Nazilerin nükleer silah planlarını bozan Joachim Ronneberg hayatını kaybetti
2. Dünya Savaşı yıllarında Nazilerin atom bombası yapma planlarından vazgeçmelerine neden olan operasyonu yöneten 'savaş kahramanı' Norveçli Joachim Ronneberg 99 yaşında hayatını kaybetti.
BBC TürkçeRonneberg 1943 yılında Norveç'in güneyindeki Telemark bölgesinde, çok sıkı korunan bir nükleer tesise düzenlenen gizli operasyonu yönetmişti.
2013'te BBC'ye verdiği röportajda Ronneberg, yürüttüğü operasyonun önemini ancak 1945 yılında Japonya'da Hiroşima ve Nagasaki'ye atom bombası atıldığında idrak ettiğini söylemişti.
Ronneberg savaş bittikten sonra radyolarda gazeteci olarak çalıştı ve gençleri savaşın tehlikeleri konusunda bilinçlendiren çalışmalar yaptı.
Norveç Başbakanı Erna Solberg "Ronneberg en büyük kahramanlarımızdan biriydi. Aramızdan en son ayrılan, muhtemelen en çok bilinen direniş savaşçılarından biriydi" dedi.
Telemark kahramanı kimdi?
1919'da Norveç'in Aalesund kentinde doğan Ronneberg, 1940'taki Nazi işgali ardından Norveç'ten kaçmıştı.
O zaman 21 yaşında olan Ronneberg, sekiz arkadaşıyla birlikte bir tekneyle İskoçya'ya giderken, geri dönüp savaşmaya ise kararlıydı.
Almanya o dönemde atom bombası yapabilmek için bol miktarda ağır hidrojenli suya ihtiyaç duyuyordu. Almanya'nın ihtiyacını karşılayabilecek miktarda hidrojenli suyu tedarik edebilecek tek yer ise Norveç'in Telemark bölgesindeki Norsk Hidroelektrik Santrali'ydi.
Bu da santrali direnişçilerin ana hedefi yaptı.
Santrali tahrip etmek üzere 1942'de görevlendirilen ufak ekip başarısız oldu.
Telemark'taki hidroelektrik santrali
Sonraki yıl Ronneberg, beş komandodan daha oluşan bir ekip oluşturarak Gunnerside adlı operasyonun planladı.
Operasyonun 70. yıl dönümünde BBC'ye verdiği röportajda Ronneberg operasyonu yapan ekip için "Sadece birlikte bir iş yapan bir grup arkadaştık" demişti.
Bu ekip 1943 yılının Şubat ayında filmleri aratmayacak bir operasyon yaptı. Paraşütlerle platoya indi, kayakla ülkeyi boydan boya geçti, derin dağ geçitlerini, yarı donmuş bir nehri aştı. En sonunda ise santrale giden demiryolunu kullanarak patlayıcıları yerleştirdi.
Ronneberg "Sıklıkla bunun dönüşü olmayan bir yol olduğunu düşünürdük" demişti.
Patlamanın ardından ekip 320 kilometre kayak kayarak İsveç'e geçti. Bu sırada peşlerinde 3 bin kadar Alman askeri vardı.
Ronneberg yüzünde alaycı bir gülümsemeyle bu yolculuğu "Kayak kayarak geçirdiğim en güzel haftasonuydu" diye anlatmıştı.
Operasyondan sonraki yıl santral ABD uçaklarınca da bombalandı ve Almanlar sonunda nükleer silah hevesinden vazgeçmek zorunda kaldı.
Gunnerside operasyonu 2. Dünya Savaşı'nın en başarılı sabotajlarından biri olarak tarihteki yerini aldı.
Operasyon başrolünde Kirk Douglas'ın oynadğı, 1965 yapımı Heroes of Telemark (Telemark Kahramanları) filmiyle de ölümsüzleştirilmişti.
Operasyon başka birçok kitaba, belgesele ve televizyon dizisine konu olsa da Ronneberg yaşadıklarını anlatma konusunda başlarda oldukça gönülsüzdü.
Ancak 1970'lerde, gençleri savaş hakkında bilinçlendirme çalışmalarına başladıktan sonra sessizliğini bozdu; "Bugünün genç kuşakları barış ve özgürlük için her zaman savaşmaya hazır olmaları gerektiğini anlamalı".