Evlere kapatarak nüfusu sayma ilkelliği 2000’de sona ermişti. 2007’den bu yana, herkesin ikamet adresi veri alınarak ve bunlardaki değişimler anında saptanarak Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi ile nüfus bilgileri elde ediliyor. İkamet adreslerindeki değişiklikler, yenilikler, muhtarlarca Nüfus İdaresi’ne bildiriliyor. Bu yöntemle 2007’den 2011’e 5 nüfus verisi elde edilmiş durumda. \n

2007-2011 nüfus değişimlerini incelediğimizde nüfusun bu sürede 70.5 milyondan 74.7 milyona çıkarak 4.1 milyon arttığını görüyoruz. Yani, Türkiye’nin nüfusu her yıl 1 milyon dolayında artıyor. Artış hızı yıllara göre, az da olsa yavaşlıyor: Yıllık yüzde 1.3...\n

Nüfus hangi illerde hızlı, nerelerde yavaş? Önemli olan sorulardan biri bu. OECD verilerine göre, bölgesel eşitsizlikte 1 numara olan (ikinci Meksika) Türkiye’de dengesizliğin arttığı, nüfus bilgilerinden de ortada. Nüfusun yüzde 18.2’sinin yaşadığı İstanbul, almış başını gidiyor. 2007-2011 döneminde ülke nüfusu yüzde 6 dolayında artmışken İstanbul’un temposu yüzde 8.5’i buldu. Son 4 yılda İstanbul’un nüfusuna 1 milyon 50 bin kişi daha eklendi. Bu, yılda 260 bin nüfus artışı demek. İstanbul’a her yıl bir Bolu ya da bir Burdur, bir Karaman, bir Bingöl nüfusu ekleniyor!..\n

\n

Son 4 yılda gerçekleşmiş nüfus artışından dörtte biri İstanbul’a ait. Artan nüfustan yüzde 10’u Ankara’da, yüzde 6’sı Antalya’da ve yüzde 5.5’i İzmir’de gerçekleşmiş. Türkiye’nin 81 ilinden ilk 15’inde nüfusun 57’si birikmiş durumda ve artan nüfusun dörtte biri önce İstanbul’da, dörtte biri izleyen 4 büyük ilde, yüzde 30’u da izleyen 10 ilde gerçekleşiyor. \n

Oran olarak nüfus artış hızı en yüksek iller, sanayi, turizm ve GAP illeri... Nüfusu yılda yüzde 12-14 arasında artan iller Antalya, Kocaeli, Tekirdağ, Gaziantep, Şanlıurfa olarak sayılabilir. \n

Son 4 yılda, Türkiye genel nüfus artışı temposunun gerisinde kalan büyük illerinse Adana ve Konya olduğu dikkat çekiyor. Bu dönemde yüzde 8.6 olan 15 büyük ilin ortalama nüfus artışına karşılık, Adana’nın artışı yüzde 5, Konya’nınki yüzde 4 dolayında kaldı. Bu değerler, Türkiye geneli olan yüzde 6’nın da gerisinde. Söz konusu 2 büyük il için, yorgun ve çekim merkezi olma özelliğini yitirmekte olan iller, ifadesini kullanmak yanlış olmayacaktır. \n

***\n

Nüfus madalyonunun bir yüzünde İstanbul’un artan ürkütücü kalabalığı ve diğer nüfus yığılması yaşayan iller varken öbür yüzünde göçle nüfus kaybeden, tenhalaşan iller var. Yine 2007-2011 nüfus verileri gösteriyor ki bu 4 yılda 18 il, nüfus artışı bir yana nüfus azalmasına uğramış, tenhalaşmışlar. Bunlardan Orta Anadolu illeri Yozgat, Çorum, Kırşehir, Sivas, Kırıkkale; madenciliği gerileyen Zonguldak, Orta Karadeniz’den Amasya, Tokat, hızlı göçlerle en çok nüfus kaybına uğrayan iller olarak dikkat çekiyorlar. \n

Ege’nin ağır ilerleyen illerinden Kütahya, Afyon, Antalya’nın komşusu Isparta da son 4 yılda nüfusu artmayan, azalan iller. Doğu Karadeniz ve Doğu Anadolu’dan ise tarım ve hayvancılığı gerileyen iller, Artvin, Kars, Ardahan ve Erzurum, hızlanan göçlerle nüfusu azalan iller olarak dikkat çekiyorlar. Güneydoğu’nun durumu ayrı bir yazı konusu...