Böceklerin favori gazetesi hangisi?

Alev tahtakuruları sıklıkla nisan ve mayıs aylarında ortaya çıkar. Gerek sırtlarında taşıdıkları insan suretiyle, gerekse “tren” yapmaları ile oldukça dikkat çeken canlılardır.

Fakat onları Cumhuriyet Pazar’a konuk etmemin asıl sebebi gazete konusunda seçici olmaları. 60’lı yıllarda bu böcekler ile ilgili yapılan deneyler oldukça kafa karıştırıcı sonuçlar ortaya çıkardı. Kökeni Avrupa’da olan bu canlılar gelişimleri esnasında beş farklı larva aşamasından geçiyor ve bu sürecin sonucunda beşinci larva formları olgunlaşarak yetişkin alev tahtakurularına dönüşüyorlar. En azından Prag’da yapılan deneyler bu sonucu doğruluyordu.

Harvard Üniversitesi’nde çalışan bir grup bilim adamı bu canlıları incelemek için onları Avrupa’dan Amerika’ya getirdiler. Fakat ne yazık ki Amerika’daki laboratuvarda bu canlıların gelişimi etkileniyor, bir türlü yetişkin olamıyorlardı. Yapılan deneyler, alev tahtakurularının yetişkin bireylere dönmek yerine altıncı larva aşamasına geçtiklerini gösterdi. Bu aşamadaki larvalar yetişkinlerden daha büyük olmalarına rağmen bir türlü gelişimlerini sonuçlandıramadılar.

Bu gizemi çözmek için bilim insanları ilk önce böceklerde sentezlenen jüvenil hormonuna (JH) odaklandılar. Bu hormon birçok böceğin gelişiminde anahtar rol oynayan ve endokrin bezleri tarafından üretilen bir moleküldür. Jüvenil hormonunun miktarı ve sentezlenme zamanı bazı önemli genlerin üretimini baskılayarak gelişimi düzenler. Normal koşullarda alev tahtakuruları jüvenil hormon salgılanımını beşinci larva aşamasında durdurarak, larva aşamasından çıkar, bu sayede yetişkinliğe adım atarlar.

KİMYASAL YAPI

Yani Amerika’ya göç eden alev tahtakuruları beşinci larva aşamasındayken, bir şekilde dışarıdan jüvenil hormona ulaşıyor ve bu da onların yetişkin olmasını engelliyordu. Bilim insanları iki laboratuvar arasındaki farklılıkları masaya yatırdı ve 15 farklı etmeni inceledi. Bu farklılıklardan biri deneylerde kullanılan kağıt havlunun markasıydı. Amerika’da kullanılan kağıt havlu yerine filtre kağıdı kullanıldığında alev tahtakurularının Prag’da olduğu gibi gelişimlerini tamamladıkları görüldü.

Yapılan incelemelerde yaklaşık aralarından New York Times’ın da dahil olduğu 18 gazetenin yüksek oranlarda jüvenil hormon içerdiği gözlemlendi. Bilim insanları burada da durmadı, bu gazetelerden jüvenil hormonunu ayrıştırarak farklı böcek türlerinin üzerinde denedi. Ateş tahtakurularına uygulanan jüvenil hormon gelişimsel bozukluğa yol açarken, ipekböcekleri bu hormondan etkilenmedi. Yani neymiş efendim, jüvenil hormonunun kimyasal yapısı böcek türlerine göre farklılık gösterebiliyormuş.

Peki, yazının sonuna geldiğinizde sizde acaba ‘Cumhuriyet gazetesinde bu hormondan var mıdır’ dediniz mi? Bakalım çılgın bir bilim insanı günün birinde bunu araştıracak mı? Bunu bilemem; fakat bu hikâye farklı laboratuvarlarda yapılan deneylerin hiç akla gelmeyecek sebeplerden dolayı farklı sonuçlar verebildiğini çok güzel özetliyor.