Yurttaşa 416 milyarlık nükleer fatura

Alım garantili nükleer ve kömür santral projeleriyle ülkemizin geleceği ipotek altına alınıyor. Akkuyu ve Sinop nükleer santralları ile Çayırhan B, Eskişehir Alpu, Tekirdağ Çerkezköy termik santralları projelerinin mali külfeti halkın sırtına yıkılacak. Bu büyük 5 projenin tamamlanmasının beklendiği 2020-2025 yıllarından itibaren 15-20 yıl süreyle yurttaşın karşı karşıya kalacağı ödeme yükü 126 milyar dolara (472.5 milyar TL) ulaşıyor. Üstelik elektrik kullanılmasa da ödenmek zorunda kalınacak, bu rakama yakıt bedeli ve enflasyon farkı gibi fiyat artırıcı unsurlar da dahil değil.

İhtiyaç yok

Türkiye’nin 2017 yıl sonu itibarıyla kurulu gücünün 85 bin megavatı (MW) aşması ve yapılan projeksiyonlara göre 10 yıllık dönem içinde talebi karşılamada sıkıntı görünmemesine karşın pahalı ve çevre açısından büyük riskler taşıyan projeler hayata geçiriliyor.

Elektrik Mühendisleri Odası’na (EMO) göre Türkiye’nin ihtiyacı olmadığı açık olmasına karşın alım garantili yaptırılmak istenen nükleer ve kömür santralları yurttaşın sıntından inşa edilecek. EMO alım garantili işletme hakkı devriyle kurulmak istenen 5 santralın projelerinin halka yıkılacak mali külfetini ortaya koydu.

* Sinop NGS için 20 yıl alım garantisi verilmiş ve yakıt bedeli hariç kilovat saat (kWh) başına birim bedeli 10.83 sent olarak tespit edildi. Bugünkü kurlar üzerinden 40.6 kuruş olan bu fiyat, 2017 piyasada ağırlıklı ortalamasında 16.81 kuruş olan fiyattan yüzde 242 daha pahalı. Yıllık 35 milyar kWh civarında üretim yapacağı hesabından hareket edilirse, alım garantisi nedeniyle yıllık olarak bu santrala 3.79 milyar dolar (14.2 milyar TL) ödenecek. Bu rakam 20 yılda 75.8 milyar dolara (284 milyar TL) ulaşacak. Üstelik bu rakama yakıt bedeli dahil değildir.

* Akkuyu NGS’ye, 15 yıl boyunca üreteceği elektriğin yüzde 50’sine 12.35 sent/kWh üzerinden alım garantisi verildi. Bugünün kurları ile 46.31 kr/ kWh olan bu rakam 2017 piyasa fiyatından yüzde 275 daha pahalı. Santrala 15 yılda 285 milyar kWh elektrik karşılığında 35.2 milyar dolar (132 milyar TL) ödenecek.

4.5 yılda alacak

* 1 Temmuz 2017’de Çayırhan Kömür Sahası, 35 yıllığına Kolin, Kalyon ve Çelikler Grubu’na devredildi. 720 MW kurulu güçte olması öngörülen santrala kilovat saat (kWh) başına 6.04 sent üzerinden 15 yıl alım garantisi verildi. Bugünkü kurlar üzerinden 22.65 kuruş olarak verilmiş olan bu fiyat, 2017 piyasada ağırlıklı ortalama 16.81 kuruş olan fiyattan 1.34 kat daha fazla. 15 yılda yıllık 4.2 milyar kWh üretim üzerinden 3.8 milyar dolarlık (14.3 milyar TL) ödeme yapılacak. Santralın yatırım maliyetinin 1.1 milyar dolar olmasının öngörüldüğü dikkate alındığında alım garantisi yoluyla 4.5 yılda bu bedeli halkımız şirketlere ödeyecek.

* Eskişehir Alpu-Tepebaşı Termik Santralı’nın 1100 MW gücünde olması ve yıllık 7 milyar kWh elektrik üretmesi öngörülmektedir. Henüz ihale yapılmadığı için alım garantisi verilecek fiyat belli değil. Santralı kurup işletecek şirkete 15 yılda 5.8 milyar dolar (21.8 milyar lira) ödeme yapılması gerekecek.

* Tekirdağ Çerkezköy kömür yakıtlı termik santralı için de ÇED ve ihale süreci devam ediyor. 15 yılda toplam 97.5 milyar kWh elektrik üretimi karşılığında 5.4 milyar dolar (20.3 milyar TL) ödeme yapılacak.

Kolin ve Kalyon Akkuyu’dan çekildi

Enerji sektöründen kaynaklar Akkuyu nükleer santralı projesinde Rusya’nın ortağı olan konsorsiyumdan Kolin İnşaat ve Kalyon İnşaat’ın çekildiğini ve Rus tarafının ortaklık için kamuya ait Elektrik Üretim AŞ (EÜAŞ) ve bazı Türk enerji şirketleriyle görüştüğünü söyledi. Türkiye’nin ilk nükleer santralı olacak olan Akkuyu, Rus- Türk ortaklığıyla inşa edilip işletilecek. Projede Rusya’yı temsil eden nükleer enerji şirketi Rosatom, geçen yıl ortasında projeye ortak olarak Cengiz İnşaat, Kolin İnşaat ve Kalyon İnşaat’tan oluşan konsorsiyumu alma kararı aldı. Türk şirketlerin santralı işletecek Akkuyu Nükleer AŞ’nin yüzde 49’unu alması öngörülüyordu, ancak ortaklığı resmi hale getirecek hissedarlar anlaşması henüz imzalanmadı. Reuters’e konuşan kaynaklar, yüzde 49 hissenin alınması için yapılan görüşmelerin ilk aşamada olduğunu ve projenin en az bir Türk ortakla devam etmesinin planlandığını ifade etti. Rusya’da yayımlanan RBC gazetesi dün Kolin İnşaat ve Kalyon İnşaat’ın konsorsiyumdan çekildiğini bildirmişti. Toplam 4,800 MW güçte dört reaktörden oluşacak santral projesinin mali büyüklüğü 20 milyar dolar olarak açıklandı. İnşaat aralık ayında başlamıştı.

Çok belirsizlik

Kolin İnşaat Yönetim Kurulu Üyesi Celal Koloğlu, Hürriyet’e yaptığı açıklamada “Ortaklığımız henüz resmiyet kazanmamıştı. Yüzde 49 hisseyi devralmadık. Almak da istemedik. Çünkü çok fazla belirsizlik var. Genel olarak birtakım sıkıntılar var. Biz belirsiz bir şeyin içinde yer almak istemeyiz. Bu hızla projenin 2023’e yetişmesi zor görünüyor. Rus tarafından belirsizlik giderilmeden biz hisse devri istemedik. Zaten ana gövdeyi Ruslar yapacaklar, makine ekipmanları da getirecekler. Biz sadece inşaat kısmını da üstlenebiliriz” diye konuştu.

Elektrik fiyatları dünyada düşüyor EMO Yönetim Kurulu’nun açıklamasına göre, dünyada elektrik fiyatları düşmektedir. Yenilenebilir kaynaklardan elde edilen elektriğin fiyatı 3 sent/kWh’in bile altına indi. Doğalgazdan elektrik üretilmesinde dünya ortalama fiyatı ise 5.5 sent/kWh civarındadır. Durum böyle iken bu denli yüksek fiyatlarla elektrik alım garantileri verilmesini anlamak mümkün değil. Elektrik talebi, mevcut kurulu güç ve bugünden yapılacağı öngörülen santral projeleri dikkate alındığında; Türkiye‘nin enerji açığı olmadığı, hatta bugün için arz fazlası olduğu bizzat Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı tarafından da ifade edilmiş, bilinen bir gerçek.