Türkmenistan-Çin Doğalgaz Boru Hattı açıldı

Tören, başkent Aşkabat'a yaklaşık 650 kilometre uzaklıkta bulunan Lebap eyaletindeki Samandepe mevkiinde düzenlendi. Türkmengaz ile Çin'in petrol şirketi CNPC'nin birlikte kurduğu doğalgaz rafineri tesisinde düzenlenen törene, Türkmenistan Devlet Başkanı Gurbangulı Berdimuhamedov, Çin Devlet Başkanı Hu Jintao, Kazakistan Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev, Özbekistan Devlet Başkanı İslam Kerimov'un yanı sıra ülke heyetleri ile çok sayıda yerli ve yabancı gazeteci katıldı.

Törende konuşan Türkmenistan Devlet Başkanı Berdimuhamedov, bu projenin yeni bir ipek yolu olduğunu belirterek, söz konusu boru hattının ekonomik ve ticari öneminin yanı sıra siyasi öneminin de bulunduğunu söyledi. Berdimuhamedov, modern teknoloji ile kurulan rafineri tesisinin ve boru hattının ekolojik açıdan güvenli olduğunu ifade ederek, boru hattının bölgenin kalkınmasında da önemli rol oynayacağını belirtti. Daha sonra kürsüye gelen Çin Devlet Başkanı Hu Jintao da boru hattının gelecek nesillere de miras kalacak bir dostluk hattı olduğunu kaydetti. Doğalgaz boru hattının, sınırları içerisinden geçen her devletin çıkarına olacağını belirten Jintao, bu işbirliğinde kazandıkları tecrübeyi diğer alanlarda da kullanacaklarını söyledi. Jintao, Orta Asya doğalgazını Çin'e ulaştıracak boru hattının açılmasıyla bölge ülkeleriyle ilişkilerde yeni bir dönemin başlayacağını da ifade etti.

Kazakistan Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev, küresel ekonomik krize rağmen bu projeyi kısa sürede tamamladıklarını belirterek, ''Atalarımızın vasiyeti üzerine ipek yolunu yeniden canlandırdık. Ama bu demiryolu ve doğalgaz boru hattıyla sınırlı kalmamalı, otoyol ve elektrik hattının da çekilmesi gerekir'' diye konuştu. Son olarak kürsüye gelen Özbekistan Devlet Başkanı İslam Kerimov da dünya çapında önemli bir projeyi hayata geçirdiklerini belirterek bu projenin, ''Ülkelerimizin tarihinde önemli bir yeri var. Bu bölge zengin enerjisiyle her zaman büyük devletlerin dikkatini çekmiştir, bu bir sır değil. Bu projenin kısa sürede tamamlanması diğer projeler için de örnek olmuştur'' dedi.

Daha sonra dört ülkenin devlet başkanları yılda 5 milyar metre küp doğalgaz arıtma kapasitesine sahip rafineri tesisini gezdi. Liderler daha sonra sembolik olarak kurulan vananın başına geçerek Türkmen gazını Çin'e ulaştıracak doğalgaz boru hattının vanasını hep birlikte çevirdiler. Türkmenistan-Çin boru hattının tamamlanmasıyla Türkmenistan, Rusya ve İran'dan sonra doğalgazını Çin'e de göndermeye başladı. Söz konusu proje 3 Nisan 2006 yılında Çin'in başkenti Pekin'de Türkmenistan hükümeti ile Çin hükümeti arasında imzalanan anlaşma sonucu hayata geçirildi. Boru hattının inşasına Temmuz 2008 yılında başlandı.

Yaklaşık 7 bin kilometre uzunluğundaki doğalgaz boru hattının 185 kilometresi Türkmenistan, 529 kilometresi Özbekistan, 1300 kilometresi Kazakistan ve yaklaşık 5 bin kilometrelik kısmı da Çin sınırları içinde yer alıyor. Türkmenistan Bahtiyarlık bölgesindeki 6 ayrı doğalgaz yatağından alınan doğal gaz, rafineri tesislerinde işlenilerek, söz konusu hattan Çin'e gönderilecek. Buna göre 2009 yılında bu hattan 150 milyon metre küp doğal gaz Çin'e ulaştırılacak. Bu kapasite 2010 yılında 6 milyar, 2011 yılında 17 milyar, 2012 yılında 22 milyar, 2010 yılında 33 milyar, 2014 yılında 37 milyar ve 2015 yılından itibaren ise yılda 40 milyar metre küp olacak. Özbek doğalgazı da zaman içerisinde bu hattan Çin'e ulaştırılacak. Kapasitenin artırılması için rafineri tesislerinin inşaatı ve ek boru hattının yapımı da devam ediyor.
 

4 milyar dolarlık kredi anlaşması

Öte yandan Türkmenistan hükümeti ile Çin hükümeti arasında Güney Yolöten sahasındaki doğalgaz yataklarının işletilmesi için 4 milyar dolarlık kredi anlaşması imzalandı. Türkmenistan'ın 24,6 trilyon metre küp doğalgaz, 20,8 milyar ton petrol rezervi bulunduğu tahmin ediliyor. Türkmenistan 2009 yılında İran'a 14 milyar metre küp doğalgaz satarken, Rusya ile 2008 yılı sonunda yıllık 50 milyar metre küp doğalgaz alım satım anlaşması imzalamıştı. Ancak Nisan 2009'da Türkmen doğal gazını Rusya'ya ulaştıran Merkez 1 boru hattında meydana gelen patlamadan sonra Rusya'ya doğalgaz sevkıyatı durdurulmuştu.