Deniz Berktay Kiev'den bildiriyor: Gergin bir bayram günü

Nazi Almanyası, 1945’te 8 Mayıs’ı 9 Mayıs’a bağlayan gece kayıtsız şartsız teslim olmuştu. Teslim tarihi Berlin saatiyle gece 8 Mayıs iken, Moskova saatine göre 9 Mayıs’ın ilk dakikalarıydı. O nedenle Orta ve Batı Avrupa ülkeleri Zafer Bayramı’nı 8 Mayıs’ta, Rusya ve diğer pek çok eski Sovyet ülkesi ise 9 Mayıs’ta kutlar. Ukrayna’da Batı yanlılarının ihtilalle iktidara geldiği ve Rusya’nın Kırım’ı ele geçirdiği 2014’ten sonra Ukrayna, Batı Avrupa gibi 8 Mayıs’ta kutlamaya başlamıştı. Sovyetler Birliği, savaşta en büyük kayba uğramış, tüm kayıpların yarıdan fazlasını vermişti (28 milyon kişi). Nazileri yenen güç de Sovyetler Birliği’ydi. O nedenle Nazilerden kurtuluş tarihi Rus halkı için özellikle kutsal bir tarih. Rusya, kendisini Sovyetlerin tek halefi olarak gördüğünden, kendisini Avrupa’yı faşizmden kurtaran güç olarak görüyor ve bu nedenle bugünkü Avrupa siyasetinde daha ağırlık sahibi olmak istiyor. 

Ancak kendisini Avrupa’yı kurtaran güç olarak gören Rusya, bu yıl Fransa’da düzenlenen zafer kutlamalarına çağrılmadı (nedeni malum). Ukrayna’daysa Sovyet zaferiyle ilgili anıtlar sökülüyor, kutlamalar yasaklanıyor. 2016 yılında Ukrayna’da “komünizmden arınma yasası” diyebileceğimiz düzenleme kabul edilirken Ukraynalıların büyük çoğunluğunun atalarının Sovyet ordusunda Nazilere karşı çarpıştığı göz önünde bulundurulmuş ve Lenin gibi Sovyet liderlerinin devlet adamlarının heykellerinin sökülmesine karşılık II. Dünya Savaşı’yla bağlantılı Sovyet komutanlarının heykel ve isimlerine dokunulmamıştı. 24 Şubat’ta başlayan savaşla birlikte bu da değişti. Toplumun büyük kısmı son 70 gündür Rusya’yla bağlantılı her şeyden soğuduğu, geri kalanların da itiraz edecek hali ve isteği olmadığından Sovyet geçmişini sökmek isteyenler fırsattan yararlandı. Fakat Rusya’da Sovyet döneminden beridir önemli bazı adımları önemli tarihlere denk getirme âdeti var. O nedenle bazıları Rusya’nın 9 Mayıs’ta genel seferberlik ve savaş ilan edebileceğini konuşuyor. Ukrayna makamlarıysa o tarihte provokasyon olabileceğini söylüyor. Zafer Bayramı’na ilk kez bu yıl bu kadar gergin giriliyor.