Yazarlar Günün Köşe Yazıları Spor Konuk Yaşam Tüm Yazarlar

Öztin Akgüç

Son Yazısı / Tüm Yazıları

Ekonomide Gerçekler - II

27 Aralık 2013 Cuma

“Ekonomide Gerçekler - I” başlıklı yazıda, Türkiye ekonomisinin son on yılda yavaş büyüdüğünü, sürdürülebilir büyüme potansiyeli giderek zayıflayan, az tasarruf eden, yüksek Net Borçlanma/GSYH oranına karşın sabit sermaye yatırım oranı düşük, yatırımların sektörel dağılımı ekonomik açıdan olumsuz bir ekonomik yapıya doğru evrildiğini sayısal kanıtlarıyla ortaya koymaya çalışmıştım.
Bu yazıda da ihracat başarısı, dış borç ödeme konusundaki öykülerin, övünmelerin ne ölçüde gerçekçi olduğunu açıklamaya çalışacağım.
* Türkiye ekonomisi, dış ticaret açıkları giderek büyüyen bir ekonomidir.
TABLO: I’de yıllık dış ticaret açığı, ihracatın ithalatı karşılama oranı yıllar itibarıyla verilmiştir.

Dış Ticaret (Milyar USD)
Yıllar	Dış Ticaret Açığı(Milyar USD)	İhracat/İthalat %
2002	15,5	70,0
2003	22,1	68,3
2004	34,4	64,8
2005	43,3	62,9
2006	54,0	61,2
2007	62,8	63,1
2008	69,9	65,4
2009	38,8	72,3
2010	71,7	61,4
2011	105,9	56,0
2012	84,1	64,5
2013(*)	98,0	61,0
(*)Resmi gerçekleşme takmini Kaynak:TÜİK

Türkiye 2002-2013 döneminde 700 milyar USD dış ticaret açığı vermiştir. Dış ticaret açığının 2002 yılında GSYH’ye oranı da 6.7 düzeyindeyken; bu oran 2013 yılında yüzde 12.0’ye yükselmiştir.
İhracatın ithalatı karşılama oranı yine 2002 yılında yüzde 70.0 düzeyinde iken 2013 yılı gerçekleşme tahminine göre yüzde 61.0’e değin gerilemiştir. Bu düzey Türkiye’nin ihracatının ithalata bağlı olduğunu göstermektedir.
* Türkiye global ekonomide cari işlemler açığı en yüksek ülkeler grubunda yer almaktadır.
Türkiye ekonomisinin cari açığı ve cari açık/GSYH oranı yıllar itibarıyla TABLO: II’de verilmiştir.

Cari Açık(Milyar USD)
Yıllar	Cari Açık (Milyar USD)	Cari açık/GSYH %
2002	0,6	0,3
2003	7,5	2,5
2004	14,4	3,7
2005	22,1	4,6
2006	31,8	6
2007	37,8	5,8
2008	40,4	5,4
2009	12,2	2
2010	45,4	6,2
2011	75,1	9,7
2012	47,5	6,1
2013(*)	58,5	7,1
(*)Gerçekleşme takmini Kaynak:TCMB

2002 yılında cari işlemler açığı, 0.6 milyar USD ve Cari İşlemler Açığı/GSYH oranı da binde 3 iken 2013 yılı resmi gerçekleşme tahminine göre cari işlemler açığı tutar olarak 58.5 milyar USD’ye, GSYH oranı da yüzde 7.1’e yükselmiştir.
* Dış Borçlar 2002-2013 döneminde üçe katlanarak yüzde 200 oranında artarak 400 milyar USD’ye yaklaşmıştır.
IMF’ye borç ödedik, borç veriyoruz övgülerine, övünmelerine, hatta şölenlerine karşı Türkiye’nin dış borçları sürekli artmakta, vade ve kaynakları itibarıyla da kalitesi, güvenirliliği giderek bozulmaktadır.
Türkiye’nin dış borçları ve vade yapısı
TABLO: III’te verilmiştir.

TÜRKİYE'NİN DIŞ BORÇLARI(Milyar USD)
Yıllar	Dış Borç	Kısa Vadeli	Kısa Vade/ Topl.Borç%
2002	129,5	16,4	12,7
2003	144,1	23,0	16,0
2004	161	32,2	20,0
2005	169,9	38,9	22,9
2006	207,8	42,8	20,6
2007	246,4	43,2	17,3
2008	280,4	52,6	18,8
2009	268,8	49,0	18,2
2010	290,4	77,5	26,7
2011	306,6	83,8	27,3
2012	339,0	101	32,7
2013(*)	367,3	125,7	34,2
(*)2013 II'nci Çeyrek(Haziran) Sonu Kaynak:Hazine Müsteşarlığı TCMB

Haziran 2013 sonu itibarıyla Türkiye’nin dış borcu 367.3 milyar USD olup borcun yüzde 34.2’si kısa sürelidir. Kısa süreli borç oranı 2002-2013 arasında 12.7’den yüzde 34.2’ye yükselmiştir. Dış borçların vade yapısı bozulduğu gibi sağlandığı kaynaklar itibarıyla da daha az güvenli hale gelmiştir. Ticari kredilerle ticaret bankalarından sağlanan kredilerin payı artmaktadır. Satıcı kredileri ve kısa süreli finansal borçlar, ödenme zorunluluğu nedeniyle tehlikeli borçlar olarak nitelendirilebilir.
Türkiye’nin global ekonomide yeri de “Ekonomide Gerçekler III” olarak ele alınacaktır.