaya başladı. Ancak Savunma Bakanlığı’nda yeni patlak veren bu krizin ne kadar büyüyeceği şu an bilinmiyor. Operasyonun Şoygu ve Putin’in arasını açıp açmayacağını da zaman gösterecek. Ülkede yaşanabilecek krizlerin doğrudan savaşın gidişatını etkileyebileceği de düşünüldüğünde Rus iç siyasetindeki gelişmeler Ukrayna için de büyük önem taşıyor.