TTB Merkez Konseyi Başkanı Prof. Dr. Sinan Adıyaman yazdı: ‘Hekimlik yaşamdır’

PROF. DR. SİNAN ADIYAMAN

TTB MERKEZ KONSEYİ BAŞKANI

Anadolu hekimlik tarihinde yaşam, sağlık, eşitlik, özgürlük, demokrasi savunusu hep olmuştur. Hekimler, bireysel olarak ya da bir araya geldikleri meslek örgütlerinde bu insanlık ideallerine kayıtsız kalmamıştır. Meslek örgütlerinin adı 1856 yılında Türk Tıp Cemiyeti, 1928 yılında Etibba Odaları, 1953 yılında ise Türk Tabipleri Birliği (TTB) olmuştur.

Hekimler ve hekimlik meslek örgütleri, mesleki değerleri ve bu değerler üzerinden toplumla kurdukları ilişki nedeniyle çeşitli dönemlerde iktidarla çatıştılar. Hekimlik tutumu ile devletin beklentilerinin denk düşmediği hallerde, hekimlere karşı değişik baskı ve müdahale araçları kullanılmıştır. Örneğin Padişah Abdülhamit, 1897’de baskılara karşı çıkan hekimleri “Fizan”a sürmüştür.

İŞGALİ PROTESTO....

14 Mart 1919’da İstanbul, İtilaf Devletleri kuvvetlerince işgal altındaydı. Tıp öğrencileri bu işgali protesto etmek için 1827’nin 14 Mart’ında açılan ilk tıp okulunun o güne kadar hiç yapılmayan 92. yıl kutlamasını bahane ederler. Haydarpaşa’da tüm öğrenciler büyük salonda toplanırlar. Toplantıya hekimler de katılır. Tıbbiyeliler büyük bir coşku ile hem ilk tıp okulunun açılışını anar hem de işgali protesto ederler. İngiliz bahriyelileri toplantıyı basar, şiddet kullanarak dağıtır ve birçok öğrenciyi tutuklar. Böylece 14 Mart 1919 bir özgürlük ve bağımsızlık hareketi olarak tarihimizde kutlanan ilk “Tıp Bayramı” olduğu gibi Haydarpaşa tıbbiyelilerin otoriter yönetimlere karşı vermiş olduğu mücadelelerin ilk merkezi olmuştur.

TTB, asırlardır insanlık değerlerinin birikiminden süzülerek gelmiş iyi hekimlik değerlerinin en önde gelen savunucusudur. Bu nedenledir ki yıllardır yapılan onca baskıya ve kötülüğe rağmen güçlenerek varlığını sürdürmektedir. TTB geçmişine baktığımızda dava süreçleriyle ilk kez karşılaşmadığını görüyoruz. TTB, tarihinde hekimlik meslek etiği değerlerini savunduğu ve emek, barış, demokrasi ve insan hakları mücadelesi verdiği için defalarca yargılanmıştır.

12 EYLÜL ASKERİ DARBESİ

İlk dava Kasım 1985’te TTB Merkez Konseyi’nin idam cezasının kaldırılması için yürüttüğü çalışmalar nedeniyle açılmıştır. O dönemde hekimler, idam cezasının infazında bulunuyordu. 12 Eylül askeri darbesinden sonra yapılan ilk genel kurulda seçilen heyet 28 Eylül 1985 tarihinde, “idam cezası”nın hekimler açısından onaylanmasının olanak dışı olduğu görüşü ile Türk Ceza Kanunu’ndan çıkarılması için Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne, başbakan ve cumhurbaşkanına başvurulmasına ve bu konudaki görüşün kamuoyuna açıklanmasına karar vermiştir.

AMAÇ İNSANI YAŞATMAK

Bu kararın yerine getirilmesi üzerine adalet bakanı suç duyurusunda bulunmuş, TTB yöneticileri hakkında cumhurbaşkanı, başbakan ve TBMM üyelerine ölüm cezasının kaldırılması için bir mektup yazarak siyasetle uğraştıkları gerekçesiyle görevlerine son verilmesi için bir iddianame hazırlanmıştır. Dönemin TTB Merkez Konseyi Başkanı Prof. Dr. Nusret Fişek soruşturma sırasında; ölüm cezasının tabiplik mesleği ile bağdaşmadığını, mesleğin asıl amacının insanı yaşatmak olduğu ve bu nedenle idam cezasının kaldırılmasını istediklerini, bir doktorun ölüm cezasının infazında bulunmasının tıp meslek etiği kurallarına aykırı olduğuna inandıklarını ifade etmiştir. Yargılamanın sonunda, TTB Merkez Konseyi’nin ölüm cezasına karşı gösterdiği tavrın TTB’nin amaçlarına aykırı olmadığına karar verilmiş, 19 yıl sonra, 2004 yılında, anayasadan ve ardından da Türk Ceza Kanunu’ndan ölüm cezası ile ilgili maddeler çıkartılmıştır.

‘HAYATA DÖNÜŞ’ OPERASYONU

TTB Merkez Konseyi üyelerine ikinci dava, Aralık 2000’de cezaevlerinde yaşanan açlık grevleri / ölüm oruçları sürecinde açılmıştır. Bilindiği gibi, 19 Aralık 2000 günü açlık grevleri /ölüm oruçlarının yapıldığı cezaevlerine “Hayata Dönüş” adı verilen, operasyon sonucu, ikisi güvenlik görevlisi olmak üzere toplam 32 kişi hayatını kaybetmiştir. TTB Merkez Konseyi, operasyon sonrasında cezaevlerinde yaşanan açlık grevleri üzerine 22 Aralık 2000 tarihinde bir basın açıklaması yapmıştır. Açıklamada, “TTB ve hekimlerin her bir ölümün acısını yüreklerinde hissettikleri ve süreçte yaşamın ölüme galip gelememesine dayanamadıkları” vurgulanmış, operasyona yönelik olarak “öldürerek hayata döndürmeye herkes inansa da hekimlerin inanması beklenmemelidir” denilmiştir.

HEKİMLİKÇE KABUL EDİLEMEZ

Bu kez açılan davada, amaç dışı faaliyet sayılan tutum, cezaevlerinde bulunan tutuklu ve hükümlülere, eşit, ayrımsız, hekimlik etik ilkelerine uygun bir sağlık hizmeti verilmesini savunmak, açlık grevindekilere zorla tıbbi müdahale yapılmasına karşı çıkmak olmuştur. Bu dava esnasında TTB Merkez Konseyi Başkanı Dr. Füsun Sayek’tir.

TTB yöneticileri; TTB’nin açlık grevi ve ölüm orucunda bulunanlar konusunda hekim tutumu ile ilgili olarak kamuoyunu doğru bilgilendirmek amacıyla açıklamalar yaptıklarını; hekimlerin, tutuklu ve hükümlülerin bakımını da tüm diğer bireyleride olduğu gibi, onların haklarını gözeterek yürüteceğini, hekimliğin insan yaşamını her türlü kavram ve kaygının ötesinde ele aldığını; değerler sistemini, her şeyin merkezine insanı, yaşamını ve sağlığını koyarak şekillendirdiğini, bu yaklaşımı sonucu insan sağlığına ve dolayısıyla yaşamına zarar veren her şeyin ve tutumun hekimliğin doğasına ve süreç içerisinde oluşan değerler sisteminin temel çıkış noktasına aykırı ve hekimlikçe kabul edilemez olduğunu belirtmişlerdir.

MESLEĞİMİZ DAVA KONUSU

TTB Merkez Konseyi üyelerinin görevlerine son verilmesi istemiyle açılan dava mahkeme tarafından reddedilmiştir. Aynı açıklama nedeniyle yürütülen ceza soruşturmasında da takipsizlik kararı verilmiştir. Yakın dönemde Gezi olayları sonrasında açılan davalarda bir kez daha hekimlik mesleğimizi yapmamız dava konusu yapılmıştır. Hekimler bu süreçte de, mesleki değerlerine bağlı kalarak olağandışı durumda ortaya çıkan sağlık sorunlarının giderilmesi, yaralıların gerekli sağlık hizmetine ulaşmasının sağlanması için gönüllü olarak çaba gösterdiler.

TTB, Gezi protestolarında sağlık sorunu olan herkese ayrımsız sağlık hizmeti verilmesini savunmuş ve odalarımız tarafından gönüllü sağlık hizmetleri desteklenmiştir. Sağlık Bakanlığı “Hukuka aykırı yetkisiz ve kontrolsüz, revir adı altında sağlık hizmet birimleri oluşturarak amaçları dışında faaliyet gösterdikleri” gerekçesiyle Ankara Tabip Odası, Hatay Tabip Odası ve İstanbul Tabip Odası’na yönetim ve onur kurullarının görevlerine son verilmesi talebi ile davalar açtı. Bu davalar da reddedildi. Gezi davalarından 4 yıl sonra yine bir açıklama nedeniyle hakkımızda davalar açıldı. 24 Ocak 2018 tarihinde TTB Merkez Konseyi tarafından yapılan “Savaş Bir Halk Sağlığı Sorunudur” başlıklı açıklamadan sonra dönemin Merkez Konsey üyeleri gözaltına alındı ve 7 güne varan gözaltı süreçlerinden sonra serbest bırakıldılar. Dr. Raşit Tükel’in başkanı olduğu TTB Merkez Konseyinin 11 üyesi hakkında “terör örgütü propagandası yapmak” ve “halkı kin ve düşmanlığa alenen tahrik etmek” suçlarından dava açıldı. Konsey üyelerinin amaç dışı faaliyet nedeniyle görevden alınmaları için ayrıca bir dava daha açıldı.

EVRENSEL ORTAK DEĞER

TTB Merkez Konseyi üyeleri, mahkemede; sağlığın, fiziksel, ruhsal ve sosyal olarak tam bir iyilik hali olduğunu hep akılda tutarak insan eli ile yaratılan her türlü şiddetin nedenlerinin ortadan kaldırılmasını, sağlıklı, barış içinde yaşanabilir bir çevrenin hak olarak hayata geçirilmesini, sosyal iyilik halinin sağlanmasını talep ettiklerini belirtmişlerdir. Bu talebin, akademik çalışmalarla da kanıtları ortaya konmuş dünyada bütün hekimler tarafından kabul görmüş evrensel bir ortak değer olduğunu vurgulamışlardır.

Dünya Tabipler Birliği (WMA); “Türk Tabipleri Birliği, Savaş bir Halk Sağlığı Sorunudur başlıklı açıklamayla yalnızca apaçık bir gerçeği, savaşın önemli sağlık sorunlarına yol açtığını belirtmiştir. Bu açıklama Dünya Tabipler Birliği politikalarıyla da uyumludur ve sağlık üzerindeki olumsuz etkileri nedeniyle savaştan mümkün olan her durumda kaçınılmalıdır” diyerek her zaman savunduğumuz “hekimlik mesleğinin en temel görevi insanı yaşatmaktır” ilkesinin evrenselliğine ve zaman içindeki geçerliliğine dikkat çekmiştir.

TTB hukukçuları ile birlikte, Ankara, Bursa, İstanbul, Adana, Mersin, Hatay, Antalya, Bursa, İzmir, Diyarbakır, baro başkanları da yargılamalarda TTB heyetinin yanında yer almıştır. Savunulan değerlerin yaşam, barış, adalet, demokrasi, eşitlik, özgür ve süreklilik arz eden barışçıl yaşam olduğunu, bu açıklamadan dolayı kişilerin terör örgütlerini meşrulaştırmaya çalıştığı sonucuna varmanın, bir hukuk devleti olmadığımızın ve hiçbir vatandaşın hukuki güvenliğinin bulunmadığının açık ilanı ve farklı seslere verilen gözdağı girişimi olduğunu, “halkın sağlığını koruma görevinin” yasal bir görev, sağlıklı yaşam hakkını savunmanın en temel evrensel hekimlik ilkelerinden olduğunu, söz konusu açıklamanın hiçbir biçimde suç oluşturmadığını vurgulamışlardır.

Ne yazık ki, mahkeme, artık sıklıkla yaşandığı üzere bütünüyle gerekçesiz, hukuk ve insanlık alanındaki bütün evrensel ilkelere aykırı bir biçimde, 11 konsey üyesi hakkında, halkı kin ve düşmanlığa tahrik suçunu işledikleri gerekçesi ile iki yıl önceki bir başka açıklamayı da dahil ederek, ayrı ayrı 10’ar aydan toplam 20 ay hapis cezası vermiştir.

Bir üyemiz ise 4 yıl önce basında yer alan ve haklarında dava bile açılmayan basın haberlerini sosyal medya hesabında paylaştığı için yasadışı örgüt propagandası yaptığı gerekçesi ile ayrıca cezalandırılmıştır. Bu kararlara karşı başvurduğumuz istinaf süreci henüz sonuçlanmamıştır. Bazı üyelerimiz, bu nedenle işlerini kaybetmiş, bazılarının seyahat özgürlüğü hukuksuz bir biçimde engellenmektedir.

Aynı dönemde Sağlık Bakanlığı tarafından TTB Merkez Konseyi’nin görevden alınması için açılan dava, yenilenen TTB seçimleri nedeniyle konusuz kaldığı için düşürülmüştür.

DAYANIŞMA GÖSTERDİLER

Bu süreçte uluslararası alandan, Dünya Tabipleri Birliği, Avrupa Hekimler Daimi Komitesi, çok sayıda ulusal tabip birlikleri, insan hakları örgütleri, hekim dışı sağlık meslek örgütleri, aynı şekilde ülkemizden de mesleki, toplumsal örgütler, bireyler bizimle dayanışma göstermiş, taleplerimizi paylaşmıştır.

Birleşmiş Milletleri Özel Raportörleri, davanın insan haklarına ilişkin uluslararası sözleşmelere aykırılığına dikkat çekmiş, Adalet Bakanlığı’ndan bilgi istemiş, bunları uluslararası alanda yayımlamışlardır.

Bilindiği gibi Diyanet İşleri Başkanı, nisan ayında, insanları cinsel yönelimi, yaşam biçimleri nedeniyle ötekileştiren, bilimdışı bir şekilde onların Covid-19 salgınına neden olduklarını belirten, ayrımcı sözler içeren bir konuşma yaptı.

Arkasından bu duruma dikkat çeken Ankara Barosu’nun açıklaması nedeniyle, içinde avukatların, mühendislerin ve hekimlerin meslek örgütlerinin yapısının, seçim sistemlerinin değiştirmek için bir çalışma başlatıldığı açıklandı. Bu elbette ilk girişim değil. Bu iktidar döneminde defalarca bu yönde müdahaleler ve müdahale girişimleri ile karşılaştık.

LAİKLİK VURGUSU

Ama bilinmelidir ki meslek örgütleri toplumdan doğmuş, demokrasi ile büyümüştür. Günümüzde Türkiye’de hekimlerin ortak zemini olan Türk Tabipleri Birliği, demokratik değerlere, aydınlanmaya, laikliğe sahip çıkmaya, yoksuldan, eşitlik ve özgürlüklerin güvencesi olan hukuka, doğaya saygılı, barışın egemen olduğu bir toplumun sağlığının da önkoşulu olduğunu bilerek ve seslendirerek yürümeye devam ediyor, edecektir.

Unutulmaz başkanlarımızdan Nusret Fişek’in söylediği gibi TTB halka, sağlık hakkına, hekimliğe sahip çıkmak üzere hükümetleri rahatsız etmeye devam ediyor. Otoriter eğilimler hekimliği laboratuvarlara ve hastanelere kapatmak ister.

­­­­­­­­­Kaynaklar:

1- Av. Ziynet Özçelik, Hekimlik Yargılamaları; Toplum ve Hekim May - Haziran 2014 Cilt: 29 Sayı: 3

2- Dr. Raşit Tükel, TTB’ye açılan davalar ve hekimlik değerleri, Tıp Dünyası, Mart 2018

3- Dr. Eriş Bilaloğlu, Hekimler Hükümeti Rahatsız Ediyor; Birgün Gazetesi, 11 Kasım 2018

4- TTB web sitesi