SÖZLÜKLERDE nasıl açıklanırsa açıklansın “devlet adamı” deyimi kültürümüzün sözcükleriyle, “devleti adam gibi yöneten kişi” demektir. Kültürümüz, insanın fizik görüntüsüne bakıp belirli bir yaşa gelmiş her ademoğluna kolay kolay “adam” dedirtmez, adamlık için cinsiyet yönünü bir kenara koyup erkekliğe ek olarak dürüstlük, medeni cesaret ve güvenilebilirlik gibi birtakım başka erdemler de ister; o anlamda, “erkek kız, erkek kadın” türü deyişleri pek yadırgamaz.
Böyle olunca, ara sıra önem kazanan “devlet adamı” deyiminin kullanılmasına yol açacak ölçütler de anayasa ve yasalarla belirlenmiş gibidir. Çok şükür, şöyle böyle “demokratik hukuk devleti” olduğumuz için kimlerin devlet adamı sayılması gerektiğini söylemek artık kolaylaşmıştır.
En basit bir örnekle, anayasa “başbakan, Bakanlar Kurulu’nun başkanı olarak bakanlıklar arasında işbirliğini sağlar” diyorsa, ülkenin enerji gereksinimi açısından yatırımların gerçekleştirilmesi ile yatırımlara ilişkin çevre sorunlarında ilgili bakanlıklar arası işbirliği sağlanamamışsa, aynı kurul içinde yıllar boyunca bunu bir türlü becerememiş bir başbakanın “devlet adamlığı” notu çok düşmüş demektir. Aynı başbakan, önemli dış politika hatalarına karşın her türlü kişisel marifetiyle kredisinin düşmesini önlemiş ve aynı mevkide kalmayı becermişse, belki kendi açısından başarılı bir siyasetçi sayılır ama devletin çıkarları bakımından “devlet adamı” sayılamaz.

Kültürümüzün yerleşik değerleriyle devlet adamlığı konusunda pek parlak olmayan bir nokta şudur: İnsanlarımız uzun süre siyaset sahnesinde kalıp önemli mertebelere yükselmiş olmayı devlet adamlığı açısından yeterli sayar ve çoğu zaman kişinin tarihte de öyle yer almasını bekler. Oysa, Sevr’e imza atan bir Osmanlı paşasıyla Lausanne’ı imzalayan İsmet Paşa’yı bir tutabilir misiniz? Devlet adamlığı işte tam bu noktada önem kazanır...
Böyle olduğu içindir ki yaşamakta olduğumuz şu dönemin siyaset alanını on yılı aşkın süredir işgal eden siyaset yıldızlarımızın tarih sayfalarına devlet adamı olarak geçmeleri beklenemez.