Cumhuriyet Genç Yazın (03 Temmuz 2022)

DENEME:

KAFKAS DAĞLARINDAKİ ATEŞ

SAKİNE DENİZ YILMAZ

Haliç Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü

“Sonra bir kartal saldı üstüne gergin kanatlı;/ ölümsüz karaciğerini yiyordu kartal,/ ve karaciğer geceleri geri büyüyordu/ gergin kanatlı kuşun gündüz yediği kadar."

Nedir bu Yunan  mitlerinin tanrılarla derdi, yoksa haklılar mı ateşi bile saklayan tanrıları bozguna uğratma kavgalarında? Kimdir derseniz “önceden gören” anlamına gelen Prometheus’tur kendileri...

Tiranların soyundan gelir Prometheus ve bu yeter Zeus’un öfkesini çekmeye. Prometheus’un Atlas, Menoitios, Epimetheus adında üç kardeşi vardır. Zeus güçlüdür fakat bu kardeşlerin gücü akıl gücüdür. Zeus bu gücü kıskanır ve ister ki tek güç onun olsun. Prometheus durmaz, “önceden görme” gücünü kullanır Zeus’u küçük düşürmek için. Prometheus kâhindir, olacak olanı görendir ve elbette görmüştür Zeus’un tahttan devrileceğini. Tanrılar saklamıştır ateşi kendilerine, insanlık yoksulluk içinde üşürken. Olympos’a çıkar Prometheus ve kıvılcımı koyar bir kamışa yeryüzüne getirir. Böylece insanlığa ateş verilmiş olur. Zeus ise bu olaya kayıtsız kalmaz, eşi benzeri görülmemiş cezalar hazırlamıştır bu kardeşlere.

Atlas’a gök kubbeyi omuzlarında taşıma cezası verir. Bu cezadan anlıyoruz neden haritaya atlas dediğimizi. Menoitos’a yerin dibine kapatılma cezası verilir, Epimetheus’u da Pandora’yı kendine eş etmekle cezalandırır. En acımasız olan ceza ise Prometheus’a düşer. Kafkas Dağları şahitlik eder bu cezaya.

“Karart göklerini Zeus/ Duman duman bulutlara/ …/ Oyna meşelerin, dağların doruklarıyla/ Ama benim dünyama dokunamazsın/ Şu evrende siz tanrılardan/ daha zavallısı var mıdır bilinmez”

Zeus emir verir Demirci Tanrı Hephaistos’a, onu yeryüzünün diğer ucunda bulunan Kafkas Dağları'ndaki  kayaya çıplak şekilde zincirlemesi için emir verir. Prometheus’un her gece yenilenen karaciğeri, bir kartal tarafından her gün yenecektir bu dağlarda.

ATEŞİN ÖNEMİ

Prometheus’a kısa bir ara verecek olursak mitolojideki ateşin önemine değinelim. Prometheus, “ateşi tanrılardan alıp insanlığa veren” kişidir. Ateşin bulunmasıyla başlar insanlığın gelişimi. Ateş ile gelen medeniyet. Bu tanım önemli bence çünkü, burada tanrılardan alınan ateş ile insanlığın tanrılara olan gebeliği son bulur. Ateş artık insanın elindedir ve bu ateş yaratıcılık ateşidir.

Ateşin bulunması bir adımdır, ardından gelen tüm insanlık keşiflerine kıvılcım olacak bir adım. Bu adımın tanrılardan gelmesi ise hem gerçek anlamda ateşin önemi hem de tanrılara mahzar olan yaratıcılığın insan elinde medeniyete dönüşmesidir.

Peki biz tanrılardan bize verilen ateşi neden hor kullanıyoruz? İnsanlığa verilen yaratıcılığı neden kullanmıyoruz? Neden daima bizi ezen yetkeye boyun eğiyor ve bir kıvılcım olup çıkmıyoruz?

Bize verilen ateş ilkel insanın elinde yiyecekleri pişiren, ısınmaya yarayan bir faydaydı. Bugün modern insanın elinde bu ateş kölelik. Modern insanın yeni bir kıvılcım olup ateş olmaya ihtiyacı var. Ateş olup dünyanın bu savaşlarına, bu ezileni daha çok ezen haline, bu siyasi diktalara karşı durmaya ihtiyacı var çünkü mitlerdir insanlığın mirası. Aynı Promeheus gibi ateşi onların elinden alıp Kafkas Dağlarındaki savaşın devamını yazmaya ihtiyacı var.

........

ÖYKÜ:

FÜREYYA'NIN VEDASI

Nusret Kosova

Marmara Üniversitesi-Sanat Tarihi 

Saatlerdir üzerinde durduğu çamurlu topraktan mütevellit etrafı kararan botlarını müdavimi olduğu tahta banka oturduğu esnada iplerinden gevşetti Füreyya, ardına yaslandı, sırtını son kez rahatça dönüyordu geleceğe, gözleri karşısında karmaşık duran ve mevsimin karlı rüzgarlı havasından nasiplenen servi ağaçlarının gökyüzüne uzanan vakur salınışındaydı, çantasını yanına bıraktı, derin bir nefes aldı bu karmakarışık şehirde bir ağaç gören herkes gibi...Kesen gibi değil fakat! Çünkü ikisinin arasındaki uçurumda araf yoktur. Geceden tedirgin ellerini öğrenci protestolarından muzdarip paltosunun cebindeki bozukluklardan kurtarıp üşüye üşüye dizlerinin üzerine koyuverdi, gözleri buğuluydu, saçları ise dağınık, yüreği tedirgindi, nefesi kesik, sesi artık kısıktı, hevesi ise bitik...

Bütün gece soğuk hastane koridorlarında yürüdüğü için bu sabah Kuzguncuk'un kıyısına yanaşan vapurdan indiği vakit anlamıştı esasında onu bekleyenin, hesaplaşma vakti diyor şimdikiler, savaşmak hatta belki, onunkisi en masum vedalaşmaydı halbuki, Füreyya'dan başka kimse bilemezdi bunu elbet, körler göremezdi, göremezlerdi...

Her nefeste hızlanan kalbinden anlamıştı vaktin dolduğunu, serviler daha bir hırçındı sallanırken şimdi şiddetlenen rüzgarda, vapur iskelesinin önünde duran emektar büfeden aldığı az tirajlı gazetesini çantasından çıkarıp seriverdi üzeri geceden erimiş karlarla ıslanan tahta banka. Tutamadığı bir iki yaşı siliverdi ince uzun ve artık soğuk parmaklarıyla, gözyaşının sıcaklığını parmaklarında hissedecek kadar üşümüştü beyaz minik elleri. Yüzündeki nemi dağıtan rüzgarı savururken başını çevirdiği sırada fark etti gelen misafiri, bayır boyunca yürür gibi değil de dövüşür gibi adım atıyordu küçük kız. Botları pislenmiyordu bir türlü niyeyse, krem renkli kazağı yeşil paltosundan belli ediyordu kumral saçlarının parlaklığını. Sekiz yaşındaki bir ufaklığa göre fazlasıyla gururluydu başı, önündeki koca taşı sıçrayarak aştı, işte şimdi karşısındaydı kahverengi gözleriyle, ayağa kalkmadı Füreyya. "Hoş geldin"diyebildi kısık sesiyle sadece...Gözleri gülüyordu ama yine de, küçük kız görüyordu kimsenin göremediğini, maddenin ardındaki manayı gören bir ermiş gibi...Bankın üzerinde duran işçi cinayetleriyle dolu gazete sayfasının üzerine oturuverdi ufaklık, başını aynı anda yasladı Füreyya'nın yılların eğdiği omuzuna. Burası Bülbüldere'siydi, ilk durak, son durak...Son kez konuşuyorlardı, ilk durakta...

-İyi misin ufaklık?

-İyiyim. Ya sen, sen nasılsın?

-Doğru kelime nedir bulamıyorum, eksiğim galiba..

-Yok olmaktan iyiymiş yine de.

-Çok oldu ama dayanacak taakatim kalmadı.

-"Tanrı dağa göre kar verir." diyor anneannem.

-Ben dağ olmak istemedim ki, kimse bana sordu mu?

-Ben sorayım o zaman.

-Sor haydi.

-O ayakkabılar, pembe olanlar hani, ayakkabıyı alacak mı babam?

-Ayakkabını uyandığın bir sabah yatağının yanında bulacaksın fıstığım.

-E süpermiş bak üzülüyorsun bir de peki şarkıcı olacak mıyım, herkes öyle diyor ya, sesim harikaymış.

-Kederli şarkılara uyacak sesin, başlarda nefret ettiğin türküleri arayacak kulakların sonraları, şarkıcı olmayacaksın ama arkadaşlarınla gittiğin karaoke gecelerinin yıldızısın.

-Arkadaşlarım aynı mı peki Emine'yle Karaca yanımdalar mı?

-Daha çok arkadaşın olacak, daha çok kişinin de arkadaşın olmadığını anlayacaksın, Karaca iyi olacak hep, yanında olamasa da arkanda duracak, Emine'ye sıkı sarıl benim yerime eve dönünce olur mu, sımsıkı sarıl, senden istediği oyuncak bebeği de ona hediye et benim için.

-Tamam ederim, ağlama ama sil gözyaşlarını, hem beni niye çağırdın ki bu soğukta, kışları sevmediğimi biliyorsun, abim kızacak ayrıca bak hemen gel diye aradı okulu, koşarak geldim, bana sürpriz yapacaklar sanırım tatile gideceğiz, babam geçen gece yorgunum iş çıkışı gidelim diyordu köye bir iki günlüğüne.

-Gitmeden görüşelim istedim, doğum gününü ilk kutlayan ben olayım diye keçi, iyi ki doğdun, iyi ki varsın.

-Teşekkür ederim sen de öyle, annem gece rahat pasta yapsın diye uyuyor numarası yaptım, abim hediyesini bilgisayarın arkasına koymuştu gördüm sabah çıkarken, babamın hediyesini bilmiyorum gelmemişti daha ben okula giderken, annemi de göremedim uyuyordu uyanmasın diye öpmedim bu sabah.

-Keşke öpseydin.

-Öperim gidince söz, ağlama artık hadi ama Füreyya, ben de ağlarım.

-Sen de ağlarsın, ağlayacaksın biliyorum, her şey güzel olacak ama unutma bunu.

-Her şey güzel olacak tamam peki, unutmam söz.

Ayağa kalktı ufaklık bir anda, Füreyya oturduğu yerde kalakaldı öylece. Saçlarından kirpiklerine uzanan rüzgar kaya zannediyor olmalıydı onu. Islak gözlerini karşısındaki miniğin ışıl ışıl kahverengi gözlerine mıhladı. Sarıldılar uzunca bir süre, iki öpücük kondurdu Füreyya'nın yanaklarına ufaklık. "Seni seviyorum.''dedi, hızlıca yeşil paltosunun içinde uçar gibi iniverdi servi ağaçlarının yanındaki mermerlerden kalan çamurlu bayırdan. Yarı yola gelmişti ki boyundan büyük bir mezar taşının gölgesinde dönüverdi ardından seslenen Füreyya'ya:

-Abin sana bundan böyle hiç kızmayacak, sen de üzme onu asla, baban aldı sana o ayakkabıları inanma başka kimseye, baban aldı unutma, yaşamaktan korkma minik, düşeceksin ama durma, denemekten korkma, kalkmayı başaracaksın her seferinde, yüreğinle göreceksin sen gözlerinle değil, ağlayacaksın çok, ağla minik sakın utanma, seveceksin, sevileceksin, yaşayacaksın sen, bedeninle değil ruhunla yaşayacaksın bastığın her toprakta, seni çok seviyorum, seninle gurur duyuyorum Füreyyam...

Gülümsedi minik Füreyya, ışıl ışıl bembeyaz tenini kıskanıyordu yanında duran soğuk beyaz görkemli mezar taşları. Çocukluğunun geçtiği mahallede seveceği tek yer Sarayburnu kıyılarını gören Üsküdar'daki evinin penceresinden sonra mezarlık olacaktı, bu bilmeden yaptığı en kalabalık yürüyüşüydü  minik Füreyya'nın.  Evin girişinde onlarca ayakkabı bulacaktı birazdan, koyu renklerde, çamurlu ve yabancı ayakkabılar. Sadece babasının ona alacağı ayakkabı ve babasının eskimiş iskarpinleri yoktu kapıda...

Çamurlu botlarına baktı uzunca, daha sonra kafasını kaldırdı Üsküdar'ın orta yerinde gizlenmiş bu mezarlığa Füreyya. Servilerini izledi, gözyaşlarını silmedi, düştüler bu kez toprağa, burası onun eviydi, dokuz yaşına bastığı sabah abisi aramıştı hemen eve gel diye, iş kazası dedikleri cinayette kaybettiği babasını buraya gömmüşlerdi, o sabah görmemişti babasını, gömmüştü...

Yirmi yıl sonra, yirmi sekiz yaşını bitirdiği gün öğrenmişti annesinin ölüm haberini, kanserdi evet ama her ölüm erken ölüm değil mi? Yanılıyor mu en sevdiği şair yoksa? Şüphesiz yanılmıyordu Cemal Süreya...

Dokuz yaşında babasını kaybetti , yirmi dokuzda annesini, yaşıyor sandılar cenazelerine katılanlar onu ve abisini, onlarsa anne babalarıyla birlikte kendilerini de gömdüler bu bahçeye, kendi mezarlarına avuç avuç toprak attılar, insanlarsa hiçbir şeyi göremediler, körler görmezdi, göremezlerdi...

Abisiyle bir daha kavga etmedi Füreyya. Hep sığındı ona bundan böyle nefret edeceği mevsim olan kışlarda, babasının aldığı ayakkabıları ise bir kez bile giymedi, o günden sonra en çok babasının sevdiği "Keklik dağılarda çağılar" türküsünü söyledi, babasını hep özledi. Annesini bu sabah öpmüştü ama, biliyordu malum gerçeği, annesini uğurladı bu defa. Çamurlu botlarıyla durduğu "Çınar aile kabristanı" taşının dibinde gülümsedi kıpkırmızı dudaklarıyla, ilk görüşte aşka olan inancı son aşkını toprakta görünce, elleriyle bu sabah toprağa gömünce sonsuzluğun bahçesinde, sonsuza dek bitti... Kalabalık az evvel dağılmıştı, bir abisi bir o kalmıştı bu ermişlerin düğün yerinde. İşte şimdi son kez ailecek birlikteydiler. Abisi seslendi "Yirmi dakika kaldı Füreyyam'' diye. Harem'den kalkacaktı otobüsleri Sakarya'ya, bir iki günlüğüne gitmeye karar vermişlerdi bugün ömürlerinin en uzun yolculuğunda, yeşil cenaze arabasında...Eğilip öptü titreyen dudaklarıyla avuçlarının arasındaki mezar taşını, kısık sesle attı çığlığını ölüler diyarına Füreyya "Seni çok seviyorum anneciğim."

Minik Füreyya'yı son kez gördü o gün, bir daha karşılaşmadı onunla, annesi ölen her çocuk gibi artık büyüktü Füreyya...