Deniz Berktay, Kiev'den bildiriyor: Kuzeyden Notlar, Johnson ve Ukrayna

Johnson’ın istifasının en çok yankı yarattığı yerlerden biri, Ukrayna oldu. İngiltere’nin Brexit’le Avrupa Birliği’nden ayrılıp kendi politikasını izlemeye başlamasıyla Johnson, başlıca faaliyet alanı olarak, Karadeniz havzası ve Doğu Avrupa’yı seçmişti.

Geçen temmuzda Karadeniz’de bir İngiliz savaş gemisi, 2014’ten beridir Rusya’nın işgali altında bulunan Kırım Yarımadası yakınlarından geçerek Rusya’ya meydan okumuş, ardından  Karadeniz’de sular ısınmıştı. Rusya’nın 24 Şubat’ta Ukrayna’ya doğrudan taarruza geçmesi öncesinde Rusya’ya yönelik en sert açıklamaları yapan oydu. Rusya’nın saldırısı sonrasındaysa Johnson, Ukrayna’ya, kesinlikle Rusya’yla anlaşmaya varmama çağrısında bulundu. Ukrayna yönetiminin Rusya’yla müzakerede bulunduğu günlerde,  Johnson’ın dışişleri bakanı Lizz Truss, Ukrayna’nın savaşı kazanabilecek durumda olduğunu, Ruslardan değil 24 Şubat’ta işgal edilen yerleri, 2014’te işgal edilmiş olan Kırım’ı bile geri alabileceğini söylüyordu. Rusya ve Ukrayna’nın İstanbul’da müzakerelerde anlaşmaya varmanın eşiğine gelmesinden kısa süre sonra, Johnson, aniden Kiev’e geldi. Sonradan basına yansıdığına göre Johnson, Ukrayna’ya, Rusya’yla anlaşmaya varmama çağısında bulunmuş ve bunun ardından Ukrayna, müzakerelerden vazgeçmeye başlamıştı. Geçen ay Johnson tekrar Kiev’e sürpriz ziyaret yaptı ve bu da Ukrayna’nın söylemlerinde etkisini gösterdi. Johnson’ın Ukrayna’da beklentileri artırması, Türkiye’nin arabuluculuk girişimlerini çıkmaza soktuğu gibi “müzakere yapılsın” diyenler, savaşa yönelik beklentisi yükselenlerce suçlu gibi görülüyordu. Bu ziyaretlerde Johnson’ın başkent Kiev ve çevresinde İngiliz sermayesi adına imtiyazlar elde ettiği konuşuluyordu.

Uluslararası toplum, Kırım’ı Ukrayna toprağı olarak tanımış durumda. Fakat Ukrayna’nın Rusya’yla tek başına (Batı’dan silah desteği alıp sadece kendi askerini sürerek) savaşarak Kırım’ı alması yüksek bir ihtimal olarak görülmüyor. Her şey bir yana konu Putin yönetimi açısından haysiyet meselesi olarak görülüyor ve Putin’in burasını kaptırmamak için her şeyi yapacağını tahmin etmek zor değil.

Johnson, Ukrayna’da adeta milli kahraman ilan edilmişti. İstifası, Ukrayna’da bazılarını üzdü. Johnson’ın istifası sonrasında İngiltere’nin tutumunun köklü değişiklik göstermese de eski sertliğini yitireceği burada genel kabul gören görüş.