Deniz Berktay ile Kuzeyden notlar: Arabuluculuk veya arada kalmak

Savaş çıkmadan önce de burada yazdığım üzere, Karadeniz’in Rus gölüne dönmesi de ABD gölüne dönmesi de Türkiye’nin ulusal çıkarlarına ters. Karadeniz’de denge demek her şeyden önce boğazlarda hükümranlığımızın sorunsuz devam edebilmesi demek. O nedenle Türkiye’nin Rusya ile Ukrayna arasında denge politikası izlemesini sadece hükümetin bir politikası olarak görmemek, bunu Türkiye’nin ulusal çıkarlarının bir gereği olarak görmek doğru olur.

‘DENGE’ GİDEREK ZORLAŞIYOR

Fakat bu politikayı izlemek giderek zorlaşıyor. Dönem dönem taraflardan biri veya diğeri, arabulucu olmaya çalışana tepki gösteriyor. Zelenski’nin geçen gün The Economist’e verdiği röportajda Putin’le görüşenlere sert eleştiri yöneltmesini de aslında Türkiye’ye yönelik üstü örtülü bir tepki olarak görebiliriz. Nitekim gerek Zelenski gerekse diğer Ukraynalı yetkililer, Türkiye’nin Rusya’yla da ilişkilerini sürdürmesine tepkilerini zaman zaman üstü pek de örtülü olmayan tarzda dile getiriyorlar. Zelenski, tam da Türkiye’nin Ukrayna yönetimine, tahıl koridoru konusunda Rusya’ya yönelik tutumunu yumuşatma çağrısında bulunduğu bu dönemde verdiği röportajda, Putin’le müzakere edenleri, 1938’de Hitler’i yatıştırmak için onunla görüşen ve Hitler’e taviz veren dönemin Avrupa liderlerine benzetti. (Dönemin İngiliz Başbakanı Neville Chamberlain, Hitler’in toprak emellerinin belli tavizler verilerek çözülebileceğini düşünüyordu. En temel beklentisiyse onu bir şekilde asıl tehdit olarak görülen Sovyetler Birliği’nin üzerine saldırtmaktı. Bu nedenle Hitler, Çekoslovakya’dan Südet bölgesini istediğinde İngiliz ve Fransız başbakanları, Çekoslovak cumhurbaşkanına baskı yapıp o toprağı Almanya’ya verdirtmiş fakat bu Hitler’in ertesi yıl Çekoslovakya’nın tamamını işgaline engel olmamıştı).

KAZANIMLAR HENÜZ KESİNLEŞMEDİ

Zelenski, yine son demecinde, bu aşamada müzakerenin mümkün olmadığını söylüyor. Zira şu anda Ukrayna yönetimi, karşı taarruza odaklanmış durumda. Röportajda açıkça söylediği üzere Kiev, karşı taarruzda somut başarılar gösteremezse Batı’dan gelen desteğin kesileceğinden ürküyor. Geçen hafta ABD Dışişleri Bakanı Blinken’ın Kiev ziyaretinin hemen ardından Ukrayna İstihbarat Genel Başkanı Kirilo Budanov, Ukrayna’nın kış şartlarında da her şeye rağmen taarruzu sürdüreceğini söyledi. Karşı taarruzda somut sonuç alınmasını en az Ukrayna kadar ABD yönetimi de istiyor.

Ukrayna ordusu, son iki haftadır, bazı somut ilerlemeler göstermeye başladı. Hem güneyde Zaporojye’de hem de doğuda Donetsk ilinde belli başarılar gösterdi. Ancak bunlar henüz kesin zafere işaret etmiyor. Bu kışın da yoğun savaşla geçeceğine kesin gözle bakılıyor. Barış umutları maalesef, bir başka bahara kaldı.