Yatırımcıyı tutmak zor

OHAL, politik riskler, ekonomik istikrarsızlık, vergisel yükler ve güvenlik endişeleri nedeniyle son yıllarda Türkiye’ye gelen doğrudan yatırımlar düşerken, yerli yatırımcı da yurtdışına gidiyor.

2000’li yıllara kadar neredeyse yatay bir seyir izleyen yurtiçine gelen doğrudan yatırımlar (FDI), 2003’ten sonra dalgalı bir seyir izlemeye başladı. 2007’de 22 milyar dolar civarında olan FDI geçen yılın son ayı itibarıyla yüzde 51 civarında düşüşle 10.8 milyar dolara geriledi. Türkiye’den giden doğrudan yatırımlar ise 2002’den itibaren hızla yükselerek Aralık 2017 itibarıyla 2.7 milyar dalara yükseldi. 2002’de bu rakam 143 milyon dolardı.

Doğrudan yatırımların yurtiçi hasılaya (GSYİH) oranına 2006-2016 dönemi itibarıyla bakıldığında, FDI/ GSYİH oranının yüzde 3.7’den yüzde 1.6’ya düştüğü, ODI/GSYİH oranının ise yüzde 0.2’den yüzde 0.4’e yükseldiği görülüyor. Türkiye’nin giden yatırımlarının gelen yatırımlara oranı uzun dönem ortalamasının üzerinde seyrediyor. 2002-2017 döneminde ortalama yüzde 21.5 olan ODI/FDI oranı, Aralık 2017 itibarıyla yüzde 24.9 seviyesinde gerçekleşti.

Cazibesi kayboldu

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı’nın (TEPAV) “Türkiye’ye Gelen Ve Türkiye’den Giden Doğrudan Yatırımlardaki Gelişmeler / Aralık 2017” araştırmasına göre son yıllarda ODI/FDI oranında gerçekleşen yükseliş, bir yandan Türkiye’nin doğrudan yatırımlar için cazibesini kaybetmeye başladığını gösterirken bir yandan da yurtiçindeki yerleşiklerin yurtdışındaki fırsatları daha yakından takip etmeye başladığına işaret ediyor. 2002 - 2017 döneminde gelen 148.1 milyar dolarlık doğrudan yatırımların yüzde 61.5’inin hizmetler sektöründe gerçekleşti.

BÜYÜME OYNAKLIĞI TEDİRGİN ETTİ

TEPAV’ın araştırmasına göre 2002-2007 döneminde yüzde 7.1 olan ortalama büyüme oranının, 2008-2016 döneminde yüzde 4.8’e gerilemesi ve aynı zamanda bu dönemlerdeki büyüme oynaklığı katsayısının da 1.7’den 4.5’e çıkması, Türkiye’ye yatırım yapmak isteyen yerli ve yabancıları tedirgin etmiş gibi görünüyor.

2002-2017 döneminde Türkiye’den giden yaklaşık 39.9 milyar dolarlık doğrudan yatırımların yüzde 56.3’ü sınai sektörlerde, yüzde 43.3’ü hizmetler sektöründe ve yüzde 0.3’ü de tarım sektöründe gerçekleşti. 2002-2017’de giden doğrudan yatırımlarda Hollanda Azerbaycan ve ABD’nin öne çıktığı görülüyor.