Yeni ve de “sivil!” bir anayasa yapmanın öncülüğünü üstlenmiş bulunan hukukçu kökenli TBMM Başkanı Cemil Çiçek, hafta başında Radikal’de yayımlanan söyleşisinde siyasetçilere uyarıda bulunuyor:

- Yeni anayasayı çıkaramazsak, çıkacak kriz biz bütün siyasileri boğar.

Biliyorsunuz yeni anayasayı çıkarmak için dört siyasi partinin üyelerinden oluşan bir “Anayasa Uzlaşma Komisyonu” var. Dört partinin milletvekillerinden oluşturulan bu komisyon 15 ayda ancak 31 madde üzerinde anlaşmış bulunuyor.

Komisyon bana kanlı İkinci Dünya Savaşı’nın “Garip Savaş” (Drole de Guerre) diye adlandırılan Fransa ve İngiltere’nin (müttefikler) Nazi Almanyası’na savaş ilan ettikleri 3 Eylül 1939 ile Alman saldırısının başladığı 10 Mayıs 1940 arasında geçen zamanı anımsatıyor.

Gerçekten de garip bir savaştı. Tarafların siperlerde karşılıklı oturdukları, kimsenin kimseye saldırmadığı sekiz aylık sürenin sonunda kıyamet kopacağını herkes biliyordu ama o an için her şeyin öyle gitmesi herkesin daha işine geliyordu. Tıpkı bizim, mutabakata dayalı yeni bir anayasayı yapamayacağını herkesin bildiği ama oyun bozan olarak gözükmemek için kimsenin masadan ilk çekilen olmayı, şimdilik göze alamadığı Anayasa Uzlaşma Komisyonu gibi.

***

Aslında, komisyonun bizatihi kendisi olmayacak duaya amin demekle eşanlamlıydı.

Çünkü, bu dört partinin ne uzlaşmaya niyetleri vardı, ne de “anayasa” kavramı üzerinde fikir birliğine varacak bir yapıları.

Olgu yalnızca bu dönemde parlamento aritmetiğini oluşturan partilere özgü değil.

Rahatlıkla söyleyebiliriz ki, Türkiye bugüne kadar, demokratik çağdaş bir anayasa yapabilecek Meclis çoğunluğu üretmeyi başaramamıştır.

İçerik olarak gerçekten çağdaş kurumlarla ve güvencelerle donatılmış 1962 Anayasası’nın da, toplumun önemli bir kesiminin mutabakatını sağlayamadığı gerçeğini de göz önünde bulundurunca yukarıdaki görüşün doğruluğu anlaşılır.

Evet, sağ ayağı aksayan Türk demokrasisi çağdaş, gerçek bir anayasa yapamaz.

Demokratik olarak iki ayağı üzerine sağlam basan toplumlar çağdaş anayasa yaparlar.

Bu demek değildir ki, topal demokrasiler de biçimsel olarak anayasa yapamazlar.

Yoo onlar da şekil şartlarını yerine getirerek kanunlar hiyerarşisi içinde en üst sırada yer alan temel yasalar çıkarabilirler.

Ama bunların yalnızca şekil şartlarına uygunlukları, onların demokratik meşruiyetlerini sağlamaya bile yetmez.

***

Anayasaya gelince: O yalnız hukuka uygunluk koşullarını yerine getirmenin ötesinde, bireyin ve kurumların siyasal iktidar karşısındaki özgürlük, güvence ve yetkilerini arttırdığı takdirde bu sıfatı hak edebilir.

Milli irade fikrinden yola çıkan ama artık oraya çakılıp kalmayıp çok daha ötelere varan demokrasilerde, iktidarlar güvencelerini tabanlarından ama aynı zamanda erklerinden alırlar.

Ama muhalefetin, azınlıkta kalanın, “öteki”nin aynı erke ve çoğunluğa sahip olmadığı için, bu tür güvenceleri yoktur.

Anayasa işte, onları iktidarın erkine karşı koruyacak metindir.

Unutmayalım iktidarın erki, zaman zaman kötüye kullanıldığı takdirde cebir şiddet yerine kaim olabilecek bir etkendir.

Toplum, bu gerçekleri görebilecek düzeye, özümseyebilecek bir demokratik, uzlaşma kültürüne erişememiş, sağ ayağı aksadığı için topal demokrasi düzeyinde kalmış ise çağdaş bir anayasa yapamaz.

Ona gökten inme çağdaş bir anayasa verilse bile onu da uygulayamaz, yürütemez.

Çünkü sanıldığının aksine anayasalar neden değil, sonuçturlar.

Bu durumda biraz ayıp da olsa Cemil Çiçek’e şunu söylemek gerek:

- Boşuna uğraşmayın üstadım! Siz bu topal demokrasiyle anayasa falan yapamazsınız!