Nükleer kriz tırmanıyor

Kuzey Kore’nin şu ana kadar gerçekleştirdiği sanılan en güçlü nükleer denemenin sarsıntıları dünya çapında sürüyor. Güney Kore Savunma Bakanlığı, Kuzey Kore’nin yeni bir füze denemesine hazırlandığını savunurken ABD’den de “nükleer yanıt veririz” tehdidi yükseldi. ABD Başkanı Donald Trump’ın Japonya Başbakanı Şinzo Abe ile telefon görüşmesinin ardından Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada “Başkan, ABD’nin topraklarını ve müttefiklerini tüm diplomatik önlemlerle geleneksel ve nükleer imkanları kullanarak koruma yükümlülüğünü teyit etti” ifadeleri dikkat çekti. Trump daha önce Kuzey Kore’ye karşı askeri seçeneklerin masada olduğunu söylese de ilk kez nükleer silahları gündeme getirmiş oldu. Öte yandan Washington’dan bir diğer sert çıkış ise ABD Savunma Bakanı James Mattis’ten geldi. Mattis, “ABD’yi ya da Guam gibi ABD topraklarını tehdit eden herhangi bir saldırının büyük bir askeri yanıtla karşılık göreceğini” söyledi. Kuzey Kore’nin ortadan kalkmasını istemediklerini ancak “çok fazla seçenekleri olduğunu” kaydetti.

Çin: Adil değil

Trump’ın “ABD’nin Kuzey Kore ile iş yapan bütün ülkeler ile ticareti durdurmayı düşündüğü” açıklaması ise Pyongyang’la yakın ilişkileri bulunan Pekin’in tepkisini çekti. Çin Dışişleri Bakanı Sözcüsü, “Bize göre kabul edilemez olan bir taraftan bu durumu barışcıl yollardan çözmek için çok çaba harcamamız, öte yandan çıkarlarımızın yaptırımlara tabi olması. Bu adil değil” dedi.

‘Radyoaktif bulamadık’

Çin Nükleer Güvenlik Komisyonu ise Kuzey Kore’nin denemesinin ardından sınırlarında radyoaktif madde tespit edilmediğini duyurdu. Pyongyang’ın hidrojen bombası denemesi yaptığı iddiasına Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres’ten de tepki geldi, bunu “istikrar bozucu” olarak nitelendirdi. Bölgede gerilim artarken Güney Kore Savunma Bakanlığı ise Kuzey Kore’nin yeni bir füze denemesine hazırlandığını belirtti. Bunun muhtemelen kıtalararası balistik füze olacağı kaydedildi. Diğer yandan Güney Kore, Pyongyang’a yanıt olarak balistik füzelerin kullanıldığı bir askeri tatbikat da gerçekleştirdi. Tatbikatta, Kuzey Kore’nin nükleer faaliyetlerini yürüttüğü bölgenin hedef alındığı varsayıldı. Ayrıca ABD ile “uçak gemileri ve bombardıman uçakları gibi stratejik varlıkların” konuşlandırılmasının görüşüldüğü duyuruldu.

Barış vurgusu

Bu arada Seul hükümeti Trump’ın önceki gün “Güney Kore, onlara daha önce söylediğim gibi Kuzey Kore’yi yumuşatma konuşmalarının bir işe yaramadığını gördü. Onlar sadece bir şeyden anlar!” çıkışına dikkat çekici bir yanıt verdi: “Kore kardeş kavgası yaşamış bir ülke. Nükleer silahsızlanmayı müttefiklerimizle çalışarak, barışçıl yollardan dayatmaya devam edeceğiz.” İsviçre ise krizin çözümü için arabuluculuk üstlenme önerisinde bulundu.

Rusya ABD’yi uyardı

Moskova, Kuzey Kore’yi bölgede istikrarı bozmaması yönünde uyarırken diğer yandan da bu ülkenin nükleer faaliyetlerini henüz ciddi bir tehdit olarak görmediklerini belirtti. Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Ryabkov, “Şu andaki durumda acemice bir adım, siyasi, askeri bir patlamaya yol açabilir” uyarısında bulundu. Ryabkov, ABD’nin Güney Kore’deki Yüksek İrtifa Bölge Hava Savunma (THAAD) adlı balistik füze savunma sistemi planlarınaysa askeri yanıt verebileceklerini de vurguladı. Seul ve Washington yönetimleri, Kuzey Kore tehdidine karşı THAAD’ın yıl sonuna kadar Güney Kore’nin Seongju kasabasına konuşlandırılacağını açıklamıştı.

'Asıl hedef Pekin'i sıkıştırmak'

Kuzey Kore’nin nükleer denemesinin tek müttefiki Çin’de düzenlenen BRICS Zirvesi’nin ilk gününe denk getirilmesi Pekin hükümeti için utanç verici olarak yorumlandı. Kimi analistlere göre Pyongyang’ın asıl amacı Çin’i ABD ve Kuzey Kore arasında doğrudan görüşmeler yapılması için aracı olmaya ikna etmek. Renmin Üniversitesi’nin ABD Araştırmaları Merkezi Başkanı Şi Yinhong, “Kuzey Kore’nin nükleer ve füze denemelerinin Çin’i gittikçe daha zor bir pozisyona soktuğuna” dikkat çekerken Hong Kong Üniversitesi’nden siyasi bilimler profesörü Pierre Cabestan, Kuzey Kore lideri Kim Jong Un’un amacının Pyongyang’a karşı uluslararası yaptırımlara katılan Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’in üzerindeki baskıyı artırmak olduğunu savundu. Cabestan’a göre Kim’in dikkatli olması gerek zira “Çin Kuzey Kore’nin tek cankurtaranı”. Geçen mayıs ayında da Kuzey Kore’nini iki balistik füze denemesi Çin’in “Bir Kuşak Bir Yol” projesinin ele alındığı zirvede Şi’nin konuşması öncesinde gerçekleştirilmişti. Ancak bazı Çinli analistler Kuzey Kore’ye sert bir yanıt verilmesi gerektiğini düşünse de pazar günkü denemenin hatta hidrojen bombasının kıtalararası füzenin içine yerleştirilebileceği iddialarının bile Şi’nin Kim’i ikna etme yolunda “ellerini kirletmesine” neden olmayacağı görüşünde.

‘Trump görevden alınır’

Öte yandan WikiLeaks kurucusu Julian Assange, ABD Başkanı Donald Trump’ın Pyongyang’dan ötürü Pekin ile ticareti kesme kararı alması durumunda görevinden uzaklaştırılacağını söyledi. Twitter hesabından konuyla ilgili bir açıklama yayınlayan Assange, “Kuzey Kore’nin ticaretinin yüzde 90’ı Çin ile yapılıyor. Eğer Trump ABD’nin Çin’le yaptığı 650 milyar dolarlık ticareti keserse, beklemeksizin görevinden uzaklaştırılacak” ifadelerini kullandı.