Kuzeyden notlar: Tarihin tartışmalı konuları

Diğer taraftan, Zelenski’nin önceki gün Yunanistan Parlamentosu’na hitaben yaptığı konuşma beni düşündürdü. Zelenski konuşmasında, Yunanistan’ın Osmanlı’dan bağımsızlığı için kurulan Filiki Eterya örgütünün bugünkü Ukrayna’nın Odessa kentinde kurulduğuna değinerek Ukrayna’nın, Yunanistan’ın kuruluşundaki önemini vurgulamaya çalışmış (“Osmanlı” kelimesini zikretmeden). 

Bu zorlama iddianın kaynağı şu: 1814’te Yunanistan’ın Osmanlı’dan bağımsızlığı için kurulan (Etniki Eterya örgütü ile karıştırılan) Filiki Eterya örgütü o zamanlar Rusya’nın üçüncü büyük kenti olan Odessa’da kuruldu. Kurucusu bir dönem Rus Dışişleri Bakanı olarak görev yapan Rum kökenli Aleksandır İpsilanti idi. Rusya’nın Yunan isyanına ilk desteği buydu. Sonra I. Aleksandır’ın tahta geçmesiyle Rusya, Yunan isyanına desteğini artıracak ve 1829’da Edirne’ye kadar ilerleyerek Osmanlı’yı, Yunanistan’a bağımsızlık vermek zorunda bırakacaktı. Rusya bu nedenle Yunanistan’a sürekli “Bağımsızlığı bize borçlusunuz” der. Bu ne kadar doğru, tartışılır. Fakat Yunan örgütünün kurulduğu Odessa’nın bugün Ukrayna’ya ait olması, Ukrayna’yı Yunan bağımsızlığını sağlayan ülke yapmaz (325 yılında İznik’te Roma İmparatoru I. Konstantin başkanlığında toplanan I. İznik Konsülü’nün Türklerin Hıristiyanlığa katkısı olarak gösterilemeyeceği gibi). 

Zelenski bir de Ukrayna’ya Hıristiyanlığın Bizans döneminde geldiğine atıfta bulunurken “Vaftizin ışığının Yunanlar tarafından getirildiğini” söylemiş. Bunu Hıristiyan bir lider söylese, “laik bir ülkede dini söylemin dozu fazla kaçmış” denebilirdi. Fakat söyleyen kişi, Musevi olduğu herkesçe bilinen ve vaftizle bağlantısı olmayan biri. Bu konuşma metnini kimin yazdığını merak ettim. Zelenski’nin Yunanistan’a başvurmasının önemli bir nedeni; kuşatma altında bulunan Mariupol’ün eski bir Yunan kent devleti olması ve Karadeniz Rumları’nın yaşaması. Yunanistan’ın dikkatini çekmek için bu kadarı yeterliydi. Şaibeli tarih konularına dalmasa daha iyi olurdu.