Yargının hızlandırılması çalışmalarını sürdürülüyor

Adalet Bakanlığı, yargının hızlandırılması amacıyla hazırlanan kanun tasarısı taslağını, yargı organları, barolar ve hukuk fakültelerinin de aralarında olduğu kurum ve kuruluşlarına görüşlerinin alınması için gönderdi. Bakanlıkça hazırlanan taslakta bir çok kanunda değişiklik yapılması öngörülüyor. Buna göre, Askeri Ceza Kanununun asker kaçaklarına verilecek cezaları içeren 63'üncü maddesi, "Kabul edilecek bir özrü olmadan barışta bakayalarla yoklama kaçağı veya saklılardan yaşıtlarının veya birlikte işleme bağlı arkadaşlarının ilk kafilesi yollanmış bulunanlar ve ihtiyat erattan çağrılıp da özürsüz yaşıtlarının yollanmalarından başlayarak yedi gün içinde gelenler 500, yakalananlar bin, yedi günden sonra üç ay içinde gelenler 2 bin, yakalananlar 4 bin, üç aydan sonra gelenler 5 bin, üç aydan sonra yakalananlar 10 bin Türk Lirası idarî para cezası ile cezalandırılır. Bu fıkra hükümlerine göre idarî para cezası, ilgilinin nüfus kaydı itibariyle bağlı olduğu askerlik şubesi başkanlığınca verilir" şeklinde değiştirildi.

Tasarıyla, 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununun "Tahkikat" olan 351. maddesi başlığı "Tahkikat ve itiraz" şeklinde değiştirildi ve maddeye "İcra mahkemesinin verdiği tazyik ve disiplin hapsine ilişkin kararlara karşı, tefhim veya tebliğ tarihinden itibaren 7 gün içinde, kararı veren icra mahkemesine itiraz edilebilir. Mahkeme, başvuru üzerine kendi kararını değiştirebilir. Mahkeme, kararını değiştirmeye gerek görmezse, dosyayı, itirazı incelemesi için o yerde icra mahkemesinin birden fazla dairesinin bulunması halinde, numara olarak kendisini izleyen daireye, son numaralı daire için (1) numaralı daireye, o yerde icra mahkemesinin tek dairesi bulunması halinde ise nöbetçi asliye ceza mahkemesine gönderir. İtiraz incelemesi neticesinde verilen karar kesindir" hükmü eklendi.

İcra ve İflas Kanununun "Davanın ve Cezanın Düşmesi" başlıklı 354. maddesinin başlığı "Davanın ve cezanın düşmesi ile ceza verilemeyecek haller" olarak değiştirildi ve "Nafaka alacaklarına ilişkin takipler hariç olmak üzere, toplam alacak miktarı Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından 16 yaşından büyükler için her yıl belirlenen brüt asgari ücret tutarının altında kalan takiplerde bu Kanunda öngörülen disiplin ve tazyik (ödemeye zorlayan) hapsi uygulanmaz" hükmü eklendi.
 

Pasaport cezaları

Pasaport Kanununda yapılacak değişikliğe göre ise Türkiye sınırlarını pasaportsuz veya pasaport yerine kaim olacak bir vesikayı hamil olmaksızın terk eden veya buna teşebbüs edenlere 500 TL idari para cezası verilecek. Türkiye'de herhangi bir suçtan, şüpheli, sanık veya hükümlü olup da hakkında yapılmakta olan soruşturma veya kovuşturmadan, hükmolunan cezanın infazından veya askerlik görevini yerine getirmekten kurtulmak amacıyla bu fiili işleyenlere bin ile 5 bin TL arasında idari para cezası alacak. Ayrıca aynı kanunda yapılan değişiklikle de Bakanlar Kurulunca tayin olunan mahallerden başka yerlerden Türkiye'ye giren veya Türkiye'den çıkanlar usulüne uygun pasaport veya vesika taşısalar bile 300 TL idari para cezası ile cezalandırılacaklar.
 

Ağaç kesenlerin cezası

Tasarı ile Orman Kanunun 91. maddesinde de değişikliğe gidildi. Buna göre, "Devlet ormanlarında, yetişmiş veya yetiştirilmiş fidanları kesmek, sökmek, ekim sahalarını bozmak, yaş ağaçları boğmak, yaralamak, tepelerini veya dallarını kesmek veya koparmak veya ağaçlardan yalamuk, pedavra hartama çıkarmak, dikili yaş veya kuru ağaçları kesmek veya bunları kökünden sökmek veya bunlardan kabuk veya çıra veya katran veya sakız çıkarmak, yatık veya devrik ağaçları kesmek veya götürmek, kök sökmek, kömür yapmak" suçlarını işleyenlere verilen "1 aydan 3 aya kadar hapis ve 5 bin liradan 30 bin liraya kadar ağır para cezası", "250 liradan 2 bin liraya kadar idari para cezası" olarak değiştirildi.
 

Harçlar da değiştirilecek

Harçlar Kanununda yapılan değişiklikle temyiz ve itiraz harçlarının ise şöyle olması öngörülüyor:

a) Yargıtay hukuk dairelerine yapılacak temyiz başvuruları 100 TL
b) Yargıtay ceza dairelerine yapılacak temyiz başvuruları 80 TL
c) Danıştay'a yapılacak temyiz başvuruları 100 TL
d) Yürütmenin durdurulmasına ilişkin itirazlar dahil olmak üzere bölge idare mahkemelerine itirazen yapılacak başvuruları 50 TL
e) Bölge Adliye Mahkemeleri hukuk dairelerine yapılacak istinaf yolu başvurularında 50 TL
f) Bölge Adliye Mahkemeleri ceza dairelerine yapılacak istinaf yolu başvurularında 40 TL
g) İdari yaptırımlara karşı itiraz yolu başvurularında ve icra mahkemelerinin kararlarına karşı asliye ceza mahkemelerine itirazen yapılacak başvurularda 40 TL.

Danıştay Kanunu'nda değişiklik

Tasarıya göre Danıştay Kanununa bir geçici madde ekleniyor. Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce ilk derece mahkemesi olarak Danıştay'da açılmış bulunan ve bu Kanunla idare ve vergi mahkemeleri görevleri kapsamına alınan davalar, Danıştay'da bakılarak sonuçlandırılacak. Danıştay Kanunu'nun Danıştay'ın görevlerini belirleyen maddesindeki, Danıştay'ın, "Bakanlıkların düzenleyici işlemleri ile kamu kuruluşları veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarınca çıkarılan ve ülke çapında uygulanacak düzenleyici işlemlere" karşı açılacak davaları karara bağlayacağı şeklindeki hüküm, Danıştay'ın "ülke genelinde uygulanacak düzenleyici işlemlere" karşı Danıştay Kanunu'nun Danıştay'ın görevlerini belirleyen maddesindeki, Danıştay'ın, "Bakanlıkların düzenleyici işlemleri ile kamu kuruluşları veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarınca çıkarılan ve ülke çapında uygulanacak düzenleyici işlemlere" karşı açılacak davaları karara bağlayacağı şeklindeki hüküm, Danıştayın "ülke genelinde uygulanacak düzenleyici işlemlere" karşı açılacak davaları karara bağlayacağı şeklinde değiştirilecek.

Tasarıya göre İdare ve vergi mahkemelerinin; Yükseköğretim öğrencilerinin kayıt, nakil, öğrencilikle ilişiğinin kesilmesi sonucunu doğuranlar dışında kalan disiplin cezaları, sınıf geçme ve notlarının tespitine ilişkin işlemlerden, kamu görevlileri hakkında tesis edilen geçici görevlendirme, vekâleten atama, ikinci görev, görevden uzaklaştırma, yolluk, lojman, izin ve il içi naklen atama işlemlerinden, asker ailesine yardım ile ilgili işlemler hakkında açılacak davalardan kaynaklanan uyuşmazlıklarla ilgili olarak verdikleri nihai kararlar ile tek hakimle verilen nihai kararlara, başka kanunlarda aksine hüküm bulunsa dahi, mahkemelerin bulunduğu yargı çevresindeki bölge idare mahkemesine itiraz edilebilecek.
Söz konusu uyuşmazlıklarla ilgili olarak verilen nihai kararlardan; değişikliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce verilen kararlar ile Danıştay'ın bozma kararı üzerine kararı bozulan mahkemece verilen kararlar, Danıştay'da temyiz edilebilecek.

'Terk' maddesinde değişiklik

Tasarı ile Türk Medeni Kanunu'nun boşanma sebepleri arasında sayılan "Terk" maddesinde değişiklik yapıldı. Buna göre, daha önce eşlerden birinin evi terk etmesi halinde davaya hakkı olan eşin istemi üzerine hakim, yapacağı ihtarda terk eden eşe iki ay içinde ortak konuta dönmesi gerektiği ve dönmemesi halinde doğacak sonuçlar hakkında uyarıda bulunuyordu. Tasarı yasalaşırsa bu uyarıyı artık Noterler de yapabilecek.
 

CMK'de değişiklik

Ceza Muhakemesi Kanununda yapılması planlanan değişikliğe göre ise yetkisizlik kararı ile gelen bir soruşturma dosyasını ele alan Cumhuriyet savcısı, kendisinin yetkisiz ve dosyayı kendisine gönderen Cumhuriyet başsavcılığının yetkili olduğu kanaatine varırsa yetkisizlik kararı verecek ve yetki uyuşmazlığının çözümü için soruşturma dosyasını, yargı çevresinde görev yaptığı ağır ceza mahkemesine en yakın ağır ceza mahkemesine gönderecek. Bu konuda ağır ceza mahkemesi başkanı veya görevlendireceği üye tarafından verilen karar kesin olacak.

Ceza Muhakemesi Kanununun Yürürlük ve Uygulama Şekli Hakkında Kanuna bir geçici madde ekleniyor. Buna göre, bölge adliye mahkemeleri faaliyete geçinceye kadar hapis cezasından çevrilen adlî para cezaları hariç olmak üzere, sonuç olarak belirlenen 3 bin TL dahil adlî para cezasına mahkûmiyet hükümlerine karşı temyiz yoluna başvurulamayacak. CMK'ya göre suçtan zarar gören, kovuşturmaya yer olmadığına dair kararın kendisine tebliğ edildiği tarihten itibaren 15 gün içinde, bu kararı veren Cumhuriyet savcısının yargı çevresinde görev yaptığı ağır ceza mahkemesine en yakın ağır ceza mahkemesi başkanına itiraz edebiliyor. Tasarıda ise itiraz başkana değil ağır ceza mahkemesine yapılacak. Ayrıca, fıkraya "İtiraz mahkeme başkanı veya görevlendireceği üye tarafından karara bağlanır." cümlesi eklendi. İdarî yaptırım kararının ağır ceza mahkemesi tarafından verilmesi halinde ise bu karara karşı Ceza Muhakemesi Kanunu hükümlerine göre itiraz edilebilecek.

Kabahatler Kanununun 28. maddesinde yapılan değişiklikle "Başvuru üzerine mahkemece yapılan ön inceleme sonucunda 2 bin lira dahil idari para cezalarına karşı başvuru üzerine verilen kararlar kesindir" hükmü, 3 bin lira dahil idari para cezaları için uygulanacak.