İstanbul Bienali'nin film programı Pera Müzesi'nde
Pera Film, 17. kez düzenlenen İstanbul Bienali'nin film programına ev sahipliği yapıyor. Küratörlüğünü Ute Meta Bauer, Amar Kanwar ve David Teh’in üstlendiği programda 22 film yer alıyor.
Mezarlık
Yönetmen: Carlos Casas
2019, 85', HDD, renkli
Singalaca, İngilizce; Türkçe altyazılı
Carlos Casas’ın filmi Mezarlık, nesli tükenmekte olan fil Nga ve bakıcısı Sanra son yolculuklarına hazırlanırken başlıyor. Efsanelere konu olmuş bir fil mezarlığına dair hikâyeleri saplantı hâline getirmiş bir grup kaçak avcı da onların izlerini takip ediyor. Avcılar gizemli bir şekilde teker teker ölürken, eser macera filminden ferah bir sinema deneyimine dönüşerek izleyicileri kadim bir hayvanın yok oluşuna ve ötesine götürüyor. Film ölümün evreleri arasında alegorik geçişler yaparken, açıklayıcı imgeler yavaş yavaş zengin bir sessel yolculuğa dahil oluyor.
Atımı Jalebi Yemeye Götürmek
Yönetmen: Anamika Haksar
2018, 122', HDD, renkli
Hintçe; İngilizce, Türkçe altyazılı
Tiyatro yönetmeni ve oyun yazarı Anamika Haksar’ın ilk filmi Atımı Jalebi Yemeye Götürmek büyülü gerçekçiliği sabır dolu belgeselcilikle ustaca birleştirerek göçmen işçi sınıfının gözünden Eski Delhi’yi anlatıyor. Kentin geçmiş ve geleceğin izleriyle dolu dolambaçlı yollarında geçen bu hikâye; yarı zamanlı anlatıcı, başkarakter, yankesici ve alternatif rehber Patru tarafından ortaya çıkarılıyor.
Arkadaşımın Evi Nerede?
Yönetmen: Abbas Kiarostami
1987, 83', renkli
Farsça; Türkçe altyazılı
Abbas Kiyarüstemi’nin Köker Üçlemesi’nin ilk filmi Arkadaşımın Evi Nerede?, adını üçlemenin geçtiği köyden alıyor. İran’ın taşrasındaki toplumun aydınlatıcı bir portresini sunan, saygın sanatçı Sohrab Sepehri’nin (1928–1980) mistik bir şiirinden ilham alan film, yanlışlıkla defterini aldığı sınıf arkadaşının evini arayan bir çocuğun hikâyesini anlatıyor.
Fotoğraflar Çekmek
Yönetmenler: Les Mclaren, Annie Stiven
1996, 56', renkli
İngilizce;Türkçe altyazılı
Les McLaren ve Annie Stiven, Papua Yeni Gine’yi veya başka kültürleri filme alırken ortaya çıkan etik sorulara ve temsil meselelerine dair sinemacılarla röportaj yapıyor. Fotoğraflar Çekmek, Avustralyalı yönetmenler tarafından PNG formatında çekilen pek çok etnografik belgeselden görüntüler içeriyor.
Metin: Pat Fiske, Australian Screen, Avusturalya Ulusal Film ve Ses Arşivi (NFSA)
Yamyam Turları
Yönetmen: Dennis O’rourke
1988, 72', renkli
İngilizce;Türkçe altyazılı
Anlatım olmaksızın gözlemlere dayanan bir tarz kullanan film, Yeni Gine’deki Sepik Nehri bölgesini gezen turistleri takip ediyor. Mülakatlar aracılığıyla turistlerin tepkilerini gözler önüne seriyor, onları yerlilerin fotoğrafını çekip hediyelik eşya satın alırken gözlemliyor. Papua Yeni Gineliler de turizmi kendi bakış açılarından anlatıyor, turizmin onlara gelir sağladığından ve Batılı fikirleri tanıttığından bahsediyorlar.
— Metin: Avusturalya Ulusal Film ve Ses Arşivi (NFSA)
Vampir-Cuadecuc
Yönetmen: Pere Portabella
1970, 75', siyah-beyaz
İngilizce;Türkçe altyazılı
Pere Portabella, Jesús Franco’nun Kont Drakula’sının setinde, fırsattan istifade 16mm ve sesli çektiği bu parazit filmi, “film içinde film, söylem içinde söylem, bir başka filmin ‘kanını emen’ bir film” olarak nitelendiriyor. 1960’lar ve 70’ler İspanyası’nın müesses nizam karşıtı sinemasının temel yapıtlarından Vampir-Cuadecuc, avangard sinemacıların Francisco Franco diktatörlüğüne karşı başvurdukları gizli stratejilerin bir örneğini sunuyor.
Çiftçiler
Yönetmenler: Marta Rodriguez, Jorge Silva
1975, 51', siyah-beyaz
İspanyolca;Türkçe altyazılı
Çiftçiler ve yerli topluluklar toplumsal teslimiyetten örgütlenme sürecine neden ve nasıl geçiyor? Bu soru Marta Rodriguez ve Jorge Silva’yı Çiftçiler’i yapmaya, Brechtyen yeniden canlandırmalar aracılığıyla 1930’ların Kolombiya’sındaki sömürgeci kahve plantasyonlarındaki çalışma koşullarınınusta işi bir portresini çıkarmaya itti. Bu belgesel hem kendiliğinden örgütlenmeye ve isyana davet hem de yerlilerin mücadelelerinin ve toprağın öneminin berrak bir analizi.
Pasifik 3, 2, 1, Sıfır (1. Bölüm)
Yönetmen: Gregor Nicholas
1981, 1994’te filme alındı, 22', renkli
Bir performans filmi olan Pasifik 3-2-1-Sıfır, ünlü müzik/performans kolektifi From Scratch’in Pasifik Okyanusu’ndaki nükleer denemeleri ve atık boşaltımını protesto etmek için 1981’de düzenlediği ikonik çalışmanın dramatik bir kaydı. Grubun liderliğini üstlenen sanatçı Phil Dadson, performans kapsamında Wayne Laird ve James McCarthy adlı oyuncularla birlikte kendi icat ettikleri, barış sembolünü oluşturacak şekilde düzenlenmiş enstrümanları (PVC borulardan bisküvi kutularına dek) çalıyor. Yönetmen Gregor Nicholas, bu ritmik yetenek gösterisini katmanlara ayırmak için nükleer denemelerle ilgili gerçeklere ve görüntülere yer veriyor.
şimdi tam zamanı. (I+II)
2019, 48', renkli
şimdi tam zamanı. (I+II) ile Holzfeind, politik aktivizm ve sürdürülebilir bir yaşamı punktan ilham alan deneysel müziklerle, 1970’lerin özgür caz akımıyla, kadim Şinto ritüelleriyle ve yerlilerin törenleriyle bir araya getiren Japon şamanik doğaçlama ikilisi IRO’yu filme alıyor. Film, IRO’nun Takasama Yosizaka’nın 1964’te tasarladığı, Tokyo’nun Hachiōji mahallesinde bulunan Inter-University Seminer Evi’ndeki performansı ve 1986’daki son punk konserlerinin video kaydı ile 1970’ten günümüze protestoların bulunmuş görüntülerini art arda koyarak inceliyor.
{senin yemin şarkı söyleyebiliyorsa, avcı elbet gelecektir} Yaprakların Arasındaki Gölgeler Gibi
2021, 28', renkli
İngilizce; Türkçe altyazılı
Bu filmi Lucy Davis, Zai Tang (Ses Tasarımcısı), Kee Ya Ting (Görüntü Yönetmeni & Editör), Daniel Hui (Editör) ve Design Studio Crop Singapore ile birlikte kavramsallaştırdı.
Yaprakların Arasındaki Gölgeler Gibi, elli yıl boyunca Singapur’un merkezinden geçen, Malezya’ya ait bir demiryolu hattının kestiği eski bir sosyal konut alanıyla kurulmuş uzun süreli ilişkiden doğan bir hikâye. Gölge kuklacılığını, gözleme dayalı videoları, mülakatları ve bölgenin 105 kuş türünün çağrılarını birlikte kullanan film, kalkınmacı bir devletin amansız dalgalanmasına rağmen insan ötesi alışverişlerin kentsel yaşamın sınırlarını hâlâ canlandırdığı ihtilaflı bağlantıların izini sürüyor.
Peyzaj #4: Dünya Nasıl Geliştirilir
Yönetmen: Nguyễn Trinh Thi
2021, 47', renkli, siyah-beyaz
Nguyễn Trinh Thi’nin yavaş yavaş yok olan bir sözlü geleneğin seslerini derinlemesine dinlemek için bir egzersiz niteliğini taşıyan filmi Peyzaj #4: Dünya Nasıl Geliştirilir, gözlerin ve kulakların hafızaları arasındaki farkları keşfediyor. Film Hıristiyanlaştırma, savaş ve sosyalizm yüzünden sert bir dönüşüm geçiren Vietnam’ın ortalarındaki dağlık bölgelerde bulunan yerli halkın topraklarını, ormanlarını ve yaşayış biçimlerini nasıl kaybettiğini gözlemliyor.
Panduranga’dan Mektuplar
2015, 35', renkli
Vietnamca;İngilizce, Türkçe altyazılı
Nguyễn’in belgesel ve kurmacanın sınırlarında gezinen, ön planla arka plan ve portrelerle manzaralar arasında gidip gelen görsel makalesi Panduranga’dan Mektuplar, Vietnam hükümetinin Ninh Thuận’da ülkenin ilk nükleer enerji santralini inşa etme planları nedeniyle ortaya çıktı. Bir zamanlar Panduranga olarak bilinen bu bölge, 2.000 yıllık anaerkil Hindu kültürü sürekli tehdit altında olan Cham halkının ruhani kalbinin attığı yer.
Europium
2014, 21', renkli
Almanca; Türkçe altyazılı
Europium, floresan özelliği nedeniyle okyanusun tabanından çıkarılması planlanan, elektronik cihazlarımızın parlak ekranlarından ve Avrupa’daki banknotların gerçekliğini kanıtlamaktan sorumlu nadir toprak elementi etrafında bir anlatı örüyor. Papua Yine Gine’nin kolonyal tarihinin tekrarlanabileceği uyarısında bulunan film; insanların kültürlerinin, ekonomilerinin ve değişim sistemlerinin karmaşıklığına, modern hayatın nesnelerinde yeniden ortaya çıkan geçmişin hayaletlerine işaret ediyor.
Tellüryen Dram
Yönetmen: Riar Rizaldi
2020, 21', renkli
Endonezyaca; İngilizce, Türkçe altyazılı
Riar Rizaldi’nin Tellüryen Dram’ı, Hollanda Doğu Hint Adaları’ndaki Malabar Radyosu’nun 1923’te gerçekleşen, yerli işçileri Batı Java’daki iki dağ zirvesini temizlemek zorunda bırakan açılışı ile 2020’de, Endonezya hükümeti tarafından tarihi alan ve turistik cazibe merkezi olarak yeniden açılması arasında geçiyor. Ünlü sözde antropolog Dr. Munarwan’ın unutulmuş bir metninden yola çıkarak kurgulanan film; sömürgesizleştirme, jeosantrik teknoloji ve iletişimin tarihselliği kavramlarına değiniyor.
Post-Militer Sinema
Yönetmen: Beatriz Santiago Muñoz
2014, 11', renkli
Post-Militer Sinema, Porto Riko’nun Ceiba kentinde, bir zamanlar Roosevelt Roads ABD Deniz Üssü’nün parçası olan bir sinemada çekildi. Sinemanın aygıtları (ışık, seyirci, projeksiyon makineleri, ses), Santiago Muñoz’un artık kullanılmayan bu mekânda gerçekleşen yeni olayları incelemesini sağlayan çerçeveler sunuyor. Bir arıcı, film müziğinin parçasına dönüşen arıların bakımını üstleniyor; güneş her öğleden sonra yaklaşık bir saatliğine içeriyi aydınlatıyor, kapatıldıktan sonra üssü geri alan ormanın görüntülerini yansıtıyor.
Varoluşunuzun Doğasına Dair Bazı Sorular
Yönetmenler: Ritu Sarin, Tenzing Sonam
2007, 26', renkli
Ritu Sarin ve Tenzing Sonam’ın deneysel belgeseli, Budizm’in felsefesi hakkında bilgi edinmek için gerekli muhakeme yeteneğini ve analitik kapasiteyi keskinleştirmeyi hedefleyen, kıyaslamalara dayalı kurallar içeren bir araştırma tekniği olan Tibet Budist münazarasının kadim süreçlerine ve ritüellerine odaklanıyor. Budizm’in temel kavramları olan geçicilik, benliksizlik ve koşullu oluşum üzerine yapılan üç tartışmayı takip eden çalışma; izleyicileri, modern dünyayla ilgisi de vurgulanan bu eşsiz diyalektik pratiğe katılmaya davet ediyor.
Olta var balık yok
Yönetmen: Sriwhana Spong
2017, 25', renkli
Olta var balık yok, Spong’un 12. yüzyıl sufilerinden Hildegard von Bingen’in Almanya’nın batısındaki Disibodengerg manastırında geçirdiği 39 yılda icat ettiği dil üzerine yaptığı araştırmayı takip ediyor. Rivayete göre Hildegard’a vahiy yoluyla inen Lingua Ignota (Bilinmeyen Dil), o dönemde rahibeler arasındaki dayanışmayı artırmak için gizlice kullanılıyor. Filmin çekimlerinin bir kısmı, sekiz yaşındaki Hildegard’ın diğer kadınlarla birlikte kapatıldığı manastırın bulunduğu yerde gerçekleştirildi.
Çamur Adam
Yönetmen: Chikako Yamashiro
2017, 26', renkli
Chikako Yamashiro’nun çektiği Çamur Adam’da, uyuyan bir topluluk gökten düşen çamur yığınlarını andıran kuş pislikleri tarafından uyandırılıyor. Düşen çamur yığınlarından tarih, doğa ve diğer topluluklardan bahseden sesler yayılıyor, böylelikle et ile toprak arasında bir analoji kurulurken filmin geçtiği Okinawa ve Jeju adalarının siyasi deneyimleriyle sömürgeleştirmenin yarı gömülü travmaları irtibatlandırılıyor.
Kutuptan Ekvador’a
Yönetmenler: Yervant Gianikian, Angela Ricci Lucchi
1987, 96', renkli
Gösterimi çok nadir yapılmış bu 16 mm'lik deneysel film, Kuzey Kutbu'ndan Ekvator'a kadar "egzotik" insanları fotoğraflayan öncü İtalyan belgesel yapımcısı Luca Comerio'nun 1910 yıl tarihli arşivlerinden derlendi. Yervant Gianikian ve Angela Ricci Lucchi, Comerio'nun Kuzey Kutbu’ndaki ilk balina avcılarını, ata binen Kazak benzeri askerleri, misyoner okullarını, Afrika'daki avcılığı ve savaşı, çay saatinde İngiliz Hindistan’ında çay saatlerini ve Birinci Dünya Savaşı'ndaki İtalyan Alp birliklerinin muhteşem arşiv görüntülerini yeniden fotoğraflayıp elle renklendirdiler. Comerio'nun çalışmasını, her bir görüntünün üzerinde ve arasında kazılı olan ideolojiyi ortaya çıkarmak için yeniden şekillendirdiler Gianikian'ın kendi sözleriyle, “farklı durum ve alanlarda kendini gösteren sömürgeciliğin şiddetini” yani.
Geri Dönen Ruhlar
Yönetmen: Hu Tai-li
2012, 85', HDD, renkli
Amice, Çince; İngilizce, Türkçe altyazılı
Hu Tai-li’nin Geri Dönen Ruhlar’ı, atalarıyla kurdukları bağı yeniden canlandırmak isteyen, Ami kabilesine mensup bir grup genci izliyor. Kadın şamanlarla çalışan Amiler, atalarına ait evi yeniden inşa etmeyi başarıyor. Kültürü yeniden canlandırma çabaları ise batı dinlerinin, ulusal arazi politikalarının ve yerel siyasetin etkisiyle karmaşıklaşıyor. Belgesel, benzersiz bir yurda dönüş hikâyesi sunarken gerçekliği ve efsaneleri iç içe geçiriyor.
Keşif Gezisi İçeriği
Yönetmenler: Ernst Karel, Veronika Kusumaryati
2020, 78', HDD, siyah-beyaz, renkli
İngilizce, Mid Grand Valley Dani dili, Felemenkçe; Türkçe altyazılı
Karel ve Kusumaryati, 1961’de Hollanda Yeni Ginesi’ne gerçekleştirilen Harvard Peabody Keşif Gezisi’nin sesli arşivinden oluşturdukları, görüntüye neredeyse hiç yer vermedikleri bu filmde, araştırmacılarla Yeni Gine’nin yerlisi Hubulalar arasındaki tuhaf etkileşimi belgeliyor. Antropolog ve özne ile görsel ve ses arasındaki güç dinamiklerini keşfeden ve tersine çeviren Keşif Gezisi İçeriği, etnografik kayıtların ve sömürgeciliğin tarihleri arasındaki mesafeyi birleştiren bir açı yakalıyor.
Leviathan
Yönetmenler: Lucien Castaing-Taylor, Véréna Paravel
2012, 87', DCP, renkli
İngilizce; Türkçe altyazılı
Bedenlere monte edilmiş bir düzine kamerayla çekilen epik belgesel Leviathan, izleyiciyi bir zamanlar dünyanın balina avcılığı merkezi, Herman Melville’in Pequod’unun Moby Dick’te (1851) denize açıldığı yer olan Bedford, Massachusetts’i sarmalayan gizemli sulara daldırıyor. Suların yükseldiği noktada balıklar ve balıkçılar, motorlar gece boyunca ilerlerken karanlığı vurguluyor. Balıkçılık sektörüne dair bir inceleme olarak başlayan film; insanlar, makineler ve doğa arasındaki daha büyük mücadelelerle ilgili bir çalışmaya dönüşüyor.