Ocak ayı bütçe harcamalarına devam ediyoruz.
AKP iktidarı, inşaat sektörüne sağladığı kolaylık ve finansman yöntemleri ile siyasi ömrünü uzatıp tahkim etti. Apayrı bir uzmanlık ve zaman gerektiren konunun kısa özeti için bakınız büyük şehirlerin panoramik görünümü...
Bu yazıda bu panoramik görünümün bütçeye yansımasına bakacağız.
Maliye’nin açıkladığı verilerle birlikte, kamu yatırımlarını yürüten müteahhitlere bütçeden yapılan hakediş ödemeleri de ortaya çıktı.

33.6 milyar TL hakediş
Ocak ayında müteahhitlere 250.4 milyon TL ödendi. Müteahhitleri bütçe açısından, adeta "kral” konumuna getiren gelişme ise, geçen yılın aynı dönemindeki ödemenin iki katı olması: 2016 Ocak ayında müteahhitlere 128.6 milyon TL ödenmişti.
Yılın tamamına baktığımızda müteahhitlere yapılan toplam hakediş ödemesinde durum şu:
Ocak-Aralık 2016: 33.6 milyar Tl.
Bu tutar bugüne kadar yapılmış en yüksek ödeme değil. Rekor, 34.6 milyar TL ile, iki seçimin yapıldığı 2015 yılında kırılmış. Bu tutar, bir önceki yıla göre (2014) 5.5 milyar TL’lik bir artışa karşılık geliyor.
İki yılın ortak ve ilginç bir özelliği var: Devletin hizmet binaları yaptırmak için bütçeden müteahhide aktardığı para, her iki yıl da tekrarlanmış: 9.2 milyar TL.
Devletin inşaatla büyüdüğünü kanıtlamak için bundan güzel metaforlu kanıt mı olur?
Hizmet binaları için güncel veri olan ocak ayında 3.2 milyon TL ödendiğini görüyoruz.

En büyük ‘diğerleri’
Bütçedeki “müteahhitlik giderleri” içinde, “diğerleri” başlıklı bir torba kalem var ki, en yoğun ödeme de bu başlıkta kayda geçiyor.
Misal, ocakta bütçeden hakediş için çıkan 250.4 milyon TL’nin 245.5 milyon TL’si “diğer” müteahhitlik hizmetleri için ödenmiş.
Nedir bu “diğer” diye, analitik bütçe rehberine baktığınızda; yol, kanalizasyon, hizmet binaları “dışında” kalan ödemelerin buraya dahil edildiğini görüyoruz. (Yap-İşlet-Devret projeleri kapsamında verilen garantilerin bu “torba”da olması muhtemeldir.
2016’daki hakediş tutarı olan 33.6 milyar TL’nin 13.3 milyar TL’si yol yapımına giderken 10.3 milyar TL’si, işte bu “diğerleri”ne gitmiş.)
Müteahhitlik hakedişlerinde, hizmet binaları yapımındaki artış trendi dikkat çekiyor.
İçinde Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nın, hastanelerin, camilerin de yer aldığı bu başlık, yıllar itibarıyla sırasıyla şöyle bir seyir izliyor:
2013: 6.5 milyar TL, 2014: 8 milyar TL, 2015: 9.2 milyar TL, 2016: 9.2 milyar TL.
Böylece, hizmet binaları için müteahhitlere yapılan hakediş ödemesi, dört yılda (2013-2016) 33 milyar TL’ye ulaşıyor.
Ocak ayı verisi, 2017’deki müteahhitlik hakedişlerinin büyüyeceğine işaret. Nitekim Türkiye Müteahhitler Birliği’nin (TMB) yayımladığı son İnşaat Sektörü Analizi’ndeki beklenti de bu tahmini doğruluyor. Raporda, kamu yatırımları ile kentsel dönüşüm sürecinin yurtiçinde inşaat sektöründe büyümeyi tetikleyeceği ifadesine yer veriliyor.
Kamu yatırımlarına paralel olarak müteahhitlere ayrılan paydaki artışın, sıradan bir bütçe gelişmesinden fazlasını anlattığını ise iyi biliyoruz.