Z Kuşağının nostlajisi: Y2K

Z kuşağı, kendinden önceki kuşaklara göre oldukça karmaşık bir döneme ait. Bunun öncelikli nedeni elbette teknolojik gelişmelerin, milenyumda doğan insanların yaşam biçimini daha küçük yaşlardan itibaren şekillendirmiş olması.

Bu kafa karışıklığı kendini en çok da zaman algısı ve kullanımında gösteriyor. Günümüz gençlerinin tanımlamasıyla “boomer”ların (moruk) en sık yinelediği tespitlerden birisi, “Artık gneçler her şeyi hızlı tüketiyor” şeklinde.

Oldukça tutarlı görünen bu tespitin yansımalarını kendini çok farklı şekillerde gösterebiliyor. Belki birçoğunuz bilmiyor ama Z kuşağının kendi nostaljisi de var. “Ne ara büyüdüler de nostalji peşine düştüler” diye sorduğunuzu duyar gibiyim. Ancak açılımı Year 2000 (2 binler) olan “Y2K’ her geçen gün biraz daha Z kuşağını kendine çekiyor.

Nostalji denildiğinde yaşı büyük olanların aklına sararmış fotoğraflar, siyah beyaz filmler gbii metalar geliyor. Ancak büyük bir hızla gelişen teknolojinin içine doğan Z kuşağı küçük yaşlarında bile görece kaliteli fotoğraf ve filmlere aşinaydı. Yine de bu durum onları “nostaljik” olmaktan alıkoymuyor.

Her iki dönem arasındaki ilginç bir bağlantı da bu nostalji akımını anlamlı kılıyor. Y2K aslında bir akıma isim olmadan önce, 1999 yılının son gününde yaşanacak olası bir dijital kıyamete (milenyum hatası) verilen isimdi. Buna göre 31 Aralık 1999’dan 1 Ocak 2000’ye geçerken saat 12.00 olduğundan dünaydaki tüm dijital sistemlerin çökeceği öngörülüyordu. Dönemin yazılım sistemlerinde oluşan bir kodlama hatası sonucu ortaya çıkan bu olasılık dünya çapında gösterilen seferberlikle ortadan kalksa da 20 yıl sonra bu kez başka bir felaket dünyanın kapısını çaldı...

Belki de bu yüzden 1997 – 2003 arasındaki dönemi betimleyen nostaljisini ortaya çıkaran en önemli etken pandemi. Yani Y2K için bir pandemi sonrası sendromu diyebiliriz. Nostaljik olma durumu sırf Z kuşağına mahsus değil. Birleşik Krallık’ta yapılan araştırmalar ilk eve kapanma sırasında ülkedeki tüketicilerin yüzde 37’sinin çocukluğunda tükettiği yiyecekleri satın alma eğiliminde olduğunu ortaya çıkardı. Bir başka araştırma ise sosyal medyada “özledim” sözcüğünü içeren paylaşımların yüzde 63 oranında arttığını ortaya koydu.

Tüm dünyaya yayılan ölümcül bir pandemi karşısında insanların “çocukluk” anılarıyla kendilerini avutması psikoloji dünyasını şaşırtmasa da nostalji akımına en çok tutulanların Z kuşağı olması sürpriz bir gelişmeydi.

BİLİNMEZ BİR KUŞAK

Sosyal bilim dalları gibi pazarlama ve reklam dünyası tarafından da halen anlaşılmaya çalışılan bir hedef kitle olan Z kuşağı bilinmezleri de beraberinde getiriyor. Y2K akımı da bu bilinmezlerin bir sonucu. Nostaljinin yeni biçimi olarak bu akım hızla yükselen teknolojinin ve giderek azalan kalıcılık hissinin yarattığı bir “kaçış” isteği olarak yorumlanıyor.

Tıpkı bundan bir önceki kuşak olan milenym gençlerinin sarıldığı kaçış alanı olan 90’lar nostaljisi gibi Z Kuşağı da kendi güvenli alanını oluşturmak amacında. Bu da 90’ların sonundaki ve 2 binlerin başlarındaki tüm hatırlatıcı metaları yeniden gözde kıldı.

Her türlü kimliğin sorgulanır olduğu pandemi, iklim krizi, siyasi kutuplaşmalar gibi küresel sorunların gündemde olduğu bir dünyada üzerine “daha iyi bir gelecek yaratma” sorumluluğu yüklenen, hem çok eleştirilen hem de çok şey beklenen bu kuşak için geleceği şekillendirirken geçmişten referans almak biraz da kaçınılmaz. Peki tüm bu nedenler ve sonuçlar göz önüne alındığında Y2K Z kuşağı için nasıl bir anlam taşıyor?

Sosyal medyadaki paylaşımlarda görebileceğiniz gibi günümüz gençleri, söz konusu dönemi dönemi “zarif” ve “sofistike” olarak yorumluyor. Bu yorum kendini kültürel öğelerden, moda akımlarına, müzikten, dönemin ünlü kişiliklerine hayranlığa kadar çok sayıda alanda kendini gösteriyor.

POPÜLER KÜLTÜRDE Y2K

Sex and the City, Friends, Seinfeld dizileri, Spice Girls, Justin Timberlake, Britney Spears gibi müzik kişilikleri, (Gerçek) Ronaldo, Beckham, Shaquille O’neal, Andrea Agassi gibi simgesel sporcular... Dönem günümüze çok farklı açılardan esin kaynağı olan öğelere sahip.

Bunun en iyi örneklerinden biriyse, Britney Spears ve o dönem birlikte olduğu Justin Timberlake’in 2001 Amerikan Müzik Ödülleri’ne kot pantolon üzeirne giydikleri takım elbise ile katılmasıydı. O zamanalr tam bir “moda faciası” olarak görülen bu tercih günümzüde ise moda alanında kayda değer bir esin kaynağı oldu.

NOSTALJİK TEKNOLOJİ

Y2K’yı özel kılan bir başka ayrıntıysa o yıllsrda yaşamlarımıza yeni girmekte olan internetle birlikte gelen ilk sosyal paylaşım ağları. Bugüne göre oldukça “masum” görülebilecek bu ağlar, dijital etkileşimin de ilk örnekleriydi. Napster, İcq, mirc gibi uygulamalar teknolojik açıdan oldukça ilkel görünse de Z kuşağında sararmış bir fotoğraf veya siyah beyaz bir film etkisi yapıyor.

Filmler

- Clueless (Fırlama Kızlar)

- Jawbreaker

- Ghost World (Hayalet Dünya)

- Bring It On (Gençlik Ateşi)

- Head Over Heels (Sırılsıklam Aşık)

- Save The Last Dance (Bizim Dansımız)

- Legally Blonde (Bu Nasıl Sarışın!)

- Bend It Like Beckham (Hayatımın Çalımı Beckham)

- 13 Going on 30 (Keşke 30 Olsam)

- Mean Girls (Kötü Kızlar)