Roş Aşana ne demek, Roş Aşana Bayramı ne zaman? Roş Aşana (Haşanah) yemekleri nelerdir? Roş Aşana'nın anlamı ve ritüeli...

Roş Aşana (Haşanah), (yılbaşı) Yahudiler tarafından kutlanan İbrani takviminin yeni yılıdır. 

Tanah'ta Yom Teruah olarak geçen bu günün manasal meali "haykırış (çoşku) ve devirme (geçmiş yılı) günü"dür.

ROŞ AŞANA BAYRAMI NE ZAMAN?

Roş Aşana, Pesah‘ın ilk gününden (nisan ayının 15.günü) 163 gün sonradır.  Yahudi Yasalarına göre Roş Aşana iki gün olarak kutlanıyor. 

 Yine de Roş Aşana’nın İsrail’de, Milattan sonra 13. yüzyıl sonlarına kadar 1 gün kutlandığına dair bazı kanıtlar var. İsrail’de bile bütün Yahudi tatilleri gün batımından sonra bir gün sürerken, Ortodoks ve Muhafazakâr Yahudi cemaati bile şimdi genellikle Roş Aşana için Tişrii ‘nin ilk iki gününü bekler. İki günlük Roş Aşana "Yoma Arichtah" (uzun bir gün) olarak bilinir ve teşkil edilir. 

ROŞ AŞANA BAYRAMININ ÖNEMİ

Yahudilikte, Roş Aşana en önemli yargı günüdür. Roş Aşana hakkındaki Talmud'da, Roş Aşana hakkında üç hesap defteri açıldığını, burada kötülerin, doğruların ve bir orta sınıfın kaderinin kaydedildiğini belirtir.

Doğruların isimleri hemen yaşam kitabına yazılır ve "yaşamak" için mühürlenirler. Ara sınıfa, düşünmesi, tövbe etmesi ve erdemli olması için Yom Kippur'a kadar on günlük bir süre verilir. Bu günde dünyada yaşayan her canlı Tanrı tarafından yargılanır.

Talmud’a göre, Roş Aşana’da üç adet hesap kitabı açılır. Bu üç kitapta, kötünün, doğrunun ve aradakilerin kaderleri kaydedilir. Doğruların isimleri hemen yaşam kitabına yazılır. Ortada kalanlara, Yom Kipur’a kadar tövbe için erteleme verilir ve kötülerin isimleri, yaşayanların kitabından kirlendikleri için çıkarılır.

ROŞ AŞANA YEMEKLERİ

Elma tatlısı: 'Bore Peri Haets' berahası söylenir ve ilk Yei Ratson okunur. Ardından elma tatlısı yenilir. Bunun amacı, başından sonuna kadar yeni ve tatlı olacak bir seneye başlama dileğidir.

Pırasa: İbranice’de 'karti' denen pırasa düşmanlar için söylenen 'şeyikaretu' ("yok olsunlar") ile benzeşir. İlgili Yei Ratson okunur ve ardından pırasa ağırlıklı yemekten bir lokma yenilir.

Pazı: İbranice pazı için 'salka' denir ve bu kelime, yine düşmanlar için söylenen 'şeyistaleku' ("uzaklaşsınlar") ile aynı kökten gelir. İlgili Yei Ratson okunur, ardından pazı ağırlıklı yemekten bir lokma yenilir.

Hurma: İbranice’de hurma, 'tamar'dır. Bu kelime, düşmanlar için söylenen, 'şeyitamu' ("sona ersinler") ile benzeşir. İlgili Yei Ratson okunur ve birer hurma yenilir.

ROŞ AŞANA YEMEKLERİ

Kabak: İbranice’de kabak, 'kara'dır. Bu kelime, hem Yahudiler hakkında verilmiş olabilecek olumsuz kararlar için söylenen 'şetikra' ("yırtılsın") sözcüğünü çağrıştırır, hem de hak edilen iyilikler için söylenen 'veyikareu' ("okunsunlar") ile aynı kökten gelir. İlgili Yei Ratson okunur, ardından kabak ağırlıklı bir yiyecek yenir.

Balık: Balık, bereketi ve çoğalmayı simgeler. Bazı ailelerde, İbranice’si 'rubya' olan, 'rav' ("çok") kelimesini çağrıştıran börülce yeme adeti vardır. İlgili Yei Ratson okunur, ardından bir parça balık ve/veya börülce yenir.

Kuzu başı: İbranice’de baş, 'roş'tur. Bunun amacı, daima baş olmak ve kuyruk olmamak için dilekte bulunmaktır. İlgili Yei Ratson okunur, ardından baş kısmından bir parça yenilir. Bayram sofrasında başın, evin reisine servis edilmesine özen göstermek de adettendir. Bu adet, aile reisinin yaşamının uzaması ve ailenin köle değil, hür olmasını dilemek anlamındadır.

TAŞLIK NEDİR?

Roş Aşana’nın ilk günü, öğle vaktinde, Taşlık adı verilen ritüel gerçekleşir. Bir akarsuyun yanı başında dualar okunur ve sembolik olarak okuyan kişinin günahları akan suya karışır ve yok olur.