Şiddet ve terör çağı

Paris’te sabahleyin değişik geçmişleri olan bir grup genç metrolarda, sokaklarda gezinmeye başlarlar. Sistem karşıtı olan bu gençler kentin çeşitli noktalarına bombalar yerleştirirler. Akşama doğru yolları büyük bir mağazada kesişir. Ve gece başlar...

“Herşey bambaşka olabilirdi. Filmimin adı Nocturama yerine Paris Bir Şenliktir olabilirdi. Dün ve bugünün ergen ayaklanmasının ve politik vaatlerin romantik bir övgüsü olabilirdi, Z kuşağına, Jeanne d’Arc’a, köktendinciliğe bir gönderme olabilirdi” diyor yönetmen–senarist–besteci Bertrand Bonello. 1968 doğumlu Bonello politik dramı Nocturama’da öfkeli bir grup gencin terör eylemine nasıl başladıklarını özgün, yetkin, düşündürücü bir anlatımla betimler. Metaforlarla ele aldığı bu kalıntılar keşfinde 68 kuşağının–kendi kuşağının– politik ideallerini ve özgürlük düşüncelerini sorgular. Le Pornographe (2001), Tiresia (2003), De la guerre (2008), L’Apollonide: Souvenirs de la maison close (2011), Saint Laurent’nın (2014) ardından sinemacı bu sıradışı çalışmasında öfke, şiddet, terörü tartışıyor. David (Finnegan Oldfield) izleyiciye “Bunun olması gerekiyordu” der. Neye karşı isyan edeceğini, hangi gruba katılacağını, hangi hedefi seçeceğini bilmeyen bir gençliğin öyküsüdür bu.

Dram, aksiyon, gerilim, bilim kurgu türlerini içeren Nocturama, L’apollonide (2011) sonrasına Saint Laurent (2014) öncesine dayanan beş yıllık bir proje. Ocak 2015’ten beri Fransa’yı sarsan Charlie Hebdo dergisi, Bataclan tiyatrosu, Fransa stadyumu saldırılarının , trajedilerinin ardından Bonello politik şiddetin imgelemini değil gerçeğini anlatmaya karar verir. Terör olaylarından önce filmine Paris Bir Şenliktir adını vermeyi düşünen sinemacı bunu Nocturama olarak değiştirir. Bu etkileyici dram hiçbir şeyi doğrulamaz, sanatsal saf bir boyutta, çok yakında olacak, eli kulağında bir başkaldırıyı, isyanı anlatır. Aşırı özgürlük gençleri şiddete mi yönlendirir, ne yoğunlukta bir baskı sosyal bir grubu isyan ettirir ? gibi sorular sorar. Bonello açıklama yapmaz, soyut bir anlatım, metaforlar kullanır.

Olaylar, metro koridorlarında, HSBC, İçişleri Bakanlığı, Jeanne d’Arc heykelinin karşısındaki bir otelde, lüks tüketim mağazası gibi simgesel mekanlarda gelişir. Sıradanlığın üstüne çıkan yönetmen olağanüstü bir gerilim yaratır. Gerçeği deforme eder, bozar, kişisel bakış açısıyla gerçeği yeniden yaratır. Film iki bölümden oluşur. Dış mekanlarda terörist gençler dolaşırlar, saldırı hazırlıkları yaparlar. Bombaların ardından iç mekana-büyük mağazanın içine- saklanırlar. İlk bölüm dış mekanda, gündüz vakti, hareket halinde geçer. İkinci bölümse iç mekanda, gece vakti, bekleyerek geçer. Bonello’nun filmleri içsel yolculukları, yabancılaşmayı işlerler. Ana karakterler zamanla mekan arasında gezinirler, zaman kesindir, mekanlar kapalıdır (L’Apollonide’deki randevu evi, Saint Laurent’daki moda atölyesi, Nocturama’daki mağaza gibi). Karakterlerin politik tutumları indirgenmiştir, zararsız, simgesel boyutlardadır. Başka bir zamana ait gibidirler. “Çok somut bir duygudan, gençlerin öfkelerinden yola çıktım” diyen Bonello, somutla soyut arasında mükemmel bir denge kurar, güncel politika duygusuyla 60’lara, 70’lere özgü melankoli arasında dolaşır.

Nocturama bir gençlik, rock’n roll filmi olabilirdi, ergenlik ateşini ve şiddetini anlatabilirdi. Bonello, Paris kentini öfkeyle yansıtır, eğlence, zevk, aşıkların mekanını bir mezarlığa dönüştürür, teröristi tüketici, katili kurban konumuna taşır. Nick Cave’in 2003 tarihli müzik albümünden, hayvanat bahçesinde gece yaşayan hayvanların alanına verilen isimden etkilenerek filmine Nocturama adını koyan Bonello geçmişe bakar, geleceği görür. Altmışlara, yetmişlere ağıt yakar, Shirley Bassey’in My Way şarkısıyla yetmişlere saygıda bulunur, günümüz gençliğinin çıkmazlarını, zorluklarını betimler.

Bertrand Bonello’nun yönettiği, Finnegan Oldfield, Vincent Rottiers, Manal Issa, Hamza Mezziani, Laure Valentinelli, Martin Guyot, Jamil McCraven, Rabah Nait Oufella, Ilias Le Doré, Adèle Haenel, Luis Rego, Hermine Karagöz’ün oynadığı Nocturama: Paris Yanıyor (2016) bugün sinemalarımızda gösterime girdi.