Mümtaz Soysal

Vekiller

10 Nisan 2013 Çarşamba

BİR “vekil” sözcüğüdür gidiyor, vekiller aşağı, vekiller yukarı.
Galiba,
“milletvekili” sözcüğünü uzun bulup fazla nefes tüketme zahmetine katlanmak istemeyenlerin kısaltması. Belki de manşet atarken sütun darlığı çeken dizgici, gazete erbabının işidir.
Ama kim niçin ve nasıl yaparsa yapsın, hiç değilse hukukçularla ciddi medyacıların anayasa hukuku gibi kritik bir alanda kavram çarpıklığına yol açacak tutumlardan uzak durmaları gerekmez mi?
Özellikle, hiç gerek yokken “yeni anayasa” yapma türünden yanlış ve netameli bir işe kalkışanların çoğaldığı bir dönemde.

\n

Çünkü “vekil” sözcüğü “milletvekili”nden koparılarak tek başına kullanıldığı zaman hukuk açısından çok değişik anlamlara gelebilir. 1924’ün anayasa metni 1945’te Türkçeleştirilirken “meb’us” yerine “milletvekili” gibi iki sözcüklü bir bileşik kavramın kullanılmış olması tam da böyle bir anlam çarpıtmasını önlemek içindir: Vekil sözcüğü, bir bakıma güç birliği kavramından fazla uzaklaşmak istemeyen ve çoğu zaman haksız olarak tek kişilik otoriterlikle suçlanan devrimci cumhuriyet anayasacılığında hep “icra vekili” anlamına gelir; yani Meclis’in iradesini yerine getiren, yürürlüğe sokan kişi. Osmanlının “nâzır” sözü yerine biraz yanlış çeviricilik acemiliği taşıyan “bakan” kavramı bile bu bakımdan yeterli olamamıştır.

\n

Kaldı ki, “emredici vekâlet” uygulamasını önlemek için anayasayla yürürlükte tutulan “Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, seçildikleri bölgeyi veya kendilerini seçenleri değil, bütün milleti temsil ederler” hükmü de cumhuriyetçi anayasacılığımızın özde en anlamlı demokratik özelliklerinden biridir.

\n

Şimdiki Meclis’in iktidar çoğunluğu milleti değil de neyi ve kimleri temsil etmektedirler ki, millet kavramını böylesine yüceltip vatandaşı ve temsilcilerini tam bağımsız duruma getiren bir anayasacılık geleneğinin ayakta kalmış temel ilkelerini derleyip toparlamak varken onları bir yana iterek ne idüğü belirsiz bir “yeni anayasa” rüzgârına yelken açmakta ve dış kokulu başkanlık sistemi batağına doğru bilinçsizce sürüklenmektedirler?

\n


Yazarın Son Yazıları Tüm Yazıları

Çelişki Korkusu 19 Mart 2014
Acı 14 Mart 2014

Günün Köşe Yazıları