Deniz Berktay yazdı: 5 soruda 'Gürcistan' gerilimi

Gürcistan, ABD'nin eski Sovyet coğrafyasında "renkli devrim" olarak adlandırılan sivil toplum örgütü destekli ve Batı yanlısı ihtilallerden ilkinin gerçekleştiği ülke. 2003 yılında, ABD ve ABD'nin açık destek vermedi sonucunda, "Gül Devrimi" adlı ihtilal meydana gelmiş ve Mihail Saakaşvili'nin cumhurbaşkanlığı koltuğuna oturmasını sağlamıştı. Saakaşvili'nin 10 yıl iktidarda kalacak ve onun döneminde Gürcistan, Rus işgalindeki ayrılıkçı bölge Güney Osetya'yı bir oldu bitti ile ele geçirmeye çalışacaktı. Bunun sonucunda, 2008 yılında çıkan Rus - Gürcü Savaşı (Beş Gün Savaşı), Rusya'nın bölgede etkisini artırmasıyla sonuçlanacaktı.

O dönemden beri Gürcistan, dünya kamuoyuna bu kadar gündeme gelmemişti.

Soru 1: Şimdiki yoğun protestoların ve batılı ülkelerin tepkisini nedeni, ne?

Yanıt: Protestoların başlamasının nedeni, Gürcistan Hükümeti'nin hazırladığı ve kamuoyuna "yabancı ajan tasarısı" olarak bilinen yasa tasarısı. Avrupa Birliği, bu tasarımın kabul edilmesinin, Gürcistan'ın AB üyeliği ihtimalini tehlikeye atacağını söylüyor. ABD yönetimi ise, bu tasarımım kabul edilmesinin, ABD'nin Gürcistan yönetimiyle  ilişkilerde "köklü değişikliğe" neden olabileceğini söyledi.

Soru 2: Tasarının içeriği, nedir?

Yanıt: Söz konusu tasarı, Gürcistan'daki sivil toplum örgütlerinden, gelirlerinden yüzde 20den fazlası yurtdışından gelenlerin "yabancı ülke uzantısı" olarak görülerek denetim alınmasını öngörüyor. Bu, toplantı ve ifade özgürlüğüne bir sınırlama getirmiyor. Sadece, yabancı ülkelerden para alan kuruluşların denetimini öngörüyor.

Soru 3: Muhalefet ve batılı ülkeler neden bu tasarıya bu kadar tepki gösteriyor?

Yanıt: Batı yanlısı muhalefetin tepki göstermesini nedeni, bu tasarımın Gürcistan'da muhalefete yönelik baskıyı arttıracak olma iddiası. Gürcistan'da 2003 yılındaki ihtilalle iktidara gelen Saakaşvili'nin ekibi, 2013 yılından beridir, muhalefette bulunuyor. İktidardali Gürcü Hayali partisi, Batı yanlısı olmakla birlikte, Rusya ile ilişkileri normalleştirmek istiyor.

Gürcistan yönetiminin yabancı sivil toplum örgütlerine yönelik bu tasatıyı kabul etmesinin bir nedeni, yukarıda değindiğimiz şekilde, Batılı sivil toplum örgütlerinin (özellikle de Soros Vakfı'nın), 2003 İhtilali' nde etkin rol oynamış olması. Batılı ülkeler de, kendilerinin Gürcistan siyasetine etki etme imkanını kısıtlayacak bu tasarıya tepki gösteriyor.

Soru 4: Batılı ülkelerin Gürcistan Hükümeti'ne yönelik tavrı, sadece bu tasarımdan mı kaynaklanıyor?

Yanıt: Kesinlikle hayır. Gürcistan'ın şimdiki yönetimi, Batılı ülkelerin Rusya'ya yönelik yaptırımşarına katılmıyor ve Gürcistan, Rusya'yla yoğun ticari ilişki içinde. Bu durum, Batılı ülkeleri rahatsız ediyor. Ayrıca, hem ABD, hem de AB, Rusya'yı güneyden de çevrelemek, Orta Asya enerji kaynaklarına doğrudan ulaşmak istiyor. İşte Gürcistan, Batı’dan Orta Asya'ya giden en kestirme yol üzerinde yer alıyor. ABD ve AB, bu yol üzerindeki Gürcistan'ın Batı'nın etki alanında olmasını istiyor.

Soru 5: Bu gerginlikler ne kadar sürer?

Yanıt: Bu yılın sonbaharında Gürcistan'da parlamento ve ardından, cumhurbaşkanlığı seçimleri olacak. Bu nedenle, Gürcistan' da gerilimi sonbahara doğru daha da artmasını bekleyebiliriz.