Quebec’te laiklik tartışması

Kanada’nın Quebec eyaleti geçen ay başında yeni bir hükümete kavuştu. Yaklaşık 15 yıldır iktidarda olan Liberal Parti tarihindeki en büyük yenilgiyi alarak iktidarı sağcı Demokratik Eylem Partisi ve Quebec Partisi’nden ayrılanların kurduğu Gelecek Koalisyonu’na kaptırdı. Gelecek Koalisyonu daha önce sosyal demokrat Quebec Partisi’nin başını yemiş olan “devlet görevlilerinin görünür dinsel simge taşıyamayacakları” dosyasını raftan indirip bu konuda yeni yasa çıkaracaklarını açıkladı. Kıyamet de bundan koptu...

Bu konu 2000’lerin başında 11 yaşındaki Hint kökenli Sih bir çocuğun okula dinlerinin simgesi hançerle gelmesi, okul yönetiminin ise karşı çıkmasıyla toplumda tartışmaya yol açmış, iktidardaki Liberal Parti konuyu bir komisyona yönlendirmişti. İki yıl süren ve toplumun değişik kesimlerinden görüş alan komisyon sonunda raporunu vermişti. Ancak Liberal Parti konunun ellerini yakacağını bildiğinden rafa kaldırmış, bir ara seçimleri az farkla kazanan sosyal demokrat Quebec Partisi konuyu sahiplenmiş ve bir tasarı hazırlamıştı. Ancak kendi başını yemiş; bir azınlık iktidarı olan Quebec Partisi erken seçimde iktidarı yeniden Liberal Parti’ye kaptırmıştı.

‘Sakin Devrim’

Getirilmek istenen “dinsel simgeler görünür biçimde devlet görevlilerince taşınamaz” yasası, 60’ların başında yaşanan “Sakin Devrim” döneminden bu yana devletin laikleşmesi bağlamında gereğinin yerine getirilmeye çalışılması aslında. 50’lerin tutucu Duplessis iktidarı dönemi başbakanın ölümüyle sona ermiş ve iktidara Liberal Parti gelmişti. Yeni dönemde birçok kurum kilisenin etkisinden arındırılmış, devlete laik düşünce egemen olmuştu. 2000’lerin başında devlet okulları da Katolik ya da Protestan adlandırmalarından çıkarılmış ve Bölge Okul Yönetimleri olarak değiştirilmişti. Toplumda konuyla ilgili tartışmalar yeniden alevlenirken öne çıkan genelde Müslüman kadınların başörtüsü olmakla birlikte, Yahudilerin kippası, Davut yıldızı ve Hıristiyan haçı da bu yasa kapsamına alınacak. Bunun devlet kurumlarındaki yargıç, polis, gardiyan ya da öğretmen gibi meslek çalışanlarına yönelik olduğu belirtiliyor. Tasarıya karşı olanlar konuyu özellikle topluma yönelik ayrımcılık, dinsel özgürlüğe saldırı olarak değerlendiriyor. Gözler kabinesinin yarısının kadın olduğu Quebec Gelecek Koalisyonu iktidarının tasarıya ilişkin atacağı adımlarda geri mi alacak yoksa laikliğin gereği yerine getirilecek mi tartışmaları alevlenmiş halde. Ancak öncekinde olduğu gibi bu iktidarın da kafası azıcık karışık. Yeni Başbakan Legault, Ulusal Meclis’te başkanın arkasında bulunan ve 1950’lerde Duplessis zamanında oraya konulan haçın “kültürel kalıt” olduğunu ve kaldırılmasının söz konusu olmadığını söylüyor. ofozen@yahoo.ca