En küçük yörüngeye sahip ‘felaketvari’ yıldız çifti

Galaksimizdeki yıldızların neredeyse yarısı, Güneş gibi yalnız dolaşıyor. Diğer yarısı ise başka yıldızların etrafında çiftler halinde ve daha fazla miktarda dönen yıldızlardan oluşuyor. Bazı yıldız sistemlerinin yörüngeleri o kadar dar ki, Dünya ve Ay arasına sığabilirler.

Massachusetts Teknoloji Enstitüsü ve diğer kurumlarda çalışan araştırmacılar, son derece kısa yörüngeli olan ve görünürde birbirinin etrafında 51 dakikada bir dönen yıldız çifti keşfetmişler. Sistem, “kataklizmik değişken” şeklinde bilinen nadir bir çiftli yıldız sınıfına ait gibi görünüyor. Bu sınıfta Güneş’imize benzeyen bir yıldız, bir beyaz cücenin (yanıp tükenen bir yıldızın sıcak, yoğun çekirdeği) etrafında çok yakın mesafeden dönüyor.

DİĞER YILDIZIN MADDELERİNİ ÇEKMEYE BAŞLIYOR

Populer Science Türkiye'nin içeriğine göre bu iki yıldız milyarlarca yıl boyunca birbirine yaklaştığı zaman bir kataklizmik (felaketvari) değişken meydana geliyor ve beyaz cücenin diğer yıldızın maddelerini çekmeye başlamasına yol açıyor. Bu süreç, gökbilimcilerin yüzlerce yıl önce birtakım bilinmeyen felaketlerin sonucu olduğunu varsaydığı devasa, değişken ışık parlamaları ortaya çıkarabiliyor.

Araştırma takımının ZTF J1813+4251 etiketini koyduğu bu yeni keşfedilen sistem, şimdiye kadar tespit edilen en kısa yörüngeye sahip kataklizmik değişken. Gökbilimciler, geçmişte gözlenen diğer bu tip yıldızların aksine bu kataklizmik değişkeni yıldızlar birbirlerini birkaç defa örttüğü zaman yakalamışlar. Araştırma takımı bu sayede, her bir yıldızın özelliklerini kesin şekilde ölçmeyi başarmış.

Araştırmacılar yaptıkları gözlemlerle beraber sistemin bugün nasıl davranıyor olabileceğine ve sonraki yüzlerce milyon yıl içerisinde nasıl evrimleşebileceğine yönelik sanal canlandırmalar yürütmüş. Sonuç olarak, yıldızların şu an geçiş halinde olduklarına ve Güneş’e benzeyen yıldızın doymak bilmeyen beyaz cücenin etrafında dönüp, hidrojen atmosferinin büyük bir bölümünü ona “bağışladığına” karar vermişler.

Güneş benzeri bu yıldız, nihayetinde taşıdığı maddelerin büyük bir kısmını kaybedip çoğunlukla yoğun ve helyum yönünden zengin bir çekirdeğe dönüşecek. 70 milyon yıl sonra ise yıldızlar birbirlerine çok daha yakınlaşarak sadece 18 dakikadan oluşan ultra kısa bir yörüngeye ulaşacaklar. Ardından da genişlemeye ve birbirlerinden uzaklaşmaya başlayacaklar.