Sosyalistler ‘ileri’!

SP.A gitmiş yerini Vooruit (İleri) almıştı. Brükselli bir Flaman olarak zamanında partisinin Tony Blair’in rüzgârına kapılıp SP olan adını pazarlama stratejisi kapsamında SP.A yapmasına bizzat şahit olmuş, partisinin liberalleşmesine tepki göstermişti. Eklenen A, Flamanca “anders”ı yani farklıyı, başkayı simgeliyordu. Temel sosyalist değerlerden uzaklaşılmasına üzülmüştü ama olsun en azından partinin adında “sosyalist” sözcüğü korunmuştu. Şimdi durum farklıydı. Adında sosyalist sözcüğü geçmeyen bir partinin üyesiydi artık. İstifa etmeyi düşünüyordu aslında. Zaten üyelik ödentisini de yatırmamıştı.

1978 yılından önce böyle değildi. Tek üniter bir Belçika Sosyalist Partisi (BSP-PSB) vardı tüm Belçika için. Topluluk reformları sonrası partilerin de Flaman-Frankofon ayrımına gitmesi sonucu Frankofonlar Parti Sosyalist (PS) olarak yoluna devam ederken Flamanlar BSP olarak devam etmişti.

1980’den sonra adından “B”yi atan parti SP adıyla varlığını sürdürdü. Ta İngiltere’den Belçika’ya Blair rüzgârı esinceye kadar. Hokus pokus yapan partisi reklam dünyasının yaratıcı ismi Patrick Janssens ile 2001 yılında isme “A” ekleyerek açılım yaptı. 

Olivia’nın “kahve ister misin, hayatım” sorusuna “sen bana buzdolabından bir bira ver en iyisi” diyerek yanıt verdi. Yılların sosyalisti Arthur birasını yudumlarken zaman tünelinde bir yolculuğa çıktı. 1885 yılının nisan ayında (5 ve 6 Nisan 1885’te) 112 işçi şimdi Kuğu adıyla restoran kafe olarak kullanılan Karl Marx’ın komünist manifestoyu yazdığı Grand Place’taki tarihi binada buluşmuş ve Belçika İşçi Partisi’ni (Belgische Werkliedenpartij - BWP / Parti Ouvrier Belge - POB) kurmuşlardı. Belçika’da sosyalist parti tarihçesi aslında daha eskilere gidiyordu. De Vlaamsche Socialistische Arbeiderspartij (VSAP) 20-21 Mayıs 1877 Belçika’nın ilk sosyalist partisi olarak kurulmuştu. 

1880’de Brükselli sosyalist grupların oluşturduğu, 1878 yılında kurulmuş olan Parti Socialiste Brabançon ile birleşerek Belçika Sosyalist İşçiler Partisi Belgische Socialistische Arbeiderspartij (BSAP) adını aldı.

Bunları düşünürken Flaman Canvas  TV kanalında Vooruit Genel Başkanı 28 yaşındaki Conner Rousseau’yu görünce zaman tünelindeki yolculuktan günümüze döndü. Programda sıkıştırıyorlardı. Öyle ya “1913’te açılan Vooruit, Gent işçi hareketinin eğlence ve sanat merkeziydi. Vooruit adı altında bir de solcu gazete yayımlandı. Gent’te sosyalizm tarihinin simgesi olan ve öğrencilerin akşamları eğlendiği caddelerin yakınında bulunan bina şimdi yıllardır aynı isimle modern bir kültür sanat merkezi olarak faaliyet gösteriyor”du. 

Çocukluk hayali

2018 yılında Gent Üniversitesi’nden  mezun olan Rousseau’ya “niçin partinin adını değiştirdiniz” soruları ile köşeye sıkıştırmayı deniyordu sunucu. Gent’teki Vooruit Kültür Merkezi hiçbir parti ile adlarının çağrıştırılmasını istemiyordu. Tarihi binanın adı Vooruit olarak kalsa da Kültür Merkezi adını değiştirecekti. 

Arthur, pür dikkat dinledi 1.5 yıl önce partisinin başına geçen gençleşme ve değişim simgesi genç genel başkanını: 

“26 yaşında partiyi dönüştürmek için başa geçince ciddi parti içi reformlar yaptık. 1.5 yılda partiyi 21. yüzyılın partisi haline getirdik. Bu değişim ve yenileşmeyi dış dünyaya da göstermemiz gerekiyordu. SP.A adı görevini tamamlamıştı. Yenileşme hamlelerinin doğal sonucuydu parti adının değiştirilmesi. Niçin Vooruit? Son yıllarda sosyalistler kenarda duruyor, oldukça savunmacı ve negatif, kendinden yeterince emin değillerdi. Uzun yıllar her sabah bir afişe bakarak uyandım. Odamda 19. yüzyılla ilgili eski usul çizilmiş olan afişte bir işçi yumruğunu havada kaldırıp ileri uzatmıştı. Afişin yukarısında da “Vooruit” yazıyordu. Bu isim 10-15 yıldır kafamdaydı. Bir gün parti başkanı olup bu ismi koymayı hayal ediyordum. Bu afişi görünce “ha işte bu” demiştim. Mücadele eden, insanlık için uğraşan bir işçi, mücadeleci pozitif. ‘Vooruit’ ayrılmaz bir şekilde sosyalizm ile ilişkili. Geçmişimize bağlılığı ve aynı zamanda gelecek vizyonumuzu vurguluyor.”

Olivia’nın gelip yanına oturduğunu fark etmemişti bile. Biraz önce tereddütle alıp kenara koyduğu parti üyelik kartını alıp umutla cüzdanına yerleştirdi.Önceki üyelik kartını çıkardı cüzdanından. Olivia’nın “Vooruit (İleri) adı partiyi ileriye taşıyabilecek mi” sorusuna “ileride göreceğiz” diye yanıt verdi. “Parti adını SP.A yaptığında bu işe yaramıştı ama artırılan oylar daha sonra korunamadı?” diye ekledi.

“Bak Frankofon sosyalistleri PS’e, kuruldukları 1978 yılından beri adlarını hiç değiştirmediler” dedi Olivia. Frankofon partilerde de tek tük isim değiştiren partiler vardı ama Flaman partileri arasında isim değiştirmek moda olmuştu. Yasal nedenlerden dolayı adını değiştiren ırkçı parti ya da bir partinin dağılmasından doğan yeni partiler (Volksunie’den N-VA ve Spirit partilerinin doğması) dışında Flaman Hıristiyan demokratları, Liberalleri ve Yeşilleri de isimlerini değiştirmişlerdi.

Oylar geldiği gibi gitti...

Parti adı değiştirmede bir başarı öyküsü de Guy Verhofstadt’a aitti. Arthur Olivia’ya anlatmaya başladı: “1992 yılında PVV (Partij voor Vrijheid en Vooruitgang) adını VLD (Vlaamse Liberalen en Democraten) yaptı, partide değişim rüzgârı estirerek daha geniş kitlelere açtı. 2002 yılında VLD, SP.A ile birlikte Flaman bölgesinin en büyük partileri oldular. Ancak isim değiştirme operasyonuyla gelen oylar çabuk gitti ve eski seviyelere düştü. 2007 yılında Verhofstadt parti adına ‘Open’ ekleyerek Open VLD yaptı ama bu beklenen başarıyı getirmedi.”

“Geç olmadı mı, yatalım artık. Sabah aşı olmaya gideceksin” diyerek sözünü kesti kocasının Olivia. Arthur sabah erkenden uyanıp aşı merkezinin yolunu tuttu. Brüksel’de genç nüfusun ve aşı karşıtlığının Flaman ve Valon Bölgeleri’ne göre fazla olması nedeniyle sıra yaşlılara daha çabuk geliyordu. Tam randevu zamanında aşı merkezindeydi. Hemşire “sağ mı, sol mu” diye sorunca otomatik bir refleksle sol omzunu açtı Arthur. 

erdincutku@binfikir.be