Suriyeliler olmasaydı raflar boş kalırdı

Konfeksiyon yatırımlarının durması nedeniyle hazırgiyim perakendecileri sıkıntılı günler geçiriyor. Üreticiler ise çalıştıracak işçi bulamamaktan şikâyet ederken sektörün imdadına Suriyeli işçiler yetişti.

Türkiye’de tekstilde 900 bini aşkın kayıt dışı çalışan varken, sektördeki kayıt dışılık ve merdiven altı üretim ise her geçen gün artıyor. Sektörde istihdam edilen Suriyelilerin neredeyse tamamı güvencesiz çalışıyor. Çalışanlar arasında çocuk işçiler de var. Yapılan araştırmalara göre Türkiye’de çalışan toplam Suriyeli sayısı 1.2-1.3 milyon olarak hesaplanıyor.

Türkiye’nin önde gelen hazırgiyim perakende şirketlerinden LC Waikiki Yönetim Kurulu Başkanı Vahap Küçük, ürün tedariğinin yüzde 80’ini Türkiye’den yaptıklarını belirterek, “Türkiye’de konfeksiyon sektöründe yeni yatırım yapılmıyor ve kimse de konfeksiyon sektöründe çalışmak istemiyor. Bu yüzden Türkiye’de özellikle bu yıl ciddi bir talep var, arz talebi karşılayamazdı. Yani Suriyeliler olmasaydı raflarımız maalesef boş kalırdı” diye konuştu.

İlerleme yok

Hacettepe Üniversitesi Göç ve Siyaset Araştırmaları Merkezi (HUGO) ile İltica ve Göç Araştırmaları Merkezi’nin (IGAM) öncülüğünde hazırlanan Suriyelilerle Uyum İçerisinde Yaşamın Çerçevesi “Suriyeliler Barometresi- 2017 (SB-2017)” araştırmasına göre, Türkiye’de geçici koruma altındaki Suriyelierin çalışma hakları Ocak 2016’da düzenlendi. Ancak aradan geçen 2 yıllık dönemde bu hakların kullanımı konusunda yeterince ilerleme sağlanamadı. 2017 sonunda çalışma izni ile iş dünyasına katılan geçici koruma altındaki Suriyeli sayısı 10 binin altında kaldı. Kayıt dışılık ise bu konudaki en ciddi sorun. Suriyeliler bugüne kadar yerel halk için ciddi bir rekabet ortaya çıkarmadı ve yaygın iş kayıplarına neden olmadılar. Bunun nedeni, çok düşük ücretlerde ve Türklerin koşulları ve prestiji itibari ile ilgi duymadığı alanlarda çalışmayı kabullenmeleri.

Gençler çalışmıyor Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği (TGSD) Başkanı Şeref Fayat da, gençlerin artık tekstil ve konfeksiyon sektörünü tercih etmediğini büyük oranda hizmet sektörüne kaydığını vurgulayarak, “Gençleri bu sektöre çekmek zor. Özellikle Doğu ve Güneydoğu’da konfeksiyonlarda daha fazla Suriyeli işçi çalıştırılmaya başlandı. 4+4+4 eğitim sisteminden dolayı çırak da yetişmiyor. Çırak gelmeyince Suriyeli işçiler alınmaya başlandı. Suriyelilerin çalıştırılmasındaki prosedür hızlı işlemediği için çoğu kayıt dışı çalışıyor. Bu sektörü de kayıt dışılığa itiyor. Suriyeli çalıştırmak için defalarca bakanlıklara yazı yazdık ama sürecin hızlandırılmasıyla ilgili bir ilerleme olmadı” diye konuştu. Fayat, merdivenaltı üretimi zaten kontrol edemediklerini vurgulayarak, Suriyelilerin istihdam sorununun acilen çözülmesi gerektiğine işaret etti.

Düşük gelire razılar

Prof. Dr. M. Murat Erdoğan öncülüğünde hazırlanan Suriyeliler Barometresi-2017 (SB- 2017) araştırmasına göre, 9 Kasım 2017 itibari ile sadece “geçici koruma” verilen Suriyelilerin sayısı 3 milyon 303 bin 113’e ulaştı. Türkiye’de sadece 2017’de, yani ocak-kasım aylarında Suriyelilerin sayısındaki artış 468 bin 672 kişi oldu. SB-2017’ye göre, Türkiye’de yaşayan Suriyelilerin yüzde 38.6’sı çalışıyor. Bu oran esas alınırsa, Türkiye’de çalışan Suriyeli sayısı 1.2-1.3 milyon olarak hesaplanıyor. SB-2017’ye göre Türkiye’de çalışan Suriyelilerin yüzde 43.1’i gündelik işlerde, yüzde 40.7’si düzenli işlerde, yüzde 6.2’si ise mevsimlik işlerde çalıştığını ifade ediyor. Türkiye’de ücretli çalışan Suriyeli yanında yüzde 9 oranında da kendi işyerlerini açan yatırımcı bulunuyor. Araştırmada şu tespitlere yer verildi:

* Türkiye’deki Suriyelilerin yüzde 17.2’si Türkiye’de düzenli bir geliri olmadığını, yüzde 45.2’si düşük gelirli olduğunu, yüzde 34.7’si ise orta gelirli olduğunu ifade ediyor.

* Türk toplumundaki algının aksine Suriyelilerin sadece yüzde 30’u son bir yılda herhangi bir kişi ya da kurumdan yardım aldıklarını ifade ediyor. Yani Suriyeliler Türkiye’deki hayatlarını çalışarak idame ettiriyorlar. Düşük ücret nedeniyle çoğunlukla her bir hanede çalışan kişi sayısı birden daha fazla.