İran'da son durum: Protestolar tüm ülkeye yayıldı, ölü sayısı artıyor

İran'daki rejim karşıtı protesto gösterileri 5. gününe girerken ülkenin tüm büyük kentlerine yayıldı. Resmi olmayan rakamlara göre şu ana dek aralarında güvenlik güçlerinin de bulunduğu 7 kişi yaşamını yitirdi.

M. Birol Güger

İran'da, 22 yaşındaki Mahsa Amini'nin, İslami rejimin kılık kıyafet kurallarına uymadığı gerekçesiyle darp edilerek gözaltına alınmasının ardından kolluk güçleri tarafından öldürülmesi ülke çapında infiale yol açtı.

Amini'nin babası, kızının hiçbir sağlık sorunu olmadığını, cesedi üzerinde yapılan incelemelerde bacaklarında morluklar tespit edildiğini ve ölümünden polisin sorumlu olduğunu söyledi.

Amini'nin cenazesinde kadınlar başörtülerini çıkararak sivil itaatsizlik eylemi düzenledi.

ÖLÜ SAYISI EN AZ 7

Ölümünün hemen ardından, Amini'nin memleketi, İran'ın Kürdistan eyaletinin Sakız kentinde başlayan protestolar 5. gününe girerken neredeyse ülkenin tüm büyük kentlerine yayıldı. Kolluk kuvvetlerinin ülke genelinde protestolara tepkisi oldukça sert oldu. Tahran yönetimi, şu ana dek protestolar sırasında aralarında güvenlik güçlerinin de bulunduğu 3 kişinin yaşamını yitirdiğini duyurdu.

Kayıplara ilişkin gayri resmi rakamların resmi otoritelerin açıkladığından daha fazla olması bekleniyor. İnsan hakları örgütleri, salı günü yaşanan ölümlerle birlikte en az 7 kayıp olduğunu öne sürüyor.

Protestocular, daha fazla özgürlük talep etmenin yanı sıra ülkede uzun süredir devam eden ekonomik buhran ve gelir adaletsizliğine de tepki gösteriyor.

HAMANEY SESSİZ

İran Dini Lideri Ayetullah Ali Hamaney, çarşamba günü 1980-88 yılları arasında yaşanan İran-Irak savaşını anmak için yaptığı konuşmada, geçen yıl su kıtlığı nedeniyle patlak veren sokak çatışmalarından bu yana İran'da yaşanan en geniş çaplı protesto gösterilerine değinmedi.

İran dini lideri, öldüğü veya ağır hasta olduğu iddiaların ardından ilk kez kamera karşısında

Reuters'a göre, Hamaney'in yardımcılarından biri Amini'nin ailesine başsağlığı diledi, davayı yakından takip edeceğine söz verdi ve Dini Lider'in de Amini'nin ölümünden etkilendiğini ve acı çektiğini söyledi.

KAYIPLARIN SAYISI ARTIYOR

İran devlet ajansı İRNA tarafından servis edilen bir haberde salı günü güneydeki Şiraz kentinde, protestolar sırasında yaralanan bir polis memurunun öldüğü dördünün de yaralandığı bildirildi. İRNA, olaylar süresince 15 protestocunun tutuklandığını duyurdu.

İran dini otoritesine yakın yarı resmi Fars Haber Ajansı, Kirmanşah'ta iki kişinin yaşamını yitirdiğini bildirdi. Kirmanşah savcısı Shahram Karami konuya ilişkin açıklamasında, "Bunun devrim karşıtı unsurlar tarafından yapıldığından eminiz, çünkü kurbanlar güvenlik aygıtı tarafından kullanılmayan silahlarla öldürüldü" ifadelerine yer verdi. 

 İran'ın çeşitli bölgelerinde protestocular ve polis arasında sık sık sert çatışmalar yaşandı

Hengaw ve Kürdistan İnsan Hakları Ağı adlı örgütler, 43 yaşındaki bir İranlı erkeğin, Batı Azerbaycan eyaletinin Urmiye kentinde güvenlik güçlerinin açtığı ateş sonucu öldürüldüğünü duyurdu. Öte yandan, Batı Azerbaycan eyaletindeki Piranşehr'de bir kişinin daha yaşamını yitirdiği ve aynı gün, Amini'nin memleketi Sakız'da da vücuduna aldığı darbelerle ağır yaralanan bir sivilin yaşamını yitirdiği belirtildi. İddia edilen ölümler resmi otoritelerce doğrulanmadı.

KADINLAR EN ÖN SAFTA

Tahran'daki protestolarda kadınların yoğunluğu dikkat çekti. Protesto amaçlı olarak saçlarını kesen ve kent meydanlarında başörtülerini yakan kadınların yanı sıra başörtülerini çıkaran bazı kadınların da sık sık kitlelere konuşma yaptığı gözlemlendi. Göstericiler yer yer İran bayrağı ve İslami rejimin mimarı Ayetullah Humeyni'nin resimleri gibi sembollere zarar verdi.

Sosyal medyada paylaşılan bir videoda, Tahran Üniversitesi'nde yüzlerce öğrencinin "diktatöre ölüm" sloganları attığı görüldü. Haberi servis eden Reuters haber ajansı videoların gerçekliğini doğrulayamadı.

Protestoların önemli merkezlerinden biri de Tahran Üniversitesi oldu

"1800 KİŞİ TESPİT EDİLDİ..."

Hengaw adlı insan hakları kuruluşu, protestoların yoğun olduğu Amini'nin memleketi Kürdistan eyaletinde İran Devrim Muhafızları'nın protestoları bastırmak için görevlendirildiğini ve bölgede "internetin tamamen kesildiğini" öne sürdü.

Kürdistan eyalet valisi, eyaletteki üç ölümden terörist grupların sorumlu olduğunu öne sürdü. Hengaw ise ölümlerden güvenlik güçlerini sorumlu tuttu.

Tahran valisi, protestolar süresince çeşitli güvenlik kurumlarında daha önceki protesto gösterilerinden dolayı kaydı bulunan 700 kişi dahil olmak üzere toplam 1800 kişinin tespit edildiğini duyurdu.