Seçim sistemi değişiyor... Daraltılmış bölge sistemi gündemde

Nisan ayında yapılan referandum oylaması sonucu yapılan anayasa değişikliğine göre 2019’da gerçekleştirilecek cumhurbaşkanlığı seçimlerine yeni sistemle gidilecek. Hükümete yakınlığıyla bilinen Yeni Şafak gazetesi, AKP’de oluşturulan 12 kişilik bir heyetin yeni seçim sistemi ile ilgili hazırlıklara başladığını yazdı.

 2019’a kadar değişecek kanunlar arasında Siyasi Partiler ile Seçim Kanunu da bulunuyor. 12 kişilik ekip, Seçim Kanunu üzerinde çalışıyor. Üzerinde çalışılan seçim sistemleri arasında öne çıkan daha önce de Tayyip Erdoğan’ın dile getirdiği 'daraltılmış tercihli sistem.'

YENİ SİSTEMLE 2019'A

 16 Nisan referandumu ile kabul edilen Anayasa'ya göre, Türkiye parlamenter sistemden cumhurbaşkanlığı sistemine geçti. 2019’da yeni sistemle ilk kez seçime gidilecek. Anayasa değişikliği nedeniyle uyum yasaları adı altında çokça kanunda değişiklikler yapılacak. Değişiklik yapılacak kanunlar arasında Siyasi Partiler Kanunu ile Seçim Kanunu da yer alıyor. AKP’de 12 kişiden oluşan bir ekip, Seçim Kanunu üzerinde çalışmalar yürütüyor. Hem seçim barajı hem de seçim sistemi üzerinde kapsamlı çalışmalar yapan AKP’deki ekip, yeni döneme en uygun seçim sistemi için bütün seçenekleri masaya yatırmış durumda.

KONTENJAN VEYA TÜRKİYE VEKİLLİĞİ

 Anayasa değişikliği ile milletvekili sayısı 550’den 600’ye çıkarıldı. Seçim barajının yanı sıra Türkiye vekilliğinin de ele alındığı çalışmada, 100 vekilin partilerin oy oranlarına göre tahsis edilmesi de konuşulan konular arasında yer alıyor. Türkiye milletvekilliği kabul görmezse, daraltılmış tercihli sitemde bazı sıralamaların kontenjan olarak ayrılıp tercih dışı tutulması öngörülüyor. Kontenjan sırada aday gösterilen vekil adayları tercih dışı seçilecek.

 1991’DE UYGULANMIŞTI

 Bu sistemde partiler, her seçim bölgesi için milletvekili sayısının iki katı aday gösterecek. Seçmen, tercihi ile sıralamayı değiştirecek. Her seçmen sadece bir milletvekiline oy verebilecek. Oy pusulalarında her partinin o seçim bölgesindeki milletvekili adaylarının isimleri yer alıyor. Vatandaş oy kullanırken, önce partiyi tercih ediyor ardından da milletvekilini seçiyor. Daraltılmış tercihli sistem Türkiye’de en son 1991 seçimlerinde uygulanmıştı. Bu seçimlerde çifte baraj getirilmişti.

AKP İÇİN AVANTAJ SAĞLIYOR

 Daraltılmış bölge seçim sistemi matematiksel olarak en çolk oy alan partiye eşitsiz şekilde avantaj sağlarken; 3 ve 4. sırada yer alan partilerin bu seçimde mevcut vekil sayısına ulaşamayacağı belirtiliyor.

Bu sistemde bağımsız adayların seçim kazanma şansı ise neredeyse sıfır. Seçim çevrelerinin daraltılması, büyük partilerin lehine, küçüklerin aleyhine sonuç veriyor. Bu durum da anayasadaki temsilde adalet ilkesiyle çelişen bir duruma yol açıyor.