Tercüman-ı Ahval'in 150. yılında fikir gazeteciliği

İÜ'nin Rektörlük Binası'ndaki Doktora Salonu'nda yapılan ''Tercüman-ı Ahval'in 150. Yılında İstanbul'da Fikir Gazeteciliği'' sempozyumu, Kültür ve Turizm Bakanlığı Müsteşarı İsmet Yılmaz, Prof. Dr. İlber Ortaylı, Prof. Dr. Aydemir Okay, Prof. Dr. Korkmaz Alemdar, Prof. Dr. Suat Gezgin, Doç. Dr. Orhan Koloğlu, Dr. Uğur Gündüz gibi çok sayıda akademisyen ve öğrencinin katılımıyla başladı.

Sempozyumun açış konuşmasını yapan İÜ İletişim Fakültesi Gazetecilik Bölümü Başkanı Prof. Dr. Gezgin, Tercüman-ı Ahval'in ülke aydınlarının bir buluşma ve direnç noktası olduğunu ifade ederek, gazetenin yayın hayatı sürecindeki özgürlükçü tutumundan bahsetti.

Gazetelerin öncelikle bir eğlence aracı olmadığını ifade eden Prof. Dr. Gezgin, ''Tüm olumsuz örneklere karşın, gazetenin ve gazeteciliğin bir fikir erdemliliği olduğunu kabul etmek gerekir. Gazeteler, sorgulayan, kamusal sorumlulukları ve yükümlülükleri olan bir meslek alanıdır. Şinasi'nin de dile getirdiği gibi, özgürlüğün bir aracıdır gazeteler. Günümüz örnekleri ne yazık ki karanlık bir tablo ortaya çıkarıyor. 150 yıl önce Tercüman-ı Ahval'in başına gelenler, bugün farklı uygulamalarla yaşanıyor. Tüm olumsuzluklarına karşın, Türk basınında bir iyi kökün olduğunu biliyor ve bu kökün iyi bir filiz vereceğine inanıyorum'' dedi.

İÜ İletişim Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Aydemir Okay da matbaanın icat edildikten 300 yıl sonra Osmanlı İmparatorluğu'na getirilmesinin gazete ve gazeteciliği etkilediğini kaydetti.
Tercüman-ı Ahval'in yayımlanmasıyla birlikte, Türk basınında ilklere imza atıldığını belirten Okay, ''Tercüman-ı Ahval, baş yazı anlayışını oluşturan, haber ve diğer yazılar arasındaki ayrıma yer veren ilk gazete olarak karşımıza çıkmıştır. Eğitim sistemiyle ilgili bir yazısından dolayı da ilk defa iki hafta süreyle kapatılmıştır. Birtakım eleştiriler gündeme geldiği zaman basının denetlenmesi de gündeme gelmiştir. Bugün açılan bu sempozyumumuzun amacı, Tercüman-ı Ahval gazetesinin başlatmış olduğu 150 yıllık fikir gazeteciliği içerisindeki gelişimi sergilemektir'' diye konuştu.

Kültür ve Turizm Bakanlığı Müsteşarı İsmet Yılmaz da Tercüman-ı Ahval gazetesinin Türk basın kültürüne önemli katkılarda bulunduğunu söyledi.

Fikir gazetelerinde, bazen fikir adamlarının ön plana çıktığını ifade eden Yılmaz, ''Şinasi, Tercüman-ı Ahval'in önüne çıkmıştır. Aynı şekilde Uğur Mumcu ismi, Cumhuriyet gazetesinin çok çok önündedir, Mehmet Şevket Eygi de kendi gazetesinde öyledir'' dedi.

Tercüman-ı Ahval'in, yöneticilere karşı yurttaşların söz söyleme hakkını savunduğunu belirten Yılmaz, şöyle konuştu:

''Özgür basın, demokrasinin olmazsa olmaz koşulu. Basın, milletin gözü, kulağı, sesi. Basın işini hakkıyla yaparsa kamuoyunu yansıtır. Ancak yansıttığı açıyla da kamuoyunu oluşturur, dolayısıyla basının önemli bir rolü vardır.''

Konuşmaların ardından sempozyumun ''açılış oturumu'' yapıldı. Oturum başkanlığını Doç. Dr. Orhan Koloğlu'nun yaptığı oturumda, Prof. Dr. İlber Ortaylı, Prof. Dr. Nesimi Yazıcı ve Prof. Dr. Korkmaz Alemdar, fikir gazeteciliğinin tarihsel gelişimini ele aldı.
''İstanbul'da Fikir Gazeteciliği Meşrutiyet Öncesi Türk Basını (1828-1876)'' isimli oturumla devam eden sempozyumda, yarın, fikir gazeteciliği bugüne kadar ele alınacak.