Manyetik rezalet... Kotaya ulaşmak için MR'ı fotokopi makinesine çevirmişler

Türkiye'de 2015 yılında 836 MR cihazıyla 11 milyondan fazla MR taraması yapıldı. 2011 yılında hayata geçen ‘sağlıkta dönüşüm’ projesiyle kamu ve şehir hastaneleri, birçok hizmeti taşeron firmalardan sağlamaya başladı. Şu an ‘hizmet alımı’ olarak bir hastanenin görüntüleme hizmeti için taşeron firmaya ödediği bedel 25-30 TL arasında. SGK ise MR için hastaneye 72, tomografi içinse 60 TL ödeme yapıyor.

Habertürk gazetesinde yer alan habere göre MR, BT (bilgisayarlı tomografi), röntgen, anjiyofgrafi, mamogafi gibi cihazlar 1-3 milyon dolar olduğu için özellikle MR, BT ve röntgen, ihale ile taşeron firmalardan kiralanıyor. En fazla kiralanan ve tetkik hizmeti alınan cihaz ise MR. Toplam MR cihazı 836 olarak hesaplanırken, son verilere göre çekim sayısı 11 milyonu aşmış durumda.

İhale en düşük fiyatı verene

Görüntüleme hizmeti alımı ihalelerinde tetkik başına en düşük fiyatı veren firma ihaleyi alıyor. Hastaneler genellikle bir önceki yılın tetkik sayısına göre açtığı çekim sayısını belirliyor. Bu tetkik sayısı o yıl içinde tamamlanamadığında kamu hastanesi firmaya ceza ödüyor. Hastanın ihtiyacından çok çekim sayısının tamamlanması önemli. Bu durum hastane yönetimlerini doktorlardan, gereğinden fazla tetkik istemeye yöneltiyor. Bir baş ağrısı için bile MR yazılıyor. İhalelerde özellikle MR cihazı ile günlük ortalama 70 adet tarama yapılacağı hesabı üzerinden açılıyor. Ancak bu rakam pratikte 150’den aşağıya düşmüyor.

Bakanlıktan 'tetkik uygunluğu' programı

Uzmanlara göre asıl sorun hizmet alımı ihalelerinden sonra başlıyor. Ucuza alınan hizmet alımları kalitesiz görüntü çektiriyor. Bu da yanlış teşhis riskini artırıyor. Bu durumun önüne geçebilmek için Sağlık Bakanlığı ‘tetkik uygunluğu’ programı üzerinde çalışıyor. Buna göre; bir hekim MR istediğinde ya da hasta talep ettiğinde hastanın muayene bulgularını önce programa girecek. Program, tetkike gerek olup olmadığını söyleyecek. Avrupa’da bu yazılımı yapan firma ile görüşüldüğü, programın pilot hastanelerde kullanılmaya başlanacağı belirtildi. Bu programın yüzde 30 oranında tetkik yoğunluğunu azaltması bekleniyor.

Hastaneler çekim garantisi veriyor

Türk Tabipler Birliği Başkanı Raşit Tükel, görüntüleme tetkiklerindeki talep patlamasıyla ilgili şunları söylüyor: “Yoğunluğun temelinde sağlık işletmesi modeli var. Kamu hastaneleri, radyolojik alanda hizmet alımı yapıyor. Hastane, ihaleye giren taşeron firmalara belli sayıda çekim garantisi veriyor. Rakamın altına düşüldüğünde de maliyeti hastanenin karşılaması gerekiyor. Hastanın ihtiyacından çok belirlenen sayının tutturulması ön plana çıkıyor. Sağlık hizmetinin niteliği değil niceliği söz konusu oluyor.”

OECD ortalaması binde 52

OECD’nin güncel verilerine göre Türkiye’de yılda her bin kişi için 119 MR taraması yapılıyor. Türkiye’yi, her bin kişiye 107 MR taraması düşen ABD takip ediyor. İsviçre’de MR taraması oranı binde 61, Almanya’da binde 22 düzeyinde. OECD ülkeleri içinde MR taraması oranı ortalaması ise binde 52 olarak görülüyor.

Türkiye’de 2014 verilerine kadar yılda ortlama 10 milyon 500 bin MR, 12 milyon 800 bin bilgisayarlı tomografi (BT) çekilirken, rakamlar diğer ülkelerde ise şöyle: Almanya (MR: 9 milyon 500 bin, BT: 10 milyon 800 bin), Fransa (MR: 6 milyon 350 bin, BT: 12 milyon 500 bin), İngiltere (MR: 2 milyon 650 bin, BT: 5 milyon), Yunanistan (MR: 727 bin, BT: 1 milyon 940 bin), ABD (MR: 35 milyon 207 bin, BT: 80 milyon 750 bin).

Tetkik fiyatları ise Türkiye’de ortalama 70 TL’yken, ABD’de 500 ile 3 bin dolar. Avrupa’da ise bu rakam 500 ile bin Euro arasında.