Depremde ortaya çıkan mavi ışıkların sebebi nedir?

İnsanlar yüzlerce yıldır büyük depremlerden önce yükseltilerden ve dağ zirvelerinden çıkan ışıklar gibi tuhaf olaylar gözlemledi. Bilim insanları bir zamanlar bu tür raporlara itibar etmiyordu. Bunun sebeplerinden biri de, söz konusu olayların çoğu zaman bilim dışı kuramlara dolanmış olmasıydı. Örneğin ışık gördüğünü söyleyen bazı insanlar bunların UFO’lar tarafından yapıldığını düşünüyordu.

DEPREMDE ORTAYA ÇIKAN IŞIKLARI BİLİMSEL OLARAK AÇIKLAMAK MÜMKÜN

Populer Science Türkçe'de yer alan detaylarda bu ışıkların halüsinasyon olmak zorunda olmadığı ve uzaylılar tarafından da üretilmediği aktarılıyor. Kanada’daki Quebec Doğal Kaynaklar Bakanlığında çalışan yerbilimci Robert Theriault, “Deprem ışıkları gerçek bir olgu ve UFO’ların eseri değil” diyor. “Bilimsel olarak açıklanabilirler.”

Seismological Research Letters bülteninin 2014 Ocak/Şubat sayısında yayımlanan bir çalışmada Theriault ve meslektaşları, 1600 yılından beri görülen ışık olaylarına ait güvenilir raporları bir araya getirmiş ve bazı tuhaf benzerlikler keşfetmişler. Görülen toplamda 65 ışık olayının 63 tanesi yatay fayların bulunduğu yerlerde yaşanmış. Araştırmacılar bu faylar boyunca birbirine çarpan kayaların oluşturduğu mekanik gerilimin elektriksel yükler açığa çıkardığını ve bu yüklerin de yukarı yönlü hareket ederek atmosfer ile etkileşime girip ışık oluşturduğunu ileri sürüyor.

“Bir depremin mekanik gerilimi kayaya çarptığında, kimyasal bağların kırılmasına sebep olarak pozitif elektrik yükünden meydana gelen boşluklar ortaya çıkarıyor. Bu ‘p boşlukları’, faydan yüzeye yatay biçimde akabiliyor ve ışık meydana getirebilen kuvvetli bölgesel elektrik alanları tetikliyor” yazıyor Nature bülteninde.

P-boşluklarının var olduğu görüşü, ilk olarak araştırmacı Friedemann Freund tarafından ortaya atılmış. “P-boşlukları, normal koşullar altında uyku halinde duruyor ancak depremler sırasında ‘uyandıklarında’, kayalar ışıldayıp parlamaya başlıyor.”

Nature bültenindeki makaleye göre araştırmacılar, insanların şahit olduğu bu 65 güvenilir olayı derlerken çok sayıda ilginç rivayet incelemişler. Bunlar arasında şöyle bir hikaye de var: 2007 yılının Peru açıklarındaki bir balıkçı, deniz sallanmaya başlamadan birkaç dakika önce gökyüzünün mora döndüğünü rapor etmiş. 1911 yılının Kasım ayında ise Almanya’nın Ebingen kasabası yakınlarındaki bir kadın, deprem başlayınca yerde “yılanlar gibi” hareket eden parlamalar gördüğünü bildirmiş.

Depremler ışıklarıyla ilgili bu tür haberlerin yayılması, söz konusu olayların olası bir deprem uyarısı şeklinde kullanılmasına yardımcı olabilir. Nature‘daki makaleye göre çıkan ışıklar, en az bir vakada insanları yaklaşan depreme karşı uyarmış: “2009 yılının Nisan ayında, İtalya’nın L’Aquila kenti yakınlarında bir adam sabahın erken saatlerinde mutfakta bulunan eşyalardan beyaz ışıkların yansıdığını görüp güvenlik amacıyla ailesini dışarı çıkarmış. İki saat sonra ise bölgeyi büyük bir deprem vurmuş.