Türkiye e-devlette sonuncu

Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü'nün "Bir Bakışta Hükümetler 2009" raporu açıklandı. Rapora göre, kamunun gelirleri OECD ülkeleri arasında büyük farklılıklar gösteriyor. Türkiye'de devlet gelirleri GSYİH'sının üçte birine ulaşırken rakam Norveç'te GSYİH'nın yüzde 60'ına kadar çıkıyor. Türkiye e-Devlet'te OECD sonuncusu olurken, 2003-2008 yılları arasında genişbant internet aboneliğinde de sondan ikincilikte bulunuyor.

Devlet gelirlerinin GSYİH'ya oranı ölçüsü sosyal devlet ilkesinin kağıt üzerinde kalmaması ya da devletin etkin mali örgütlenmesini gösteren ölçülerden biri olarak kabul ediliyor. Raporda ülkeler tarafından toplanan gelir miktarının, hükümetlerin sağladığı mal ve hizmetler ve bunların üretim yöntemiyle, tarihi ve siyasi kararlarla ilgisi bulunduğu belirtildi. Hükümetlerin vergi indirimi gibi destekler sağlamaları durumunda kamu gelirlerinin GSYİH'ya oranının düşeceği örneği verilen raporda, bütçe açığı ve borç miktarıyla ilgili hedefler içeren AB üyesi olma ve Maasricht kriterleri gibi şartların da geliri etkilediği kaydedildi.

Rapora göre, İskandinav ülkeleri diğer ülke gruplarından ortalama GSYİH'larının yüzde 10'u daha yüksek devlet geliri elde ediyor. Ancak İskandinav ülkelerinde bireyler ve hanehalklarına yönelik sosyal yardımlar vergilendiriliyor ve vergi gelirlerinin yüzde 3-4 gibi bir bölümünü oluşturuyor. Birçok ülkede, GSYİH payları itibarıyla gelir ve harcamaları düşüren sosyal yardımlar vergilendirilmiyor.

Sosyal devletin güçlü olduğu ülkelerde devlet gelirleri yüksek

Değerlendirmeye alınan 30 OECD üyesi ülke arasında devlet gelirleri GSYİH'sının yüzde 60'ı olan Norveç ilk sırada yer aldı. Yaklaşık oranlarla Danimarka, İsveç, Finlandiya, Norveç'i izledi. Altıncı sıradaki Fransa'da devlet gelirleri GSYİH'nın yarısı düzeyinde. OECD üyesi ülkelerde GSYİH'ların ortalama yüzde 40'ı devlet geliri haline dönüşüyor. Anayasa'da sosyal devlet olduğu belirtilen Türkiye'de devlet gelirleri GSYİH'nın yaklaşık yüzde 31'ini oluşturuyor. Türkiye bu sonuçla OECD ülkeleri arasında sondan ikinci oldu.

Sosyal devlet ilkesinin güçlü uygulandığı özellikle İskandinav ülkeleriyle kıyaslandığında bu ülkelerde devlet gelirlerinin Türkiye'nin iki misli olduğu ortaya çıkıyor. Rakamlar Türkiye'de sosyal devlet ilke ve uygulamalarının yetersiz kaldığı, sosyal devlet uygulamalarının yerini reklam, propagandaya dönük "hayır hasenat" işlerinin aldığı eleştirilerine dayanak oluşturuyor.

Türkiye'nin üzerinde, OECD ortalamasının altında devlet gelirine sahip bulunan Slovak Cumhuriyeti, Kore, ABD, Japonya, İsviçre, Avustralya, İrlanda, Yunanistan, Lüksemburg, Polonya, İspanya, Kanada, Çek Cumhuriyeti, İngiltere gibi ülkelerde devlet gelirleri, GSYİH'ların yüzde 30-40'ı bandında bulunuyor.

Japonya'da 20 yılda 20 hükümet

OECD Hükümetler Raporuna göre, 1988-2008 yılları arasındaki 20 yılda Japonya'da 20 hükümet kuruldu. 20 yılda Türkiye ve İtalya'da 15, Polonya'da 16, Yunanistan ve Kanada'da 10 hükümet iş başına geldi.

Koalisyon hükümeti şampiyonu Japonya

20 yıl içinde Japonya'da 15, İtalya'da 14, Polonya'da 12, İzlanda, Danimarka ve Avusturya'da 9, Hollanda ve Belçika'da 8, Türkiye'de 7 koalisyon hükümeti kuruldu.

Bakan ve bakanlık sayıları

Hükümetler Raporuna göre, OECD'nin bakanlar kurulu en kalabalık ülkesi Kanada'dan sonra Türkiye. Kanada kabinesinde 27 bakan görev yapıyor. Türkiye'de Bakanlar Kurulu'nda 25 Bakan sandalyeye sahipken İngiltere'de 23, İsveç'te 22, İtalya'da 21, Yeni Zelanda, Finlandiya ve Avustralya'da 20 bakanlı hükümetler iş başında bulunuyor. OECD üyeleri Fransa'da 17, Almanya'da 16, Japonya'da 15, İsviçre'de ise 7 bakanlı hükümetler görev yapıyor.

E-devlet sonuncusu

Raporda OECD ülkeleri e-Devlete hazır olma durumu açısından da sıralandı. İskandinav ülkeleriyle ABD'nin e-Devlet hazırlığı sıralamasında başlarda yer aldığı listede Türkiye en son sırada yer aldı. Vatandaşların elektronik ortam aracılığıyla işlerini çözmelerine ortam yaratan devletler sıralamasında Yunanistan, Slovak Cumhuriyeti, Meksika, Polonya, Portekiz ve Macaristan gibi ülkeler Türkiye'nin üzerinde yer aldı.

Bir başka sıralamada 2008 itibarıyla başta internet uygulamalarında kullanılan genişbant iletişim abonelikleri için yapıldı. Yine İskandinav ülkelerinin üst sıralarda yer aldıkları sıralamada, 100 kişide 37 kişinin genişbanta eriştiği Danimarka birinci oldu. 100 kişide 7 kişinin genişbant erişimi bulunan Türkiye sondan ikinci, 5 kişinin eriştiği Meksika ise sonuncu oldu. OECD ülkelerinde 100 kişide ortalama 22 kişi genişbanta erişebiliyor.

Türkiye'de devletin işveren konumu düşük

Raporda belediyeler dahil merkezi ve yerel kamu kurumlarında çalışanların genel istihdam içindeki payları da ülkeler itibarıyla ele alındı. Buna göre, yine İskandinav ülkelerinde devlet kurum ve kuruluşları istihdamda en büyük payı taşıyorlar. Norveç'te iş gücünün yüzde 29'u kamu kurum ve kuruluşlarında çalışıyor, Japonya'da ise devlet kuruluşları istihdamın yüzde 5'ini sağlıyor. Türkiye'de devlet kuruluşlarında çalışanlar işgücünün yüzde 10'una yakın bir oranını oluşturuyor.