Samsun’da zor yarış

19 Mayıs’ın 100. yılının Samsun için önemi çok büyük olmasına karşın, 31 Mart’ta yapılacak yerel seçimlerde Atatürk’ün kurduğu, ilk genel başkanı olduğu Cumhuriyet Halk Partisi’nin (CHP) Samsun’da büyükşehir belediye başkan adayı çıkarmaması yurttaşların tepkisine yol açtı. İYİ Parti’nin gösterdiği ve Millet İttifakı’nın adayı 26. Dönem CHP Samsun Milletvekili Hayati Tekin olması tepkileri dindirdi.

Samsun Büyükşehir Belediye Başkanlığı için AKP adayı (Cumhur İttifakı) 60. Hükümette Bayındırlık ve İskan Bakanlığı görevini üstlenen Mustafa Demir, İYİ Parti adayı (Millet İttifakı) 26. Dönem CHP Milletvekili Hayati Tekin, bağımsız aday 25 ve 26. dönemde MHP’den milletvekili seçilen, MHP Grup Başkanvekili gibi görevlerde bulunan ve partiden ihraç edilen Erhan Usta, Saadet Partisi adayı Salih Şen, Demokrat Parti adayı Zeki Sayar yarışacak. Ancak yarış AKP adayı Mustafa Demir, İYİ Parti adayı Hayati Tekin ve bağımsız aday Erhan Usta arasında geçecek. 31 Mart 2019 Pazar günü yapılacak yerel seçimlerde Samsun’da 1322 sandıkta 970 bin 989 yurttaş oy kullanacak.

Demir’in projeleri

“Cumhurbaşkanımızın gücünü de arkamıza alarak çok çalışacağız” diyen AKP adayı Demir projelerini şöyle sıralıyor: “Ulaşımdan, kentsel dönüşüme, otopark, Samsun Fuarı, Samsunspor için yeni tesisler Gülsan Sanayi Sitesi bölgesinde yapılacak. Çevre düzenlemeleri, Saathane Meydanı projesi, ilçe minibüsleri için terminal, yeni kongre ve kültür merkezi, raylı sistemin havaalanı ve Taflan’a kadar uzatılması, Mert Irmağı çevre düzenlemesi.”

Tekin’in vurgusu işsizlik

Seçim çalışmalarını yoğun bir tempoda yürüten İYİ Parti adayı Hayati Tekin, sahada vatandaşın nabzını tuttuklarını ve milletin AKP’ye sandıkta ciddi bir cevap vereceğini gözlemlediğini anlatıyor. Belediye başkanlığı, milletvekilliği yaptığını Samsun halkını iyi tanıdığını anlatan Tekin, “Şehir sıkıştı, otopark sorunu had safhada. İşsizlik deseniz almış başını gidiyor. Şehirde suç oranında ciddi artışlar söz konusu. Sanayi gelişmiyor, ticaret durma noktasına gelmiş halde. Ben 15 yıl belediye başkanlığı yaptım. Bu işler nasıl çözülür bilirim. Bizim partimiz olmayacak. Tüm Samsunluların oylarına talibim. Bu şehri gelecek yüzyıla taşımak için şehri güneye doğru büyütmemiz gerekiyor. Tüm projelerimizi hazırladık. Artık Samsun’da üst üste binen binalar, güneş görmeyen evler, yeşil alan ve otoparksız yapılaşmalar olmayacak.”

Usta’nın kalkınma modeli

Bağımsız aday Erhan Usta, “Arkamda ne sermaye kesini var ne de cemaat var” diyor. MHP Grup Başkanvekili olduğu dönemde İYİ Parti’nin “Emeklilikte Yaşa Takılanlar” teklifinin Meclis gündemine alınmasına destek verdiği için MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin kararıyla grup Başkanvekilliğinden alındı, daha sonra ihraç edildi. MHP’de siyaset yapma imkânı “elinden alındıktan” sonra bazı siyasi partilerden büyükşehir belediye başkanlığı için adaylık teklifleri aldığını söyleyen Erhan Usta, “Bu teklifleri bir hesaplaşma veya intikam aracı olarak görmedim. İkbal uğruna siyasi duruşumu ve tavrımı değiştirmedim. Fırsatçılık yapmak, makam mevki kovalamak benim hamurumda olan şeyler değildir” diyor. Erhan Usta, Samsun’un verimli ovalarına, stratejik konumuna, hava, deniz, kara ve demiryolu ulaşım imkânlarına rağmen sürekli geriye gittiğini söylüyor.

Usta, “Çarşamba ve Bafra ovalarımız var ama konserve, salça, meyve suyu fabrikamız yok, soğuk hava depomuz yok, Bunlar olmadığı zaman ürün pazara geliyor, yarısı tarlada kalıyor, yarısı para etmiyor. Hem üretici hem tüketici mağdur oluyor. Meyve suyumuz, salçamız dışarıdan geliyor. Görev gelir gelmez bu tesisleri kuracağız. Samsun, bölgenin tarım merkezi olacak” diyor.

DENİZ YILDIRIM'DAN SAMSUN İZLENİMLERİ

MHP seçmeni belirleyici olacak 

Samsun önemli bir üretim ve ticaret merkeziydi geçmişte. Tütünüyle, verimli ovalarıyla, fabrikaları ve limanıyla. Bugün Cumhuriyetin üretim ekonomisinin yerinde yeller esiyor. İktidarın AVM, inşaat ekonomisi programı her yeri olduğu gibi Samsun’u da olumsuz etkiledi. Kurtuluş’un ilk adımlarının atılmasının yüzüncü yılında Erdoğan’ın bu tabloyu tersine çevirmek için en önemli vaadiyse Samsun’u kenevir üretim merkezi yapmak oldu. Ama bir yanıyla da önemli bir gösterge. Demek ki sadece “beka” demek yerel kampanya için yetmiyor. Ekonomi bu seçimin merkezinde.

Samsun geçmişten beri merkez sağ geleneğin etkili olduğu şehirlerden birisi. Demokrat Parti, Adalet Partisi, ANAP, DYP geleneği şehre hep damga vurdu. Örneğin Refah Partisi 1994 seçimlerinde Ankara ve İstanbul gibi metropol kentlerin belediyelerini alabilirken, Samsun’da siyasal İslamcı gelenek aynı başarıyı uzun süre gösteremedi. Öyle ki siyasal İslamcı geleneğin partilerinin Samsun’da ilk kez belediyeyi alması, AKP’nin ANAP’tan Yusuf Ziya Yılmaz’ı transfer etmesiyle 2004 yerel seçimlerinde mümkün oldu.

Doğrudan Milli Görüş kadro ve söylemleriyle seçim kazanılamayan yerlerde önce yerleşmek, seçmendeki yargıyı kırmak ve yerel kaynakları yöneterek etki alanını adım adım genişletmek için merkez sağdan transfer yaparak belediye alma stratejisi, aslında AKP’nin genel olarak Karadeniz’de izlediği ana stratejiydi. Bugün AKP’nin en yüksek bölgesel oy oranlarına eriştiği yerlerde Karadeniz’in başa güreşmesi, bu stratejinin etkili olduğunun kanıtı. Merkez sağın çöküşü sonrasında AKP bu şehirde boşluğa doğru en fazla genişleyen parti olmayı başardı. Muhalefetin İYİ Parti etrafında ittifak yapması, biraz da Samsun’un bu “merkez sağ” geleneğine dönük siyaset okumasının ürünü gibi görünüyor. Öte yandan son seçimlerle birlikte Samsun’da “merkez sol” toplam oy oranı yüzde 18’e gerilemiş durumda. Tarihsel seyir ve pusuladaki partiler bakımından Samsun’da sağ siyasetin açık hegemonyasını ilan ettiğini söylemek mümkün bu yerel seçimle birlikte.

Diğer yandan ANAP, yani merkez sağ kökenli AKP’li belediye başkanı Yusuf Ziya Yılmaz uzun süreli başkanlığı sonunda 24 Haziran’da milletvekili olmak için “istifa etti”. Bu kez aday, MÜSİAD geleneğinden gelen, şehirde AKP kurucu il başkanlığı da yapmış eski bakan Mustafa Demir. Bir bakıma AKP Samsun’da ilk kez kendi siyasal geleneğinden bir isimle yarışa giriyor.

Dayanıklılık sınavı

Ekonomik krizin etkileri bir yana, siyasi açıdan da Cumhur İttifakı’nın dayanıklılık sınavına tabi tutulduğu şehirlerin başında da Samsun geliyor. Özellikle ittifakta ilçe belediyelerinin paylaşımı sırasında MHP’nin hakkının yenildiğini düşünen MHP Samsun Milletvekili Erhan Usta’nın itirazları ve AKP il yönetiminin karşı açıklamalarıyla Samsun bir anda “ittifak”ın kırılgan yapısının gözler önüne serildiği bir merkeze dönüşmüştü. Sonuç, ittifakın kendi iç barışını bulmasından çok, MHP’nin itiraz eden kanadının tasfiye edilmesi oldu. Erhan Usta MHP’den ihraç edildi, MHP’ye de kentsel merkez dışında kalan iki ilçede, Asarcık ve Alaçam’da ortak adaylık bırakıldı sadece. Büyükşehirle birlikte AKP 16, MHP ise sadece 2 adaylık almış oldu. Oysa MHP seçmeni Samsun seçiminin kaderini belirleyecek bu seçimde. 24 Haziran’da AKP yüzde 51, MHP yüzde 16 oy alabilmişti. MHP seçmeninin Cumhur İttifakı’nda büyükşehir adayı yok ama MHP’den ayrılanların kurduğu İYİ Parti’nin ve yine MHP’den ihraç edilen Erhan Usta’nın bağımsız adaylığı pusulada. MHP seçmeninin büyük oranda ve arayıştaki AKP seçmeninin de kısmen bu seçeneklere yönelmesi ihtimali, Samsun seçimini doğrudan etkileyebilir. Yine de AKP etkisinin gözle görünür olduğunu belirtelim.

Usta’nın iki ittifakın dışında kalan “bağımsız adaylık” tutumu stratejik açıdan geleceğe dönük bir hamle olarak okunabilir. Diğer yandan Cumhur İttifakı’nın “beka tezi”ne katılmadığını da ilan etmiş oluyor. Zira Usta’nın da kampanyasının ana gündeminde ekonomi var. Aynı zamanda AKP-MHP tabanından alacağı oy oranıyla, İYİ Parti listesinden seçime giren Millet İttifakı ortak adayı Hayati Tekin’i yarışta iddialı duruma getirmesi de mümkün. Zira son seçimlere göre CHP’nin ile İYİ Parti’nin toplam oylarının tek başına büyükşehir belediyesini kazanmaya yetmeyeceği açık. Özetle daha fazlası gerekiyor.