"Vize aslanın azında"

ATO'nun "Vize Araştırması"na göre, elçilikler vize başvurusunda bulunanlardan 40'a yakın belge istiyor. Bu belgeler arasında en ilginç olanlardan birisi, öğrencilerden istenen "not ortalaması belgesi". ABD Büyükelçiliği ve konsoloslukları, vize başvurusunda bulunan öğrencilerden not ortalamalarını istiyor. Üstelik not ortalamalarını gösteren "transcript" adlı belgenin okuldan kapalı zarf içinde teslim alınmış olması gerekiyor.

Mülakat provası

Vize işlemlerinin zorlaşması, profesyonel vize danışmanlığı hizmeti veren çok sayıda şirketin kurulmasına da yol açtı. Vatandaşın vize başvurusunu yapan ve işlemlerini takip eden bu şirketler, müşterilerine "mülakat provası" bile yaptırıyor. Amerika ve İngiltere gibi bazı ülkelerin büyükelçilik ve konsoloslukları, vize başvurusunda bulunan kişinin parmak izini de alıyor. Vize alma prosedürünün en çileli olduğu ülkelerden biri olan İngiltere, dünya çapında uygulanan ve Türkiye'de de hayata geçirilen "biyometrik veri alımı" uygulaması çerçevesinde, vize başvurusunda bulunanların parmak izlerini alıyor ve iris taraması yapıyor.

Fransa ve Almanya sadece lacivert pasaportlardan vize isterken İngiltere lacivert, yeşil, gri ve kırmızı tüm Türkiye Cumhuriyeti pasaportlarından vize istiyor.

Fotoğraf kriterleri

Çoğu ülke vize için iki adet, son 3 ay içinde çekilmiş, arka fonu beyaz normal vesikalık fotoğraf isterken, bir kısmı da fotoğrafların bazı kriterlere uygun olmasını istiyor. Örneğin, Almanya, Yunanistan, İtalya, Polonya, Bulgaristan, Finlandiya, İsviçre ve Avusturya'ya gitmek isteyenlerin rötuşsuz, arka fonu beyaz, "biyometrik" özelliklere sahip fotoğraf çektirmeleri gerekiyor. İsviçre Büyükelçiliği, vize başvurusunda bulunanlara "Herhangi birisine daha ayrıcalıklı davranılması için rüşvet teklifinde bulunulması kesinlikle yasaktır" uyarısında bulunuyor. Kanada Büyükelçiliği'nin internet sitesinde ise, "Ziyaretinizin belirli bir amacı olduğu hakkında Vize Görevlisini ikna etmelisiniz. 'Müzakere' için Kanada'ya gitmeyi planlıyorsanız, bu muğlak seyahat nedeninin size vize sağlaması pek olası değildir" uyarısı bulunuyor. Yunanistan ise pasaportunda KKTC giriş-çıkış damgası bulunanların vize başvurularını kabul etmiyor.

Randevu almak bile zor iş

Bazı ülkelerin büyükelçiliklerine veya konsolosluklarına vize başvurusunda bulunmak için istenen belgeleri tamamladıktan sonra randevu almak gerekiyor. Araştırmaya göre, elçiliklerin istedikleri belgeler arasında Türkiye'de gizliliği yasayla hüküm altına alınan "vergi beyanı, tapu beyanı, banka hesap bilgileri" de yer alıyor. Vergi Usul Kanunu'nun 5. maddesi vergi mahremiyetini düzenliyor. Vergi mahremiyeti konusundaki düzenleme bununla da kalmıyor. Türk Ceza Kanunu'nun 198'inci maddesinde kanuna aykırı hareket edenler hakkında cezai düzenleme öngörülüyor. Vize başvurusunda bulunan kişi, istenen tüm belgeleri tamamlasa da büyükelçilikler vize vermeme hakkına sahip bulunuyor. 5 Nisan 2010 tarihinden itibaren yürürlüğe giren yeni vize yönetmeliği, Schengen vizesi almayı daha da zorlaştırıyor. Bütün Schengen ülkelerinde 10 yaşını doldurmuş T.C. pasaportları geçerliliğini yitiriyor. Bu ülkelere seyahat etmek isteyen ve pasaportu 10 yıldan eski olan kişilerin emniyet müdürlüklerine başvurarak yeni pasaport çıkarttırmaları gerekiyor. Yasadışı göçü önlemek için katı uygulamalar getiren yeni yönetmeliğe göre, Schengen vizesi için biyometrik fotoğraf isteniyor.

"Türk işadamlar vize konusunda feryat ediyor"

Ankara Ticaret Odası (ATO) Başkanı Sinan Aygün, vize konusunda oldukça esnek bir politika izleyen Türkiye'ye yönelik vize uygulamalarının evrensel bir hak olan seyahat etme özgürlüğünü kısıtladığını kaydetti. Vize prosedürlerinin başvuranları yıldıracak ve seyahat etmekten vazgeçirecek kadar yorucu ve zahmetli olduğunu vurgulayan Aygün, "Güya sınırlar kalkıyor, dünya küreselleşiyor. Uygar dünyada vize almanın gittikçe kolaylaşması gerekirken tersine zorlaşıyor. Türk vatandaşları için vize artık aslanın ağzında. Bazı ülkeler vatandaşlarımıza vize vermemek için işi yokuşa sürüyorlar" dedi.

Türk işadamlarının vize konusunda sürekli feryat ettiğini söyleyen Aygün, Gümrük Birliği Anlaşması'nın 1995 yılında imzalandığını hatırlattı. Aygün, şöyle devam etti:

"15 yıldır Gümrük Birliği üyesiyiz. Mallar serbest dolaşıyor ama iş adamlarımız serbest dolaşamıyor. AB üyesi ülkelerin işadamları da vatandaşları da ellerini kollarını sallayarak Türkiye'ye gelebiliyorlar. Bu çelişkiye yıllardır dikkat çekiyoruz ama sesimiz duyulmuyor."