Bir kara delik kendi galaksisini açlıktan öldürdü

Cambridge Üniversitesi liderliğindeki uluslararası ekip, James Webb Uzay Teleskobu'nu kullanarak kabaca bizimki büyüklüğündeki bir galaksinin, kara deliğin gerekli yakıtı emmesi nedeniyle artık yeni yıldızlar oluşturamadığını doğruladı.

Pablo'nun Galaksisi diye bilinen GS-10578 galaksisi Büyük Patlama'dan yaklaşık iki milyar yıl sonra oluşmuş ancak yeni yıldızlar meydana getirememesi nedeniyle esasen ölü. Gökbilimciler kara deliğin, yeni yıldızlar oluşturmak için gerekenden daha büyük bir hızla galaksiden devasa miktarda gazı dışarı ittiğini gözlemledi.

'BESİN KAYNAĞINI KESEREK UYKUDA TUTUYOR'

Independent Türkçe'nin aktardığına göre Cambridge Kavli Kozmoloji Enstitüsü'nden Dr. Francesco D'Eugenio, "Suçluyu bulduk: Kara delik bu galaksiyi öldürüyor ve galaksinin yeni yıldızlar oluşturmak için ihtiyaç duyduğu 'besin' kaynağını keserek onu uykuda tutuyor" dedi.

Daha önceki gözlemlere dayanarak, bu galaksinin sönmüş durumda olduğunu biliyorduk: Büyüklüğü göz önüne alındığında pek fazla yıldız oluşturmuyor ve kara delikle yıldız oluşumunun sonu arasında bir bağlantı olmasını bekliyoruz. Ancak Webb'e kadar bu galaksiyi bu bağlantıyı doğrulamak için yeterince detaylı inceleyemedik ve bu sönmüş durumun geçici mi yoksa kalıcı mı olduğunu bilmiyorduk.

Bu keşif, bilim insanlarının James Webb Uzay Teleskobu'nu kozmolojinin en büyük gizemlerinden birini çözmek için kullanmasından sadece bir ay sonra geldi: Evrenin erken dönemindeki galaksilerin neden inanılmaz derecede büyük göründüğü.

Austin'deki Texas Üniversitesinden araştırmacılar, Temmuz 2022'de faaliyete geçen Webb teleskobu aracılığıyla kara deliklerin galaksileri olduklarından çok daha büyük ve parlak gösterdiğini gözlemledi.

Araştırmacılar, en son kara delik keşfinin evren anlayışımızı temel bir düzeyde daha da ileriye götürdüğünü belirtti.

Kavli Kozmoloji Enstitüsü'nden Profesör Roberto Maiolino, "Kara deliklerin galaksiler üzerinde büyük bir etkisi olduğunu ve belki de yıldız oluşumunu durdurduğunu biliyorduk ancak Webb'e kadar bunu doğrudan doğrulayamamıştık" dedi.

Webb'in erken evreni ve onun nasıl evrimleştiğini inceleme kabiliyetimiz açısından ileriye doğru dev bir sıçrama olmasının bir başka yolu da bu.

Gökbilimcilerin gözlemleri pazartesi günü Nature Astronomy akademik dergisinde "A fast-rotator post-starburst galaxy quenched by supermassive black-hole feedback at z=3" (Z=3'te süper kütleli karadelik geri beslemesiyle söndürülen hızlı dönen bir yıldız patlaması sonrası galaksi) başlıklı bir çalışmada detaylandırıldı.