Yıl: 1964. Aydın Lisesi’nde Fransızca öğretmeniyim. Teneffüste okul bahçesinde dolaşıyorum. İleride iki beden eğitimi öğretmeni ateşli ateşli bir şey tartışıyorlar. “Czibor” lakaplı yaşlısı onlara baktığımı görünce bana el etti. Yanlarına gittim. Genç olanı “Özdemir, bak bu adam bana bok çukuru diyor” dedi. Ardından kendi aralarında tartışmayı sürdürdüler:

- Ben sana çok septik adamsın dedim. Bok çukurusun demedim.

- İyi ya, septik demen yetişir.

Hakemlik yapmamı istiyorlardı. Çantamdan defter kalem çıkardım. “Sceptique” yazdım, “septik” okunur, dedim. Anlamı “Kuşkucu”dur. Sana “Kuşkucu insansın” demiş.

Sonra “sceptique” yazdım. Bu da “septik” diye okunur dedim, anlamı “mikroplu” demektir. “Antiseptik” onun karşıtıdır. “Foseptik” bu nedenle “bok (lağım) çukuru” anlamındadır. Sana hakaret etmemiş, iltifat etmiş.

Fransız hükümetinin açtığı sınavı kazandığımı, bir süre sonra Fransa’ya gideceğimi bildikleri için bana inandılar ve teşekkür ettiler. Böyle tartışmaların sonu nereye varacak bilinmez.

***

O misal! Tartışma yaratan “militant” (etken, etkin, faal / savaşkan, mücadeleci / vurucu, vuruşkan) sözcüğü üzerine yazmaya karar verince, önce Fransızca-Latince-Fransızca sözlüğü açtım, sonra Fransızca eşanlamlar (sinonim), kökenbilimsel (etimolojik), örneksemeli (analojik) sözcüklere baktım ve buldum. Eski Fransızca ve argot sözlüklerine baktım, yok!

“Militan(t)” sözcüğü Latince kökenli “militer” (vuruşmak, savaşmak, mücadele etmek) fiilinden geliyor. “Militer pour”un anlamı: “... den yana olmak; lehte olmak”. “Militer contre”un anlamı: “Karşı olmak, aleyte olmak”.

***

Sözlüksel bağlamda ne “militant” isminin ne de “militer” fiilinin kötü bir anlamı var!

***

1. Dinsel bağlamda kullanıldığı zaman “koyu, sağlam, ilkeli, sofu” mümin anlamını aşar.

“Ahmet bir militant Müslümandır”ın anlamı, onun bir eylemci Müslüman olduğunu işaret eder.

2. Bir düşünceyi, bir davayı, bir ideolojiyi, bir ideali savunan ve başarılı olmak (olması) için aktif olarak çalışan kişi.

***

CHP Genel Başkanı Kılıçdaroğlu valiler ve kaymakamlar için “militan” sözcüğünü kullanmış. Normal koşullarda onur verici, övücü bir tanımlama. Ama...

Buna karşılık AKP Genel Başkanı olarak mı, Cumhurbaşkanı olarak mı, hangi sıfatla konuştuğu belli olmayan R.T. Erdoğan “Devletin valisine, kaymakamına, askerine ahlaksızca militan iftirası atıyor. Milletimizin canına kasteden PYD’li teröristlere gösterdikleri sempatinin 10’da 1’ini kendi vatandaşlarına göstermiyorlar. Bunun adı siyaset değil, siyasetsizliktir. Bunun adı tam olarak beşinci kol faaliyetidir” diye tepki gösteriyor.

AKP Sözcüsü Ömer Çelik de “Valilere, kaymakamlara ‘militan’ diyenler faşistin ta kendisidir” diye saldırıya geçiyor.

Ardından İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, Kılıçdaroğlu hakkında suç duyurusunda bulunuyor. Son olarak da R.T. Erdoğan, vali ve kaymakamlardan Kılıçdaroğlu’nu mahkemeye vermelerini istiyor. Ama aslında talimat veriyor.

***

CHP Genel Başkanı bir durum değerlendirmesi yaparken, “Koyu, sağlam, ilkeli, sofu” sıfatlarının yanına “vali ve kaymakam” isimlerini getirmiş. Cumhuriyet devletinin bir ilde, bir ilçede en büyük temsilcisi olan vali ve kaymakamların, Cumhuriyet devletinin “koyu, sağlam, ilkeli ve sofu” yani “militan” temsilcisi olmaları görev sorumluluğudur.

Kılıçdaroğlu, Cumhuriyet devletinin militanı olması gereken vali ve kaymakamları bunun için değil, AKP’nin ve onun genel başkanının militanlığını yani partizanlık yapmalarını eleştiriyor ve bu büyük görev kusurundan dolayı da devlet memurlarını meşru olmayan işler yapmaya zorlayan AKP ve onun genel başkanını suçluyor.. Yaptıkları, yasal ve anayasal suç olmak gerekir.

***

“Militan laiklik”, “militan demokrasi” örneklerinden de anlaşılacağı gibi militanlık iyi ve onurlu bir davranıştır. Ama bunun böyle olması ne için, nerede, kimin için militanlık yapıldığına bağlıdır. Devlet memuru sıfatlı insanlar sadece devlet için, devletin militanı olarak çalışırlar. Askerler, polisler, mülki memurlar, savcı ve yargıçlar, millletvekilleri, cumhurbaşkanları devlete militanca hizmet edeceklerine yemin ediyorlar. Ancak görevlerinde partizanlık yaparlarsa kötü anlamda militan, bir partinin militanı olurlar. Suudi Arabistan’da militant Müslüman olunabilir ama laik ve demokratik bir ülkede bu mümkün değildir.