Kokumuz duygularımızı ele veriyor

“At, at.. söyle bana bugün nasıl hissediyorum” diye sordu 13 yaşında iklim krizini sorgulayan çocuk. Bilge at cevapladı: “Biraz korku ve biraz da endişe kokusu alıyorum. Seni çok iyi anlıyorum.”

Atların çok empatik oldukları aşikâr. Surat ifademizden veya ses tonumuzdan duygularımızı okuyabiliyorlar. Peki ya nasıl koktuğumuz bize ele veriyor mu dersiniz?

Yakın zamanda yayımlanan bir makale tam olarak bu soruya yanıt veriyor. Gelin hep beraber gündemden uzaklaşıp kısa bir bilimsel yolculuğa çıkalım.

KOKULAR VE ATLAR

Bu çalışmada 30 at, denek olarak kullanılıyor ve 24 kişiden ter örnekleri toplanıyor. Ter donörü olan katılımcılara sırasıyla komedi ve korku filmleri izletiliyor. Bu sırada koltuk altlarında bulunan pamuk pedler ile terleri toplanıyor.

Bu örnekler belirli bir sırayla atlara sunuluyor ve davranışsal tepkileri kamera ile kaydedilip sistematik olarak analiz ediliyor. Sonuçlar oldukça ilginç!

- Atlar karşılaştıkları yeni kokuyu ilk olarak verilen koku örneğine göre daha uzun süre kokluyor. Yani değişen duygularımızı ayırt edebiliyor!
- İlk kez karşılaştıkları kokuları almak için sağ burun deliklerini kullanıyorlar, daha önceden sunulan kokular için ise sol burun deliğini tercih ediyorlar. 
- Atlarda korku kokusu neşe kokusuna göre daha çok etki yaratıyor.
- Neşeli olduğumuzda ise bu atlara huzur veriyor çünkü ilk defa neşe kokusu ile karşılaştıklarında sol burun deliklerini kullanma sıklıkları artıyor.

Peki hâlâ bilmediğimiz neler var? Bu liste epey uzun fakat benim merak ettiklerim şunlar:
- Terimizde bulunan hangi moleküller atlarda bu davranışsal farklılığı yaratıyor?
- Bu moleküller başka hangi tür etkileri yaratabilir ve bu etkiler kedi, köpek gibi diğer evcilleştirilmiş hayvanlarda da benzer etkiler gösteriyor mu?

Bu makale, kesin olarak atların hislerimizi sadece koku duyularını kullanarak bile algılayabildiklerini ispatlıyor. Makaleyi okumak isteyenler için kaynak yazının sonunda mevcut. Peki bu çocuk yerine siz olsaydınız, bilge bir ata ne sormak isterdiniz?

Kaynakça

https://doi.org/10.1038/s41598-023-30119-8