Barbie’nin gölleri: Çok tuzlu seven mikroorganizmalar pembesi

- “Sevgilim, duvarlarımızı ne renge boyasak? Kiraz çiçeği pembesi mi, mercan rengi pembesi mi” diye sordu Mükremin.

- “Hmm, yeni moda ‘dunaliella salina pembesi’ diye duydum, veya ‘halobacterium salinarum’ pembesine de boyayabiliriz. Sen seç hayatım” dedi Asuman.

Siz de Mükremin’in Asuman’a baktığı gibi anlamsızca bakıyorsanız bu yazı tam size göre Gördüğünüz fotoğrafı Azerbaycan’da bulunan Masazir Gölü’nde çekerken aklımda bu yazıyı yazmak vardı. Ender rastlanan pembe göllerin ortak özelliğiyse avucumda yani tuzda gizli. Tuzun kendisi pembe olmadığına göre bu göle “Barbie” rengini veren nedir acaba?

Tuz oranı çok yüksek olan sularda yaşamak her babayiğidin harcı değildir. Fakat bazı mikroorganizmalar sandığınızdan daha çetindirler. Diğer canlıların yaşayamadığı ekstrem ortamlarda yaşamlarını sürdürebildiklerinden dolayı onlara ekstremofilikler (ekstrem sevenler derneğine üye mikroorganizmalara verilen genel isim) denmesi uygun görülmüş.

Bunlardan en ünlüsü dunaliella salina olarak bilinen bir yeşil alg türü, diğeri ise halobacterium salinarum lakaplı bir halobakteri. Listemiz bu iki mikroorganizmayla sınırlı kalmıyor tabii. Farklı göllerden alınan su örneklerinde bunlara benzer onlarca tuz seven mikroorganizmaya rastlanmış.

Pembemsi rengin kaynağı ise yüksek miktarlarda ürettikleri beta-karotenden (kırmızı-turuncu pigment) gelmekte. Dunaliella salina zamanında Sovyetler Birliği tarafından beta-karoten üretmek için kullanılıyordu, bunun nedeni ise bu molekülün A vitaminin öncüsü olması. Buna ek olarak beta karotene kosmetik ürünlerinde ve gıda boyalarında da rastlamak mümkün.

İLLÜZYON DEĞİL

Ayrıca halobacterium salinarum’in ürettikleri bakteriyorodopsin proteini de ortama morumsu bir renk katmıyor değil. Sonuç olarak gölün tuz miktarı arttığı koşullarda ortamda biriken beta-karoten pigmenti suyun rengini tamamen pembeye boyarken yağışlı dönemlerde seyrekleşerek etkisini kaybeder.

Yani bu fotoğrafta gördüğünüz, güneş ışınlarının yarattığı bir optik illüzyon değil gerçekten pembe renk. Yağışlar ve sıcaklığın etkisi ile göllerin tuz oranı hızlıca değişebildiğinden dolayı Masazir Duz Gölü’nü ziyaret etmeden önce araştırmanızı öneririm. Her zaman böyle pembe bulamayabilirsiniz.

İçinde yaşayan bakterilerin yanı sıra göllerin rengini bulundukları bölgenin toprak yapısı ve mineral kompozisyonu da doğrudan etkilemektedir. Göllerin neden pembe olduklarını öğrendiğimize göre yeni bir soru sormanın zamanı geldi. Peki flamingolar neden pembe renkliler? Yanıtını merak ediyorsanız bana Instagram üzerinden ulaşabilirsiniz.