Moskova ile ‘darbe’ baharı

<video:581731>

Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Suriye sınırında Rus uçağının düşürülmesinden 9 ay sonra ilk kez bir araya geldi. Rusya’nın St. Petersburg kentindeki tarihi görüşmeye Türkiye’deki darbe girişimine ilişkin mesajlar damgasını vurdu.

“Çarlar köyü” olarak bilinen Strelna kasabasındaki Konstantinovskiy Sarayı’nda yaklaşık bir saat gecikmeyle başlayan görüşme öncesi Putin’in Erdoğan liderliğindeki Türk heyetini beklerken sıkıntılı olduğunu gösteren görüntüleri kameralara yansıdı. Putin, Türk heyetini karşıladıktan sonra sözü, geçen Kasım’da Türk F16’larının Rus Su-24 uçağını düşürmesine getirdi. “Önceki yıllarda ülkelerimizin ilişkileri benzeri görülmemiş olan bir seviyeye yükselmişti. Fakat uçağımızın düşürülmesi ve bir askerimizin ölmesinin ardından ilişkilerimiz çok düşük bir seviyeye geriledi” dedi. Ancak Rus lider daha sonra şöyle devam etti: “Türkiye’nin bu zorlu günlerinde buraya gelmeniz, aramızdaki diyaloğu her şeye rağmen yeniden başlatmak istediğimizi, Türkiye ve Rusya halklarının çıkarları için ilişkilerimizi yeniden canlandırmak istediğimizi gösteriyor.”

Darbe girişimi sonrası Erdoğan’ı ilk arayanlar arasında olduğunu vurgulayan Putin, “Ülkenizdeki politik krizin aşılması için desteğini ifade eden ilk kişilerden biri oldum. İlkesel olarak anayasaya aykırı olan her girişime karşı olduğumuzu bir kez daha belirtmek isterim. Türkiye halkının sizin liderliğinizde bu sorunun üstesinden geleceğine inanıyorum” diye konuştu. Rus lider, ticari ve ekonomik ilişkilerin yeniden inşası ve terörle mücadele konularını ele alma fırsatı bulduklarına memnun olduğunu ekledi.

‘Farklı bir süreç’ vurgusu

 Erdoğan ise Rusya’ya verdiği randevu için teşekkür edip “Aslında planlamamız G20 zirvesiydi. Tabii o malum olay süratle bir araya gelmemize vesile oldu” ifadesini kullandı. “Darbe girişiminin ertesinde sizlerin lider noktasında bizi arayışı hem tüm heyetimizi hem de halkımızı mutlu etmiştir” diyen Erdoğan, ikili ilişkilerde çok daha farklı ve olumlu bir sürece girileceğine inandığını dile getirdi. “Bu ziyaretle beraber sırası bizde olan üst düzey istişare toplantılarına başlayacağımız için çok mutluyuz. Aramızda masada olan birçok ikili ilişkilerimiz var. Bölgenin siyasi olarak bizlerden beklentileri var. İnanıyorum ki dayanışmamız bölgedeki sorunların çözümüne de yardımcı olacaktır” diye konuştu.

Erdoğan ayrıca Rusya ile işbirliğinin bölgedeki sorunların çözümüne yardımcı olacağını da kaydetti.

Bir buçuk saat görüştüler

Daha sonra görüşmenin basına kapalı kısmına geçen liderlere Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile Rus mevkidaşı Sergey Lavrov, Putin’in dış politika danışmanı Yuri Uşakov ve Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri İbrahim Kalın eşlik etti.

İki lider yaklaşık bir buçuk saatlik bir görüşme gerçekleştirdi. Daha sonraki görüşmelere her iki taraftan heyet üyeleri de katıldı. Reuters’ın haberine göre, liderlerin görüşmesinin ardından Türk yetkililerinden “İki ülke arasında ilişkilerin normalleşmesine yönelik uzlaşı olduğunun açık olduğu” görüşü aktarıldı. görüşmenin gündeminde Rusya’nın Ocak ayından bu yana Türkiye’ye uyguladığı gıda ambargosunun iptali, charter uçak seferlerinin yeniden başlatılması ve Türk Akımı doğalgaz boru hattı projesi ile Suriye krizi vardı. Moskova, düşürülen uçakla ilgili tazminat konusunu da gündeme getireceğini açıklamıştı.

Putin ve Erdoğan son olarak Kasım 2015’te Antalya’da düzenlenen G20 Liderler Zirvesi’nde bir araya gelmiş, Erdoğan ise Rusya’yı en son Eylül 2015’te ziyaret etmişti. St. Petersburg ziyareti öncesi TASS haber ajansına röportaj veren Erdoğan, ‘dostum’ olarak bahsettiği Putin’le görüşmesinden sonra “ilişkilerde yeni bir sayfa açılacağını” belirtmişti.

İKİ LİDER ORTAK BASIN TOPLANTISI DÜZENLEYİP BİR DİZİ KARAR ALDIKLARINI AÇIKLADI Suriye ikinci toplantıda konuşuldu Görüşmenin ardından ortak basın toplantısı düzenleyen Putin ve Erdoğan, ikili ilişkileri “krizden önceki seviyeye getirmek” amacıyla bir dizi karar aldıklarını açıkladı. Yaptırımları adım adım kaldıracaklarını ifade eden Putin, “Ticari ve ekonomik işbirliğini canlandırmak için önümüzde zahmetli işler var. Süreç başladı ama zaman alacak” dedi. Putin’in darbe girişiminin ertesi günü kendisini aramış olmasının “dayanışma ve psikoloji noktasında önemini” vurgulayan Erdoğan da Türk-Rus ilişkilerinin “krizlere karşı daha dirençli hale geldiğini” belirtti. Liderler, Suriye konusunu ise basın toplantısı sonrası ayrı bir toplantıda ele alacaklarını söyledi. Gazetecilerden gelen soru üzerine Putin, “Fikir ayrılıklarımızın herkes farkında, bunlara çözüm bulmaya çalışacağız. İki taraf da Suriye’de çözüm istiyor” dedi. Erdoğan, toplantının ardından Putin’e ‘teşekkürler’ anlamına gelen Rusça ‘Spasibo’ ifadesini kullandı. ‘FETÖ , ilişkilere kastetti’ Erdoğan ve Putin, akşam saatlerinde ise Türk-Rus İş Dünyası toplantısında ortak açıklamalarda bulundu. Putin, Türkiye ile ekonomik ve ticari ilişkilerde uçak krizi öncesi döneminden daha ileriye götürmek istediklerini söyledi. Putin, inşaat sektöründe işbirliğini yeniden canlandırmaya hazır olduklarını söyledi. Erdoğan, uçak krizini hatırlatarak FETÖ’yü işaret etti. Erdoğan, “O elim hadise, Rusya’yla iyi giden iyi ilişkilerimiz üzerine kara bir gölge olarak çökmüştür. FETÖ ve arkasındaki güçlerin ilişkilere de kastettiği anlaşılmıştır” dedi. Putin’le 2008’deki görüşmede ticaret hacminin 100 milyar dolara çıkarılmasını hedef olarak belirlediklerini hatırlatan Erdoğan, “Biz bu hedefi yeniden gündemimize almalıyız. Akkuyu Nükleer Santralımızın hız kazanması önem kazanıyor. Aynı şekilde Türk Akımı projesi de çift hat olarak bu da hayata geçecektir” dedi.

Heyette Fidan sürprizi

15 Temmuz’un ardından ilk yurtdışı ziyaretini Rusya’ya yapan Erdoğan’a, darbe girişimi sırasında istihbarat zafiyetlerine işaret edilmesinin ardından hedef haline gelen MİT Müsteşarı Hakan Fidan’ın da eşlik etmesi dikkat çekti. Geçen hafta Fidan’a ilk kez sahip çıkan Erdoğan, “İrtibat kuramayışım, bulundukları şartlar sebebiyle olabilir. Kendileri de böyle ifade ediyor” demişti. Çavuşoğlu, Kalın ve Fidan dışında heyette Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, Kültür Bakanı Nabi Avcı, Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekçi, Tarım Bakanı Faruk Çelik, Enerji Bakanı Berat Albayrak ve AKP Genel Sekreter Yardımcısı Mehdi Eker de yer aldı.

Putin’den tabak jesti

Rus ve Türk heyetlerin görüşmeden sonra oturacakları yemek masasında ilginç bir detay gözden kaçmadı. Ortasına Erdoğan ile Putin’in tokalaşma pozunun resmedildiği porselen tabaklar masaya kondu.

Nereden nereye! Türkiye-Rusya krizi, 24 Kasım 2015’te Rus Su-24 uçağının düşürülmesi ve pilotunun öldürülmesiyle patlak verdi. O günlerde “Özür dilemesi gereken bir taraf varsa, bu biz değiliz. Hava sahamızı ihlal edenler özür dilemeli” diyen Erdoğan, 27 Haziran 2016’da Putin’e özür mektubu yazdı. “Allah Türk yönetimini akıldan yoksun bırakarak cezalandırdı” diye demeçler vermiş olan Putin, iki gün sonra teşekkür etmek için Erdoğan’ı aradı. 45 dakika süren görüşmede yüz yüze buluşma kararı alındı. Ardından bakanlar kurulunu toplayıp ilişkilerin normalleşmesi için görüşmelere başlanılması talimatı veren Putin, darbe girişiminin ardından Erdoğan’ı arayarak, Türkiye’de seçilmiş hükümetin yanında yer aldıklarını belirtti. Buluşmanın tarihi de bu görüşmede belirlendi.