Tekke ve Zaviyelerin Açılmasını Kimler İstiyor?

29 Ekim 1923’te yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin tüm dünyaya laik, demokratik, insan haklarına saygılı çağdaş bir hukuk devleti olduğu ilan edildi. Ulusun ve devletin yönü bu temel kavramlara döndürüldü. Geçmişin yöneticilerinin saltanat ve istibdada dayanan, halkı ümmet, kul olarak gören anlayışıyla ortaçağ karanlıkları yaşayan Osmanlı Devleti’nin tamamen son bulduğu, Atatürk ve arkadaşları tarafından ortaya konuldu.

Yeni devletin, Cumhuriyetin nitelikleri, temelleri üzerine inşa edilmesi devrim yasalarının getirilmesi ile mümkün olabilecekti. Bu bağlamda 3 Mart 1924 tarihli üç devrim yasası çıkarıldı. Bu yasalar halifeliğin kaldırılması, öğretimin birleştirilmesi, Şeriye ve Evkaf Bakanlığı’nın kaldırılması yasaları idi.

Her üç yasanın temelinde laiklik ilkesinin yerleşmesi vardı. Halifelik kaldırılmak zorundaydı, çünkü Tanrı’nın yeryüzündeki temsilcisi anlayışı çağdışıydı. Laiklikle bağdaşmıyordu. Şeriye ve Evkaf Bakanlığı kaldırılmalıydı çünkü devletin laik olması gerekiyordu. Öğretim birleştirilmeliydi, çünkü 479 adet olan Abdülhamit medreselerinde okutulan derslerin yüzde 76’sı din dersi, yüzde 5’i matematik yüzde 19’u sosyal ve diğer derslerdi; okullar bilimsel eğitimden uzaktı, çağdaş okullara dönüşmeliydi. Bu bağlamda araştıran, inceleyen, sorgulayan, özgür düşünen ve düşüncesini ortaya koyup tartışan bir eğitim sistemi kuruldu. Ancak tekke ve zaviyelerinde hâlâ dini ağırlıklı eğitim yapılmakta idi. Bu eğitimde cemaatlerin, mezheplerin, tarikatların her birinin kendi ritüellerine göre davranış sergilemesi laik eğitim veren okullar ile bağdaşmıyordu. Öyleyse tekke ve zaviyeler kapatılmalıydı. Alevi-Bektaşi tekkelerinin eğitim düzeyi diğer tekkelerden ileri yada farklı diye ayrı tutulamazdı. Kanunun önemini bilen o günkü Alevi Bektaşi önderleri Atatürk’ün ve onun devrimlerinin bekçisi olurcasına tekkelerin kapatılmasına karşı çıkmamıştır. Bugün de aynı görüştelerdir. Tek tük karşı çıkan dernek ve vakıf-federasyon yöneticilerinin dışında Alevi-Bektaşi tabanı olan halk Atatürk ve devrimlerinin daima yanında olmayı sürdürmektedir.

Tekke ve zaviyeleri kapatan yasanın kaldırılmasını kimler neden istiyor?

a- Yeni bir azınlık yaratmak isteyen devletler:

AB ve ABD istiyor, çünkü Türkiye’de Kürt azınlığını yaratmanın yanında yeni bir Alevi azınlığının yaratılmasını bazen açıktan bazen dolaylı olarak destekliyor. AB, ABD’nin Irak’ta Şii-Sünni-Kürt bölgeleri ve federasyonu oluşturmasını model alıyor. Suriye’de de benzer model yaratılması izlenimi dikkatlerden kaçmamalı ve ABD’nin 2009 yılında Türkiye’nin bölünmüş haritasını yayımlaması bu görüşü destekliyor.

b- Özel olarak kurulan ve kurdurulduğu izlenimi verilen bazı Alevi dernek ve federasyonları:

“Alevilik İslam dışıdır” diyerek AB’nin Türkiye’de Alevi azınlığı yaratma projesine bilerek ya da bilmeyerek destek oluyor ve destek alıyorlar. (Lozan’a göre azınlıkları Müslüman olmayan yurttaşlarımız oluşturuyor)

c- Alevi törenlerinde Sünni anlayışı taklit edenler:

Bazı Alevi dernekleri ve vakıfları muharrem orucunu topluca açmak ve siyasilere parti adına konuşmalar yaptırmak ya da “cem”de zikir yapıp dövünmek, dizlere tempolu vurmak, semah yerine sema yaptırmak gibi Sünni anlayışa benzeyen davranışlara yönelerek farkında olmadan asimilasyona neden olmaktadırlar.

d- Atatürk’ü anlamayan bazı dernek yöneticilerinin tutumu:

Tekke ve zaviyeleri Atatürk kapattı diyen bazı Alevi dernek yöneticileri Alevilerin İslam dışı olduğunu da ortaya koyanlarla aynı görüşü paylaşmaktadırlar. AB tarafından bu anlayışla Alevilerin azınlık gösterilmesine neden olmaktadırlar. Bazıları ise tekke ve türbelerin kendilerine verileceği umudunu taşımalarıdır.

e- Cemaatlerin etkinliğine özlem duyanlar:

Tekke ve zaviyelerin kapatılması yasasının Alevilerce girişimde bulunarak kaldırılmasını destekleyen Sünni cemaatlerin ve onlardan siyasi destek alanların perde arkasından desteklenmeleri, doğrudan istekte bulunmayarak bu konuda bazı Alevi derneklerini öne çıkarmaları.

Her ne olursa olsun Alevilerin- Bektaşilerin Atatürk’ten ve onun devrimlerinden vazgeçmeleri gerçekleşmeyecektir; çünkü Aleviler-Bektaşiler, Atatürk olmasaydı bugün çağdaş bir devlet olma yoluna girilemeyeceğini, laikliği, demokrasiyi, hukukun üstünlüğünü, özgürlüğü, eşitliği yaşama olanağının olmayacağını çok iyi bilirler.

Ali Rıza Selmanpakoğlu Hacıbektaş Belediye Başkanı