Sigara bağımlılığı ölümcül hastalıkların sebebi

Memorial Hizmet Hastanesi Göğüs Hastalıkları Bölümü’nden Uz. Dr. Yelda Turgut Çelen, “9 Şubat Dünya Sigarayı Bırakma Günü” öncesinde sigaranın neden olduğu hastalıklar hakkında bilgi verdi. 

Sigara yaşamınızdan çalıyor

Araştırmalara göre sigara içenlerin yaşam süreleri ortalama 15 yıl kısalmaktadır. Sigara içen kadın ve erkeklerin hiç sigara içmemiş olanlara göre orta yaş döneminde (35-69 yaşları arasında) hayatlarını kaybetme riskleri daha yüksektir. Kısaca sigara içenler, içmeyenlere göre daha genç yaşta, genellikle nefes darlığı ve düşük yaşam kalitesi ile hayata veda etmektedirler.

Sigara içenlerde ani kalp ölümleri daha sık görülüyor

Tüm dünyada en sık ölüm nedeni olan kalp hastalığının en yaygın sebebi sigara içiciliğidir. Sigara içmek vücuttaki tüm damarlara zarar verir. Hem periferik damar hastalığı (kol ve bacaklarda zayıf kan dolaşımı) hem de koroner arter (kalp damarları) hastalığına neden olur. Sigara ve içerisindeki maddeler damar sertleşmesi olarak bilinen ateroskleroza yol açarak  damarlarda daralma ve tıkanmaya neden olur. Koroner arter hastalığı ve kalp krizi bu mekanizma ile sıklıkla sigaraya bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Kalp krizinden ani ölüm için en büyük risk faktörü sigara bağımlılığıdır. Sigara ile ilişkili bu kalp hastalığı uzun vadede kalp yetmezliğine neden olmaktadır. Ayrıca sigara içilmesi ile kalbe daha az oksijen ulaşması sonucu kalp ritim bozukluklarına neden olur.

Beyin kan damarlarının da toksik maddelerden etkilenmesi sonucu sigara içenlerde inme daha sık oranda gelişmektedir. Sigara bırakılmasını takiben bu risk ciddi oranda azalır.

Sigara solunum yolu hastalıklarına yol açıyor

Sigara dumanında solunum yolları ve akciğerleri tahriş eden kimyasallar ve parçacıklar vardır. Sigara içen insanlarda, vücut balgam ve öksürük yaparak bunları temizlemek için çalışır. Sabah erken saatlerde ortaya çıkan sigara öksürüğü bu maddeleri temizlemeye çalışan akciğer fonksiyonlarından kaynaklanır. Uzun vadede ise bu temizleme mekanizması hasar görerek çalışmayı durdurur, akciğerler enfeksiyona ve tahrişe açık hale gelir. Bu nedenle sigara içenler içmeyenlere göre daha sık oranda üst ve alt solunum yolu enfeksiyonuna yakalanmaktadırlar.

KOAH en çok sigara içenleri seviyor

Sigara öksürüğü, sıklıkla akciğerlerin sıkıntı yaşamaya başladığı ve kronik akciğer hastalığının geliştiğinin ilk habercisidir. Sigara içenlerin akciğer fonksiyonları kısa ve uzun vadede içmeyenlere göre çok daha hızla bozulur. Bu nedenle hastalar başlangıçta sigara öksürüğü ile beraber fiziksel aktivite sırasında çabuk yorulmaya başlarlar. Bunu genellikle kronik bronşit izler ve dikkate alınmadığı takdirde amfizem ve KOAH adı verilen hastalıklara neden olur. Ne yazık ki; KOAH’ın nedeni %98 oranında sigaradır. Hiç sigara içmeyenlere göre erkek sigara kullanıcıları 12 kat, kadınlarda 13 kat daha sıklıkla KOAH’a bağlı yaşamlarını yitirmektedirler.

Hamile kadınlar sigara kesinlikle kullanmamalı

Gebelikte sigara kullanımı daha fazla sıklıkta düşük, erken doğum riski, ölü doğum, bebek ölümü, düşük doğum ağırlığı ve ani bebek ölümü sendromu (SIDS) ile bağlantılıdır. Hamile kadınlar sigara içmediklerinde çocuk ölümlerinin % 5’inin önlenebileceği gösterilmiştir. Sigara içerisindeki maddeler kan dolaşımına geçip, bebeğe daha az oksijen gitmesine yol açmakta ve büyümesi için gerekli hayati besin maddeleri almasına engel olmaktadır. Çocuk doğduktan sonra aynı evin içerisinde sigara içilmesi ise bebeğin ileride astım hastası olma riskini artırmaktadır.

Sigara akciğerlerin düşmanı

Akciğer kanseri kansere bağlı ölümlerin en sık nedenidir. Akciğer kanserine bağlı ölümlerin erkeklerde %90, kadınlarda %80i sigaraya bağlı oluşmaktadır. Sigara içen erkekler içmeyenlere gore 23 kat, kadınlar ise 13 kat daha fazla akciğer kanserine yakalanmaktadırlar. Sigaraya bağlı oluşan kanser sadece akciğerlerde olmayıp, vücudun farklı bölgelerinde ortaya çıkabilir. Sigaraya bağlı kanser gelişimi, kullanılan sigara sayısı ve kullanım süresine bağlı olarak artar ve sigaranın bırakılmasını takiben azalır.