Enerji projeleri yerinde sayıyor

TMMOB Makina Mühendisleri Odası Enerji Çalışma Grubu'nun hazırladığı "Türkiye'nin Enerji Görünümü 2020 Raporu"na göre , ihtiyaçtan fazla santral kurulduğu için özellikle 2009’dan itibaren kurulu güç-üretim arasındaki makasın açıldı.

cumhuriyet.com.tr Türkiye'nin Enerji Görünümü 2020 Raporu'nu derledi. Raporda şu tespitlere yer verildi:

* 2019 sonunda 91.267,0 MW olan kurulu güç teknik üretim kapasitesinin tam olarak kullanılabilmesi halinde, 95.000 GWh ila 170.000 GWh ek üretim mümkün olabilir.

* Santrallerin kapasite kullanım verileri son dokuz yıl içindeki yatırımların yerindeliği açısından sorunlar doğuruyor. 

* Doğal gaz santrallerinde 2007 yılında 14.560,4 MW olan kurulu güç ile 95.024,8 GWh üretim yapılmış olmasına rağmen, 2018 yılında 1,76 kat artarak 25.674,6 MW’ta ulaşan kurulu güç ile 92.482,6 GWh üretim yapılmıştır. 2019 yılında kurulu güç 26.181,3 MW’a yükselirken üretim ise 56.702,7 GWh’e düşmüştür. Böylelikle 2019 yılı kurulu gücü 2007 yılının 1,78 katı olmasına rağmen yaklaşık 38.322,1 GWh daha az üretim yapıldı.

EPDK'YA BİLE BİLGİ VERİLMİYOR

* Lisans alan yapım aşamasındaki toplam 23.274,2 MWe kurulu güçteki projelerde yatırım gerçekleşme oranı yüzde 35’in üzerinde olan santral yatırımlarının toplam kurulu gücü 5.365,8 MWe olup, yatırım aşamasındaki tüm santrallar içindeki payı yüzde 23.1’dir.

* Gerçekleşme oranı yüzde 10’un altında olan santrallar, tüm projelerin yüzde 18,5’ini oluşturuyor. Projelerin yüzde 5’inde ise, yatırımların gerçekleşme düzeyi hakkında EPDK’ya bilgi dahi verilmemektedir. Bilgi verilmeyenlerle birlikte, lisans alan (yapım aşamasındaki) enerji santral yatırımlarının yüzde 23.5’inin, henüz yatırıma başlamadığı söylenebilir.

* 2019 içinde elektrik talebinin en fazla olduğu 26.8.2019 günü ölçülen puant güç 45.324,4 MW olup kurulu gücün yarısından azdır. Başka bir ifade ile, kurulu güç, puant gücün iki katıdır. 

* Türkiye Elektrik Sistemi için planlama temel bir ölçüt olmalı ve kurulu gücün puant talepten ne kadar fazla olacağı, diğer bir ifade ile Sistem Yedeği, üretim sistemindeki kaynakların dağılımlarını, proje-güvenilir üretim kapasitelerini ve emre amadeliğini göz önüne alarak, sistem güvenilirliğini sağlayacak şekilde hesaplanmalı.

* Bu çalışmanın sonuçları, yeni santrallara yönelik ihtiyaçların belirlenmesi ve yatırım planlamasında da dikkate alınmalı ve kaynak israfı anlamına gelen yatırımlardan kaçınılmalıdır.

ENERJİ YÖNETİMİ SEYİRCİ KALIYOR

* Türkiye gibi her yedi-sekiz senede bir ciddi ekonomik krizlerle karşı karşıya kalan kırılgan bir ekonomide, yeterli hesap yapmadan elektrik fiyatlarının hep yüksek kalacağını, TL’nin yabancı paralar karşısında hiç değer yitirmeyeceğini inanan yatırımcılar, kredi isteyen yatırımcının yatırım yapacağı santralla ilgili bilgi, deneyim ve yönetim kapasitelerini araştırmaya, yatırımın fizibilitesini incelemeye ihtiyaç duymadan “biz teminatları sağlam alalım gerisini boş ver ” deyip kredi veren bankalar, planlama söylem ve uygulamalarını yok sayıyor. 

* İhtiyaç olup olmadığına, dışa bağımlılığı arttırıp arttırmadığına bakmadan bütün yatırım başvurularına lisans veren EPDK, elektrik talebinin her yıl doğrusal olarak en az yüzde 6 artacağını varsayan ve sürece müdahil olmak yerine seyirci olmayı yeğleyen enerji yönetimi, bunların hepsi kaynak israfından ve ihtiyacın çok üzerinde atıl kapasite yaratılmasından ortak ve zincirleme sorumludur.

* Mevcut kurulu güce ek olarak fiziki yatırım aşamasında olanlar ve yatırım öncesi süreçte olan projeler de eklendiğinde 130.000 MW’a ulaşacak bu kapasite fazlası karşısında; verimsiz, çevreyi koruyucu yatırımları yapmamış, yakacak kömürü bile olmayan özelleştirilmiş eski linyit santrallarından başlayarak verimsiz doğal gaz santralları ve diğer santrallerden maddi yapıları güçlü olmayanların üretimlerini durdurmaları, kapanmaları şaşırtıcı olmamalıdır.