Referandumda kaç kişi oy kullanacak?

Yüksek Seçim Kurulu (YSK) Başkanı Ali Em, 12 Eylülde gerçekleştirilecek halk oylamasına ilişkin bilgi vermek amacıyla YSK'da basın toplantısı düzenledi.

Ali Em, Anayasa Mahkemesi'nin gerekçeli kararının yayımlandığını anımsatarak, YSK'nın Anayasa Mahkemesi'nin iptal kararı gerekçelerini yeniden gözden geçirdiğini ve buna ilişkin kararın dün Resmi Gazete'nin mükerrer sayısında yer aldığını anlattı.

YSK'nın çalışmalarının bir takvim çerçevesinde yürütüldüğünü belirten Em, 12 Eylül 2010 tarihine kadar yapılacak iş ve işlemlerin bu takvimde yer aldığını, takvime ilişkin açıklamaların daha önce kamuoyuna duyurulduğunu ifade etti.

Yurtiçinde muhtarlık askı listelerinin 9 Haziran 2010'da askıya çıkarıldığını ve 22 Haziran 2010'da askıdan indirildiğini söyleyen Em, yurtdışı seçmen kütüğünü ise internet ortamında ilan ettiklerini ve her iki kütüğü 3 Temmuz 2010 tarihi itibarıyla kesinleştirdiklerini ifade etti. Em, ''Şu anda kütüklerimiz 3 Temmuz 2010 tarihi itibarıyla hem yurtiçi hem de yurtdışı kesinleşmiş durumdadır'' dedi.

Em, 12 Eylüldeki referandumda, 49 milyon 446 bin 269 seçmenin 151 bin 546 sandıkta oy kullanacağını, sandıklarda 1 milyon 61 bin 137 kişinin görev alacağını kaydetti.

Seçimlerdeki seçmen ve sandık sayılarına ilişkin bilgi aktardı

Ali Em, bundan önce yapılan seçimlerde yurt içinde ve yurt dışındaki seçmen ve sandık sayılarına ilişkin bilgi aktardı. Em, 28 Mart 2004'deki mahalli idareler seçiminde seçmen sayısının 43 milyon 552 bin 931, sandık sayısının 173 bin 748; 22 Temmuz 2007'deki milletvekili seçiminde seçmen sayısının 42 milyon 533 bin 41, sandık sayısının 158 bin 700; 21 Ekim 2007'deki halk oylamasında seçmen sayısının 42 milyon 629 bin 733, sandık sayısının 134 bin 700; 29 Mart 2009'daki mahalli idareler seçiminde seçmen sayısının 48 milyon 6 bin 650, sandık sayısının 174 bin 902 olduğunu kaydetti.
 

Kadın seçmen daha fazla

Yurt içinde 49 milyon 446 bin 269 seçmenin oy kullanacağı 12 Eylüldeki referandumda, 1 milyon 61 bin 137 başkan ve üyenin görev yapacağını belirten Em, seçmen sayısının cinsiyetlere göre dağılımını da verdi. Em, seçmenlerden 24 milyon 385 bin 321'inin erkek, 25 milyon 60 bin 948'inin kadın olduğunu belirterek, kadın seçmenlerin erkeklerden daha fazla olduğuna işaret etti. Yurt dışındaki seçmen sayısının toplam 2 milyon 556 bin 335 olduğunu söyleyen Em, yurt dışı erkek seçmen sayısının 1 milyon 351 bin 83, yurt dışı kadın seçmen sayısının ise 1 milyon 204 bin 501 olduğunu belirtti. Em, yurt dışında erkek seçmen sayısının kadın seçmen sayısına göre biraz daha fazla olduğunu söyledi.
 

Kimlikte belgelerinde, TC kimlik numarası bulunmalı

Seçmenin hangi kimlik kartıyla oy kullanabileceği hakkında da bilgi veren Em, şunları kaydetti: ''Seçmen kimliğinin tespitinde esas olacak belgeler şunlar, bir defa kimlik belgesi TC kimlik numarasını taşıyacak. Neden? 298 sayılı yasanın 87. maddesinde bu getirildi. Artık kimlik numarasına dayalı olarak biz bütün tespitlerimizi yapıyoruz. Nüfus cüzdanı, eğer seçmen vatandaşlarımız eski kanunun yürürlüğünden önceki nüfus cüzdanları varsa kimlik numarası yoksa bunları bir an önce değiştirmeleri gerekir. Resmi daire ve iktisadi devlet teşekküllerince verilen soğuk damgalı kimlik belgeleri ama yine kimlik numarası olacak. Pasaport, evlenme cüzdanı, askerlik belgesi, sürücü belgesi ve avukatlık kimlik belgesi gibi, kimlik numarası, soğuk damgası olacak, yani seçmenin kimliğini tereddütsüz ortaya koyan resimli de olacak. Bu nitelikteki belgeyle seçmen, sandık kurulu başkanına gittiğinde oyunu kullanacak.''

Belediyeler, köy ve mahalle muhtarlığınca düzenlenen belgelerin geçerli olmadığının altını çizen Em, ''Bu söylediklerimin tek bir istisnası var. Ceza infaz kurumlarında ve tutukevlerinde taksirli suçlardan hükümlü bulunanlar ile tutuklu seçmenlere cezaevi idaresince verilmiş belge, kimlik belgesi yerine geçer. Bu belgede de kimlik numarası olacak'' diye konuştu.
 

Bir sandıktaki seçmen sayısı

Bir sandıktaki seçmen sayısı hakkında da bilgi veren Em, halk oylamasındaki pusulaları gösterdi. Em, ''Bunlardan bir tasarruf ilkeleri, sayım, döküm esasları ve iş durumu yani sandık kurullarının iş durumu, ve diğer birtakım esasları dikkate alarak her sandıkta 400 ile 420 oy kullanılabilecek, seçmen sayısı bu olacak'' dedi. Yurt dışı seçmen kütüğüne de değinen Em, 5749 sayılı kanunla, yasanın bazı maddelerini 2008 yılında değiştirildiğini anımsattı. Buna bağlı olarak yurt dışındaki vatandaşların oy kullanmasına ilişkin yeni birtakım esaslar getirildiğini anlatan Em, ''Bunlar sandıkta oy kullanma, mektupla oy kullanma, elektronik sistemle oy kullanma ve gümrüklerde oy kullanma şeklindeydi. Biliyorsunuz mektupla oy kullanma, Anayasa Mahkemesince iptal edildi. Geriye bize üç tane yöntemle oy verme kaldı'' şeklinde konuştu.

298 Sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun'un 94/E maddesine atıfta bulunan Em, ''Öncelikle yurt dışında bulunan vatandaşlarımızın bir kütüğünün oluşturulması gerektiğini kanun gereği olarak karar aldık ve bunun ilanlarını internet ortamında yaptık. Daha sonra da yurt dışındaki vatandaşların kütüğünü oluşturduk. Bu kütüğü de internet ortamında askıya çıkardık, 3 Temmuz 2010 tarihi itibariyle de kesinleşti'' dedi.

Saat 16.00 itibarıyla 900 yurttaş oy kullandı

Yurt dışı temsilciliklerinin yetersiz olması ve ilgili ülkelerdeki yasal mevzuatlar gereği yurt dışı seçmen kütüğüne kayıtlı seçmenlerin gümrük kapılarında oy kullanmasına karar verildiğini ifade eden Em, 25 gümrük kapısında toplam 98 sandıkta bugün oy kullanma işleminin başladığını ve saat 16.00 itibarıyla 900'e yakın yurttaşın oylarını kullandığını belirtti.

Ankara'da Yurt Dışı Merkez İlçe Seçim Kurulunun oluşturulduğunu, Yurt Dışı Seçmen Kütüğü'ne kayıtlı seçmenlere ilişkin işlemlerin buradan yürütüleceğini anlatan Em, söz konusu kütüğe kayıtlı 2 milyon 556 bin 335 seçmenden, 2 milyon 88 bin 530'unun sadece ülke ve şehir adresinin, 467 bin 804 seçmenin de açık adresinin belli olduğunu vurguladı.

Em, gümrük kapılarında oy kullanacak seçmenlerin Yurt Dışı Seçmen Kütüğü'ne kayıtlı olmaları ve pasaportlarıyla oy kullanabileceklerine işaret etti.

Anayasa değişikliklerine ilişkin olarak TBMM'de grubu bulunan siyasi partiler ile cumhurbaşkanına ''Anayasa değişikliklerinin açıklanması ve tanıtılması amacıyla'' propaganda hakkı tanındığını anlatan Em, propaganda ve yasakların 5 Eylül 2010 tarihinde başlayacağını hatırlattı.

Ali Em, halk oylamasında kullanılacak oy pusulalarının basımına 9 Temmuz 2010 tarihinde başlandığını ve 12 Ağustos 2010'da basımın bitirileceğini ve pusulaların il ve ilçe seçim kurullarına dağıtılacağını ifade ederek, oy pusulası için 70 ton filigranlı kağıt kullanıldığını 50 milyon 965 bin 853 adet de oy zarfının seçim kurullarına gönderildiğini söyledi.

Parmaklar boyanmayacak

Yurt dışı ve yurt içi seçmen kütükleriyle mükerrer oy verme işleminin önleneceğini belirten Em, seçmenlere ilişkin tüm işlemlerin kontrol altında olduğunu, mükerrer oy kullanma şikayeti olmayacağını ve halk oylamasında parmakların boyanması uygulamasına son verileceğini kaydetti.

YSK Başkanı Ali Em, halk oylamasının tüm maliyetinin de 154 milyon 989 bin 528 TL olduğunu ifade etti.

Em, sandık kurullarında çalışanların görevlerine gelmemesi halinde bunun yasal yaptırımı olacağını, bu kişilere idari para cezası verileceğini belirtti.

Halk oylamasında sandık ve seçmen güvenliği konusunda İçişleri Bakanlığı ile gerekli yazışmaları yaptıklarını anlatan Em, İçişleri Bakanlığının valiliklere genelge göndererek, valiliklerin gerekli önlemleri almaları konusunda uyarıldığını söyledi.

"TRT'ye gerekli hatırlatmaları yaptık"

Em, bir soru üzerine, ''Halk oylamasına ilişkin haberler üzerine TRT'ye gerekli hatırlatmaları yaptıklarını'' ifade ederek, ''Yayınların dürüst ve tarafsızlığı çok önemli. Devlet kurumlarının gerekli hassasiyeti göstereceğine inanıyorum. Yazılı ve görsel basının da bize bu konuda yardımcı olmasını istiyorum. Vatandaşın iradesinin sandığa yansıması için YSK olarak gerekli hassasiyeti gösteriyoruz'' dedi.

Halk oylamasına ilişkin olarak basın-yayın organlarının yayınlarını Radyo ve Televizyon Üst Kurulu aracılığıyla takip ettiklerini kaydeden Em, yayınları nedeniyle uyarılacak basın organlarına hakkında bir karar verildiğini, kararın imza aşamasında olduğunu belirtti.

Ali Em, başka bir soru üzerine de halk oylamasında da daha önceki seçimlerde kullanılan SEÇSİS sistemini kullanılacağını anımsatarak, ''Sisteme ilçeden veri giren kişi hata yaptıysa sonuç bize de yanlış geliyor, ama sandıklarda ıslak imzalı tutanaklar var. Parti görevlileri tutanak ile sistemdeki sonuçları karşılaştırsın, varsa hata itiraz haklarını kullansınlar. SEÇSİS ile kimsenin hak kaybı yok, kimsenin şüphesi olmasın. Dışarıdan da sisteme giremezler'' dedi.