Tokat'ta 'yer kirazı' yetiştiriciliği çalışmaları

Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi (GOPÜ) Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölüm Başkanı Prof. Dr. Resul Gerçekcioğlu, Tokat'ta yetiştirilmesi için akademik çalışmalar yaptıkları ''yer kirazı'' ve faydaları ile ilgili detaylı bilgiler verdi. Yer kirazının meyvesinin domatese, çiçeğinin ise patlıcana benzediğini anlatan Gerçekcioğlu, yer kirazının ''Güveyfeneri, Gelinfeneri, Fenerçiçegi, Gelinotu, Aşkelması ve Kış Kirazı'' gibi isimler ile de anıldığını kaydetti.

Gerçekcioğlu, yer kirazı ile ilgili şu bilgileri verdi: ''Üst kısmı tek yıllık, kökü ise çok yıllık olan bu türün, orijini Güney Amerika olup, Brezilya, Peru, Şili ve İskoçya'nın dağlık bölgelerine, Güney Afrika, Kolombiya, Tayland, Kenya, Ekvator, Zambiya ve Zimbabwe ile birçok Avrupa ülkesinde getirilerek yetiştiriciliği yapılmaktadır. Sulanabilir alanların bitkisi olup, ülkemizin her yanında bulunmayan ve yeni yeni tanınmaya başlanan endemik bir bitkidir.''

Doğal bulunma alanı olarak Tokat'ın da içinde bulunduğu ekolojide, yapılan gözlemlere göre yer kirazının bolca yabani türlerine rastlandığını belirten Gerçekcioğlu, yer kirazının meyve renklerinin ağırlıklı olarak uçuk sarıdan, portakal sarısına kadar değiştiğini söyledi.

Yer kirazının meyve aromasının, kivi, çilek, üzüm karışımı gibi hafif ekşi olduğunu anlatan Gerçekcioğlu, bu meyvenin yemesi çok hoş olan bir meyve olduğunu kaydetti.

Yaptıkları gözlemlere göre, yer kirazının meyve ağırlıklarının yabani türlerde 2 gram civarında olduğunu, kültür çeşitlerinde ise 40 grama kadar çıkabildiğini ifade eden Prof. Dr. Gerçekcioğlu, şunları kaydetti: ''GOPÜ Fen Edebiyat Fakültesi öğretim üyelerinden Yrd. Doç. Dr. İsa Karaman'ın Almanya'dan getirdiği tohumlarla yapılan ön denemelerde, yer kirazının Tokat'ta başarıyla yetiştirilebileceği görülmüştür. 2009-2010 üretim sezonunda, Tokat'ta topladığımız tür tohumların yanında, Almanya ve Amerika orijinli çeşit tohumlarla yer kirazı yetiştiriciliğine yönelik bölümümüzde, benim danışmanlığımda akademik çalışma yürütülecek. Yürütülecek olan bu lisans üstü tez çalışması, bu konuda Türkiye'de ilk defa yapılan akademik çalışma olacaktır.''


"Çocukların beslenme çantasında bulundurulması öneriliyor"

Yer kirazının Türkiye'de oldukça yüksek fiyattan alıcısının olduğunu kaydeden Gerçekcioğlu, ''Bu üzümsü meyve, yetiştiriciliği yaygınlaştıkça fiyatı makul seviyelere inecek. Her kesenin ve herkesin tüketebileceği bir ürün olacaktır'' dedi.

Dönüm başına veriminin 2-4 ton arasında olacağının tahmin edildiğini bildiren Gerçekcioğlu, şu bilgileri verdi: ''Meyveleri taze olarak da tüketilebilen yer kirazı kullanım alanı oldukça geniştir. Sahip olduğu bol aroma ve mayhoş tadından dolayı meyvesi pastacılık, marmelat yapımında kullanılır. Bunun yanında çiğ olarak tüketilebileceği gibi meyve salatalarında, tatlılarda, turtalarda da kullanılmaktadır. Reçeli son derece lezzetlidir. Çikolata sosu ile mükemmel bir tada ulaşır. Üzeri çikolata ile kaplanıp pazara sunulan meyveler, Avrupa ülkelerinde oldukça rağbet görmektedir. Krema ve dondurma ile birlikteliği de çok lezizdir. Son yıllarda Avrupa'da konferans ve iş toplantılarının ikram meyvesi olarak (fondü) popülerlik kazanmıştır. Ayrıca faydalarından dolayı çocukların beslenme çantalarında haftada bir porsiyon mutlaka bulundurulması tavsiye edilmektedir.''


Yer kirazının faydaları

Gerçekcioğlu, yer kirazının, eklemlerde ağrı, duyarlılık, kızarıklık, şişlik ve ısı artışı ile ani olarak gelişen, şiddetli ataklarla seyreden ve tüm romatizma türleri içinde en ağrılı olanı olduğu belirtilen gut hastalığına ve romatizma hastalığına iyi geldiğini ifade etti.

Gerçekcioğlu, şunları kaydetti: ''Gut hastalığının tedavisinde hiçbir ilave olmadan sadece meyveleri yenerek kullanılmakta olup, şifa bulanların sayısı oldukça fazladır. Bu hastalığın tedavisindeki başarısı, bol idrar söktürme ve kandaki ürik asidi atmasından kaynaklanır. Ayrıca, romatizmaya iyi gelir. Ürat ve oksalat taşlarını parçalayıp döker. Karındaki suyu boşalıyor ve karaciğer şişliğini gideriyor. Yine sarılık tedavisinde de başarıyla kullanıldığı bilinmektedir.''


Bitkisel özellikleri

Çok sayıda kökçükleri olan, yaklaşık 1-1,5 metre boyunda daha çok yer örtücü şeklinde, kışın kuruyan, ilkbaharda tekrar yerden çıkan dik gövdeli otsu bir bitkidir. Yapraklar saplı, 4-15 cm oval veya baklava dilimi şeklinde düzensiz ve sivri uçludur. Yaprak ayası çıplaktır. Çiçekler uzun saplıdır ve yaprak koltuklarında oluşur. Meyve turuncu renkte ve üzümsü yapıda olup, portakal sarısı, kağıtsı kapalı bir torba içinde bulunur. Orman içleri, akarsu kıyıları ve kültür alanlarında bitki doğal olarak çoğalma olanağı bulur. Yarı güneşli, gölgeli ortamlarda iyi gelişir. Yazın gelişimi için sulamak gerekir. Özellikle meyvelerin olgunlaşma safhasında bol suya ihtiyaç duyar.